۴-۴-۲. ویژگی­ها و تحولات اقتصادی روستاهای مورد مطالعه
مطالعات به عمل آمده نشان می­دهد که کارگران ساده و بدون مهارت و فروشندگان، جزو بیشترین میزان اشتغال ساکنان حسن آباد و نایسر را تشکیل می­ دهند. این مشاغل نزدیک به نیمی از اشتغال روستاهای مورد مطالعه را تشکیل می­دهد. جالب توجه است که بر خلاف غالب بودن اشتغال کشاورزی در اغلب روستاهای کشور و منطقه، اشتغال در بخش کشاورزی و امور مربوطه درصد خیلی کمی از میزان کل شاغلان روستاها را تشکیل می­دهد. همچنین محل کار دو سوم شاغلان این روستاها، شهر سنندج است.
شایان ذکر است که روستاهای حسن آباد و نایسر تا سال­های اخیر نقش حومه کشاورزی شهر سنندج را داشتند. در حال حاضر نیز این ویژگی تا حدودی حفظ شده است، با این وجود به تدریج بر اثر فرایند فزاینده تغییر و تبدیل اراضی کشاورزی، روندی کاهشی دارد. به طور کلی بررسی اقتصاد روستاهای واقع در پیرامون شهر سنندج نشان از فرایند فزاینده شهرگرایی روستاییان دارد. فرآیندی به معنی تغییر در شیوه زندگی روستایی در جهت تمایل به شیوه زندگی شهری، که تا اندازه زیادی ناشی از تعامل با شهر است.
۴-۴-۳. ویژگی­ها و تحولات کالبدی روستاهای مورد مطالعه
به لحاظ تیپولوژی، واحدهای مسکونی واقع در روستاهای مورد مطالعه به دو تیپ شهری و روستایی قابل تقسیم هستند. بررسی تیپولوژی ساختمان­های مسکونی از چند بُعد مورد مطالعه قرار گرفته است؛ ۱- شکل ظاهر و نمای ساختمان، ۲- معماری ساختمان، ۳- مصالح به کار رفته، ۴- وجود یا عدم وجود محل نگهداری دام در داخل فضای ساختمان. بر این اساس مطالعات به عمل آمده نشان می­دهد که در روستاهای حسن آباد و نایسر به ترتیب ۷۵ و ۹۵ درصد از ساختمان­های مسکونی تیپ شهری دارند. همچنین تعداد زیادی از ساختمان­های روستاهای مورد مطالعه نوساز بوده و در دهه اخیر ساخته شده ­اند.

تصویر (۴-۱): نمایی از ساخت و سازهای جدید در روستای نایسر با بهره گرفتن از مصالح و معماری غیربومی

تصویر (۴-۲): نمایی از ساخت و سازهای جدید در روستای حسن آباد با بهره گرفتن از مصالح و معماری غیربومی
در روستاهای مورد مطالعه بیشترین تعداد واحدهای مسکونی در یک و دو طبقه ساخته شده ­اند، که می­توان علل آن را به عوامل همچون ارزان بودن زمین در مقایسه با شهر سنندج، و مخالفت شدید اهالی با فرهنگ آپارتمان نشینی است. با این وجود توسعه عمودی در روستاهای مورد مطالعه روبه افزایش است.
مهاجرت پذیری روستاهای مورد مطالعه باعث افزایش تقاضا برای زمین مسکونی و قیمت آن شده است. رونق بازار زمین روند تغییر و تبدیل زمین­های کشاورزی و فروش آن را افزایش داده است. به گونه ­ای که حتی زمین­های کشاورزی با فاصله نسبتا زیاد از محدوده کالبدی روستا تقطیع و ساخته شده ­اند. این عامل به علاوه سرمایه گذاری سوداگران زمین و احتکار آن، سبب گسترش نسبتا پراکنده روستاها در اطراف و خارج از محدوده شده است. همچنین عدم مدیریت در ساخت و سازهای به عمل آمده در روستاهای مورد مطالعه تأثیر خود را در سرانه­ها و تراکم جمعیت نشان می­دهد. به گونه ­ای که استفاده فشرده از زمین باعث کاهش سرانه­ها و افزایش میزان تراکم­ها نسبت به حد معمول در سایر روستاهای منطقه شده است. قیمت زمین نیز تحت تأثیر شدت جریانات با شهر نسبت به روستاهای همجوار بسیار بالا می­باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تصویر (۴-۳): نمایی از تفکیک زمین­های اطراف روستای حسن آباد
شایان ذکر است که میزان و نوع تعاملات روستاهای مورد مطالعه با شهر سنندج موجب تغییر در کمیت و کیفیت خدمات شده است. وجود خدماتی مانند مشاورین املاک، سالن غذاخوری به ویژه فست فودها، کلوپ بازی­های کامپیوتری، شرکت­های ساختمانی، بانک، آژانس تاکسی تلفنی، تعویض روغنی و… نشانی دیگر از تغییر و تحول در روستاهای مورد مطالعه است.

تصویر (۴-۴): شکل­ گیری برخی خدمات و امکانات جدید در روستاهای مورد مطالعه

۴-۵. جغرافیای طبیعی منطقه مورد مطالعه
شهر سنندج با موقعیت کوهپایه­ای توسط ارتفاعات آبیدر از سمت غرب و جنوب غرب و کوه کوچک رش از شمال شرق و از سمت شرق و جنوب شرق توسط تراس­های رودخانه­ای احاطه شده است. به طور کلی از لحاظ طبیعی شهر سنندج و اراضی پیرامون شامل مناطق ذیل می­گردد؛
الف) منطقه شمالی شهر سنندج که در قسمت جنوبی سد قشلاق واقع شده است. این منطقه دارای تپه­های کم ارتفاع تیره رنگ با قلل مدور بوده که عموما بر روی شیت­ها و مواد دگرگونی واقع شده شده است و شیب آن بین ۲۵ تا ۴۰ درصد بوده و ارتفاع آن بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ متر است. منطقه مذکور دارای خاک­های کم عمق سنگلاخی و سنگریزه­دار بر روی شیت می­باشد. همچنین در برخی مناطق آن رخنمون سنگی مشاهده می­ شود و گیاهان استپی منطقه دارای پوشش پراکنده­ای بوده و چرای دام در آنها به ندرت صورت می­گیرد.
ب) منطقه غرب شهر سنندج که شامل فلات­ها و تراس­های فوقانی با پستی و بلندی متوسط تا زیاد می باشد. شیب کلی این منطقه ۴ تا ۸ درصد است و از نظر خاک شناسی دارای خاک نیمه عمیق با بافت سنگین بر روی سنگریزه و مواد آهکی می­باشد و پوشش گیاهی آن عموما دیم­کاری و غلات در بعضی قسمت ­ها چراگاه فصلی است.
ج) منطقه شمال شرق، شرق و جنوب شرق شهر سنندج که بستر رودخانه قشلاق از این منطقه می­گذرد دارای دشت­های دامنه­ای نسبتاَ مسطح و تراس­های رودخانه­ای بوده و شیب آن بین ۰/۵ تا ۲ درصد است و دارای خاک­های عمیق با بافت سنگین تا خیلی سنگین بوده و بدون سنگریزه می­باشد که زراعت آبی نباتات و درختکاری در این منطقه دیده می­ شود. لازم به ذکر است که روستای نایسر در این منطقه قرار گرفته است.
د) منطقه جنوبی شهر سنندج که بعد از فرودگاه قرار دارد دارای واریزه­های بادبزنی شکل سنگریزه دار با شیب متوسط بین ۳ تا ۸ درصد است و از نظر خاک شناسی دارای خاک کم عمق سنگریزه­دار می­باشد. لازم به ذکر است که روستای حسن آباد در این منطقه قرار گرفته است.
۴-۵-۱. وضعیت زمین شناسی
قدیمی­ترین رسوبات در این ناحیه را رسوبات پرمین تشکیل می­دهد و از سنگ­های کربناته- دولومیت، آهک، دولومیت­های چرت­دار که همراه با شیت­های کمی دگرگون شده ­اند، تشکیل یافته­اند. در لایه بندی این سری و به صورت بین لایه­ای و لکانتیک­های تیره رنگ نیز یافت می­ شود. از نظر کلی شباهت زیادی مابین سری پرمین این ناحیه و ایران مرکزی مشهود است. رخنمون­های دوران دوم و رسوبات این چرخه به وسعت زیاد منطقه را پوشانده و تقسیم بندی­های زیادی را شامل می­گردد. رخنمون­های این دوره از رخساره شیلی، شیت­های بسیار کم دگرگونه که گه گاه درجه دگرگونی آنها بالاتر رفته همراه با کانی­های ثانوی ناشی از دگرگونی است. کوارتزیت، ماسه سنگ و سنگ­های کربناته- آهک، دولومیت، آهک­های مارنی، عموما دگرگون شده و تبدیل به مرمریت و سنگ­های آهکی شده ­اند.
۴-۵-۲. لرزه خیزی
از نظر کلی توزیع زمین لرزه­ها در استان کردستان کمتر از نواحی مجاور در آذربایجان غربی و شمال کرمانشاه است و عموم لرزه­ها بر ساختارهای مشخص منطبق می­گردند. به طور کلی زمین لرزه­های حادث در این منطقه را به دو زمین ساخت عمومی می­توانیم نسبت دهیم:
الف- لرزه­های مرتبط با خط راندگی زاگرس: این خط که حد مرزی ایران مرکزی و چین خوردگی زاگرس است محلی می­باشد که صفحه عربستان با خرده قاره ایران به یکدیگر متصل شده ­اند و تقریباَ عمده زمین لرزه­ها منطبق با این خط می­باشند.
ب- زمین ساخت­های غیر اختصاصی واقع در زون ساختمانی سنندج- سیرجان: زمین لرزه­های متوسط تا کمی قوی را که در شرق خط راندگی زاگرس به وقوع می­پیوندند، می­توان مرتبط با این زمین ساخت­ها دانست.
گسل­های اصلی منطقه که در غرب سنندج و مریوان واقع شده ­اند عبارتند از: گسل مروارید،گسل اصلی سنندج – سیرجان و گسل­های نا مشخص دیگری که در اطراف سنندج و غرب مریوان وجود دارد.
۴-۵-۳. ژئومورفولوژی
ناهمواری­های شهرستان سنندج همراه با ناهمواری­های شهرستان­های قروه و بیجار با مشخصات ویژه­ای از مناطق مجاور خود به خوبی متمایز شده ­اند.
به استثنای کوه­های اطراف سنندج در بقیه نقاط دشت­های وسیع به چشم می­خورد. این دشت­ها غالبا به وسیله شبکه نسبتاَ متراکمی از آبراهه­ ها بریده شده ­اند. در نتیجه دشت­های مواج با طول موج­های بزرگ از مشخصات عمومی دشت­های ناحیه به شمار می­آیند. مرتفع­ترین این دشت­ها، دشت هوتو در شمال سنندج است که ارتفاع آن به ۲۲۰۰ متر می­رسد. شعبات رودخانه قزل اوزن با شبکه ­های گسترده خود آب­های سطحی شمال شهرستان سنندج را به سمت دریای خزر زهکشی می­ کند. چهره دیگر ناهمواری­ها در این منطقه گنبدهای تاقدیسی با چاله­های ناودیسی مجاور می­باشد که ناودیس متقارن صلوات آباد نمونه بارز آن به شمار می­رود. عوارض چین خورده عمدتاَ از رسوب­های الیگو- میوسن و همچنین نهشته­های نئوژن تشکیل شده ­اند در قلمرو رسوب­های سست نئوژن تاقدیس­ها به صورت گنبد­های کم ارتفاع پهلو به پهلو با دامنه­های ملایم و یک نواخت درآمده­اند. هر جا طبقات سخت آهک الیگوسن بین رسوب­های سست ظاهر شده ­اند در شکل ناهمواری اثر گذاشته و به صورت صخره­های عریان قلل کوه­ها را ساخته­اند. فلات­های بازالتی منطقه از ساخت­های فعالیت­های آتشفشانی منطقه محسوب می­شوند. این فلات­ها وسعت­های قابل ملاحظه­ای را می­پوشانند. پس از تشکیل گدازه­های بازالتی، عمل فرسایش آب­های جاری، سنگ­های سست مجاور را از بین برده و در نتیجه بازالت­ها به علت مقاومت بیشتر به صورت فلات­های وسیع و یا کم عرض با سطح هموار و جدار بریده نقش موثری در منظر زمین پیدا کرده ­اند.
۴-۵-۴. ویژگی­های اقلیمی
شهرستان سنندج در مسیر بادهای غربی واقع شده است و در فصل زمستان بیشتر سیکلون­ها و امواج کوتاه بادهای غربی از این ناحیه عبور می­ کنند و با همراهی ماهیت کوهستانی منطقه سبب ریزش باران­های زیاد به خصوص برف­های سنگین می­شوند. نقش ارتفاعات شهرستان در دوره گرم سال زیاد محسوس نیست اما در فصل زمستان با یورش هوای سرد سیبری و به علت کوهستانی بودن منطقه علاوه بر بارندگی زیاد موجب کاهش شدید دما در این منطقه می­ شود.