• • • اعضا باید مواضع پژوهشی گروه‌های دیگر را بدانند و بدانند که مزیت کار گروهی آنان در چیست بنابراین حق دارند که از فعالیت‌های گروه‌های دیگر ـ تا حدی که به رازداری گروهی لطمه‌ وارد نکند ـ مطلع باشند.

  ( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• اعضای گروه حق دارند در منافع معنوی و مادی حاصل کار گروهی سهیم باشند. ذکر نام آنها در حاصل کار گروهی و برخورداری آنان از سهم مشخصی از عواید آن اثر از مصادیق این مسئله است.

• نباید اغراض شخصی و مناسبات مختلف اجتماعی مانع از رجوع به منابع پژوهش شود. گروه باید حداکثر تلاش خود را برای دست‌یابی به منابع دست‌اول انجام دهد.

• گروه وظیفه دارد از بهترین روش‌ها برای مراحل مختلف پژوهش استفاده کند.

• اعضای گروه حق دارند از همه‌ی اطلاعات مربوط به وظایف خود استفاده کنند.

• اعضای گروه باید در پژوهش با توجه کامل بر پیشینه‌ تحقیق و دستاورد جامعه‌ی علمی پژوهش را پی‌گیری کند.

• اعضای گروه باید پذیرای خطاهای ناشی از فعالیت‌های خود باشد و آمادگی اصلاح آن را در همه‌ی مراحل پژوهش و پس از آن داشته باشد.

• اعضای گروه باید انضباط گروهی را رعایت کرده و وظایف خود را در زمان مقرر انجام دهند.

• اعضای گروه باید در بحث‌های گروهی به صورت فعال شرکت داشته باشند. استماع دقیق مباحث دیگران، ایراد اشکالات دقیق و حساب شده، همراه داشتن لوازم مورد نیاز برای شرکت فعال در جلسه و برخوردهای کلامی و رفتاری مناسب از مصادیق این مسئله است.

• اعضای گروه باید در هر حال به شخصیت دیگران احترام بگذارند گر چه برخی نظرات یا رفتارهای دیگران شاید مورد احترام نباشد. تعصب ورزیدن بر یک مطلب بدون ارائه‌ دلیل متقن درباره‌ی آن، مراء و جدال کردن در رابطه با یک مطلب، اتلاف وقت دیگران در جلسه با پر گویی، فحاشی کردن و بیان کلمات رکیک، وارد کردن اتهامات غیر قابل اثبات بر دیگران، تملق و چاپلوسی و گزافه‌گویی‌های بی دلیل از مواردی است که ناقض احترام متقابل خواهد بود و اعضای گروه می‌توانند با آن برخورد داشته باشند. در چنین مواردی سکوت کردن و احترام به فرد موجب گسترش چنین فضایی شده که به هیچ عنوانی صحیح نخواهد بود.

• اعضای گروه باید همیشه در صدد ارزیابی اهداف خود و گروه باشند. هر گونه تغییر در این اهداف باید مورد بررسی قرار گیرد. در صورت تفاوت و تضاد میان این اهداف ابتدائاً باید تلاش شود تا این تضاد بر طرف شود، ثانیاً باید یکی از دو هدف با دیگری هماهنگ شود و نهایتاً عضو گروه باید پی‌گیر اهداف خود بود و در صورت تنافی از گروه جدا شود. ماندن در گروهی که اهداف آن با اهداف اعضا سازگاری ندارد به هیچ وجه برای اعضا توصیه نمی‌شود و این باقی ماندن نه به نفع گروه است و نه به نفع فرد.

۵٫۴٫ کدهای رفتاری رهبر گروه

• رهبر نباید موجب تحقیر یا از دست رفتن عزت نفس یا اعتماد به نفس افراد شود.

• رهبر نباید اجازه دهد کسی در گروه به تحقیر یا ضربه زدن به عزت نفس یا اعتماد به نفس اعضای اقدام کند.

• رهبر باید برای ارتقای عزت نفس و اعتماد به نفس اعضا برنامه‌ریزی داشته باشد.

• رهبر باید حافظ عزت نفس و اعتماد به نفس گروه در برابر افراد، گروه‌ها و سازمان‌های دیگر باشد و برای آن برنامه‌ریزی کند. اطلاع‌رسانی، سطح‌سنجی بین گروه‌ها، شرکت دادن گروه در مجامع علمی، معرفی گروه در برنامه‌های مناسب مصادیقی از این مسئله است.

• رهبر باید برای ابراز احساسات اعضای گروه برنامه‌ای داشته باشد. استفاده از شش کلاه تفکر به خصوص کلاه قرمز (بیان احساسات)، استفاده از صندوق ارتباط با مدیر و استفاده از روش‌های مختلف در دنیای مجازی از مصادیق این مسئله است.

• رهبر باید به صورت عمومی و خصوصی قدرشناسی خود را از فعالیت‌های مثبت گروه و اعضای آن اعلام کند. قدرشناسی و اعلام نکات مثبت به مراتب مهم‌تر از بیان نکات منفی و اعتراض کردن است.

• رهبر باید حافظ احترام همه‌ی اعضای گروه باشد و اجازه‌ی بی‌احترامی به شخصیت افراد در هیچ حالتی را ندهد. البته برخی رفتارها از این حکم خارج است.

• رهبر باید بر هم‌افزایی گروه نظارت کامل داشته باشد و پذیرای گزارش‌هایی در رابطه با عدم هم‌افزایی باشد و این گزارش‌ها را به دقت بررسی و پی‌گیری کند.

• رهبر باید برای هم‌افزایی برنامه داشته و در صدد ایجاد و افزایش ان باشد. ایجاد ارتباط مؤثر بین اعضای گروه، ایجاد ارتباط بین اعضا و متخصصان خارج از گروه، تسهیل ارتباط بین اعضا و متخصصان، آموزش راه‌های تعامل بهتر با دیگران و راه‌های استفاده از ابزارهای برتر برای پژوهش ممکن است راه‌هایی برای ایجاد و افزایش هم‌افزایی باشد.

• رهبر باید با دقت بر حسن استفاده از منابع مالی نظارت داشته باشد و با گزارش‌های مالی و پیشنهادهایی با بار مالی برای گروه با دقت و وسواس برخورد کرده و در این موارد از خوش‌بینی بی‌دلیل به افراد و گزارش‌ها پرهیز کند.

• رهبر باید از ارائه‌ گزارش‌های مالی غیرواقعی به حامی مالی، سفارش‌دهنده و مصرف‌کننده پرهیز کند.

• رهبر باید منابع مالی را بر اساس وظایف محول شده و نیاز افراد برای انجام وظایف به این منابع مالی، تقسیم کند و از هر گونه برخورد سلیقه‌ای و غیر اصولی پرهیز کند.

• رهبر باید با دقت و مشاوره مراحل پژوهش را کوتاه‌تر و بهینه‌تر کند. حذف روش‌های قدیمی مثل فیش‌نگاری در کاغذ، استفاده از روش‌های جدید، برگزاری جلسات آسیب‌شناسی و مشاوره با گروه‌ها و متخصصانی که در این زمینه تجربه دارند می‌تواند از مصادیق این مسئله باشد.

• رهبر در گزینش اعضا باید بهینه‌ترین گزینه‌ها را انتخاب کند و از هر گونه انتخاب سلیقه‌‌ای و غیر اصولی و بر اساس روابط خارج از معیارهای علمی خودداری کند. مهم‌ترین مسئله در این رابطه منافع گروه است. قبل از پذیرش فرد به عنوان عضو گروه رهبر گروه هیچ تعهدی به فرد ندارد بنابراین باید فقط به منافع گروه بیندیشد. حتی به نظر می‌رسد اگر رهبر گروه برای پذیرش شخصی که صلاحیت ورود به گروه را ندارد قولی داده ملزم به وفای به عهد نیست. نیازهای مالی فرد غیر صالح، خویشاوندی او، سابقه‌ی آشنایی طولانی‌تر، هم‌شهری بودن و مواردی از این قبیل مسئولیت اخلاقی برای رهبر ایجاد نمی‌کند. همچنین رهبر باید به وضعیت و ساختار و اهداف گروه نیز در انتخاب اعضا دقت کند، گاهی گروه برای آموزش افراد ناآزموده ساخته شده است و گاهی برای پیش‌برد یک پروژه‌ پژوهشی با سرعت بالا. در این دو وضعیت انتخاب‌ها متفاوت خواهد بود. همچنین رهبر باید به شخصیت افراد نیز توجه داشته باشد. شخصیت افراد نتیجه‌ی صفات ژنتیکی افراد و شرایط محیطی است. این هر دو باید مورد توجه باشد.

• رهبر باید نسبت به انفصال اعضای غیر صالح اقدام کند. وقتی کسی صلاحیت همراهی با گروه را ندارد و رفتار او در جهت منافع و اهداف گروه نیست، رهبر باید نسبت به انفصال او اقدام کند و تنها قیدی که اینجا وجود دارد قیود اخلاقی و رعایت کمترین ضرر برای فرد است. باید دقت شود در روند این انفصال و شیوه‌ی آن کمترین ضرر برای فرد ایجاد شود. البته رهبر هیچ مسئولیت اخلاقی در برابر مشکلات بعد از انفصال ندارد ولی در صورت امکان به این مشکلات نیز توجه داشته باشد.

• اگر به هر جهت لازم شد که فردی صالح از گروه به صورت ناخواسته جدا شود رهبر گروه در رابطه با مشکلات بعد از انفصال نیز مسئولیت اخلاقی دارد. مثل اینکه به جهت کاهش بودجه گروه باید با اعضای کمتری کار را ادامه دهد. در نتیجه رهبر باید یکی از اعضای صالح و نافع برای گروه را از گروه جدا کند. معرفی مناسب این فرد به گروه‌های دیگر، دادن فرصت مناسب برای ورود به گروه‌های دیگر، تأمین مالی نسبت به فرد تا ورود به گروه دیگر، اطلاع‌رسانی دقیق و درست به فرد و مطالبی از این دست می‌تواند مصادیق این حمایت باشد.

• رهبر باید در طراحی طرح پژوهش به دنبال بهترین راه برای رسیدن به حقیقت باشد نه کوتاه‌ترین یا کم‌هزینه‌ترین یا کم‌حاشیه‌ترین. حقیقت‌طلبی گاهی هزینه‌‌هایی دارد که رهبر گروه باید آماده‌ی پذیرش آن باشد.

• رهبر باید آمادگی رجوع به هر کسی برای رسیدن به حقیقت را داشته باشد. رهبر باید شجاعانه به این مسئله اقدام کرده و هزینه‌های آن را بپذیرد. در این گونه موارد هزینه‌های مادی و معنوی به عهده‌ی رهبر است و نه اعضای گروه.

• رهبر در اتتخاب اعضا باید به انتخاب اعضایی که از نظر فکری با او در یک راستا نیستند اقدام کند و از حضور این اعضا در گروه حمایت کند. حضور چنین اعضایی با در نظر گرفتن قیود اخلاقی مآلاً به نفع گروه و اعضای گروه است و موجب رشد آنها و حتی خود چنین اعضایی خواهد شد.

• رهبر باید خود به نقد روند و مراحل پژوهش و نتیجه آن اقدام کند و از ساده‌لوحی و حمایت چشم‌بسته از گروه خودداری کند. حمایت رهبر باید مبتنی بر نقدی دقیق باشد.

• رهبر باید به صورت کاملاً شفاف از همه‌ی وظایف، حقوق، اختیارات، مقررات و روند تصمیم‌گیری سخن بگوید و اطلاعات کامل در اختیار اعضای گروه و ناظر قرار بدهد ولی این شفاف‌سازی در برابر افراد خارج از گروه به صورت کلی لازم نیست. در اطلاع‌رسانی به خارج از گروه، منافع گروه و اعضای گروه حاکم است.

• رهبر نباید با سوء استفاده از موقعیت خود به تحمیل عقاید و نظریات خود در گروه بپردازد. البته این مسئله نباید مانع از ابراز نظر رهبر نیز بشود. ولی به هر رو رهبر باید زمینه‌ی ابراز نظر دیگران را به گونه‌ای فراهم کند که کسی از ابراز نظر خود واهمه‌ای نداشته باشد. درخواست دلیل از موافقان و مخالفان، ابراز این نکته که «خواستار شنیدن نظرات انتقادی شما هستم.»، «شنیدن انتقاد موجب رشد من و نظریات من خواهد بود»، پرهیز از استفاده از کلمات تحکم‌آمیز، ارائه‌ دلیل برای هر ادعا و تشویق کسانی که انتقادی دقیق و سازنده مطرح می‌کنند از مصادیق این مسئله است.

• رهبر باید در تعارض بین منافع گروه و منافع خودش در گروه به ترجیح منافع گروه بپردازد. زیرا مآلاً منافع گروه منافع خود او بوده و خواهد بود و از اهمیت بیشتری برخوردار است. مثلاً اگر رهبر نظری علمی را پذیرفته است ولی کل گروه با آن مخالف است و برای رهبر ممکن است که با بهره گرفتن از مقام خود نظرش را به دیگران تحمیل کند، باید از این کار پرهیز کند زیرا در این صورت گروه با خطر متلاشی شدن مواجه خواهد شد و در این صورت اهداف گروه که همان اهداف رهبر است محقق نخواهد شد.

• رهبر باید حافظ استقلال فکری همه‌ی اعضای جلسه باشد. پرهیز دادن از تقلید بی‌جا از اعضای دیگر و پرهیز دادن از ِاعمال قدرت برخی از اعضا برای تحمیل نظر برخی از مصادیق این مسئله است.

• رهبر باید برای انفصال اعضایی که مکرر استقلال فکری اعضای دیگر را خدشه دار می‌کند اقدام کند. البته این اقدام مقید به اصول اخلاقی است. تکرار این عمل از سوی اعضا قید مهمی است که باید به آن توجه کرد، این تکرار نشانه‌ی وجود روحیه‌ی استبداد رأی و نپذیرفتن نظرات دیگران است که با کار گروهی سازگاری ندارد. ممکن است فردی در تمام موارد نظری جدای از گروه داشته باشد و با هر نظری مخالف باشد ولی استبداد رأی نداشته باشد. استفاده از مقام علمی یا غیر آن به عنوان پشتوانه نظریات علمی، عدم ارائه‌ دقیق دلیل برای نظریات، توهین علمی به کسانی که با فرد موافق نیستند، تهدید علمی مخالفان مثل تکفیر یا تفسیق یا انگ زدن و مواردی از این دست نشانه‌ی استبداد رأی و عدم رعایت استقلال فکری دیگران است.

• رهبر باید با نظارت کامل بر روند پژوهش، اعضای گروه و کمیت و کیفیت فعالیت‌های آنها در گروه و خارج آن در پی اتقان بیشتر کار گروه باشد. بازخوردگیری، آسیب‌شناسی هم‌‌فکری با اعضا برای روند بهتر، تذکر در رابطه با کم‌کاری، تشویق افراد موفق و پرتلاش، توجه به کیفیت نتیجه‌ی کار، تعامل با متخصصان خارج از گروه برای ارزیابی کار، توجه به ایرادات متخصصان و مواردی از این قبیل راه‌هایی برای بالا بردن میزان اتقان نتیجه‌ی کار است.

• رهبر باید برای انفصال اعضایی که به اتقان نتیجه‌ی کار اهمیت نمی‌دهند اقدام کند. باید همه‌ی شرایط در نظر گرفته شود تا موضوع این بند احراز شود. باید از عضو کم‌کار توضیح خواست تادر صورت مقبول بودن عذر و جبران نقص به همکاری ادامه دهد و در غیر این صورت از گروه جدا شود.

• رهبر باید در نتیجه‌ی کار گروه به همه‌ی کسانی که در به ثمر رسیدن آن نقش داشته‌اند اشاره کند. تنها کسانی به عنوان صاحبان حاصل کار گروهی معرفی می‌شوند که در پژوهش سهیم بوده‌اند و بقیه‌ی کسان درگیر با گروه پژوهشی باید با ذکر نوع کاری که انجام داده‌اند در مقدمه‌ی حاصل کار از آنان تقدیر شود. گاهی رهبرِ یک کار پژوهشی گروهی تنها کار رهبری و هماهنگی و برنامه‌ریزی را بر عهده داشته است و در کار پژوهش سهیم نبوده است. در این صورت نباید به گونه‌ای اسم او آورده شود که تلقی شود او نیز در کار پژوهش سهیم بوده است.

• رهبر باید تسهیل‌کننده‌ی گردش اطلاعات و تعامل علمی میان اعضای گروه و افراد، گروه‌ها و سازمان‌های خارج از گروه باشد. تشکیل کارگاه‌های آموزشی، جلسات آشنایی با متخصصان متناسب با پژوهش، ترتیب دیدار از مراکز متناسب با پژوهش و آشناسازی گروه با نرم‌افزارهای متناسب از مصادیق این مسئله است.

• رهبر باید تا حد امکان و عدم مخالفت با ارزش‌های اخلاقی از اعضای گروه و گروه حمایت و دفاع کند. انتشار جوابیه‌ها و تکذیبیه‌ها، قبول مصاحبه در رابطه با فعالیت گروه، شرکت در برنامه‌های رسانه‌ای، ترتیب برنامه‌هایی برای معرفی صحیح گروه و اعضای آن و مواردی از این قبیل از مصادیق این مسئله می‌باشد.

• اگر وظیفه‌ی تعیین ناظر به عهده‌ی رهبر است، باید در این زمینه تمام تلاش خود را به کار ببرد. زیرا دفاع از گروه با توجه به وجود ناظری صالح کاری دشوار نیست. ناظر صالح باید از خوشنامی و سابقه‌ی درخشان در نظارت برخوردار باشد، مورد اعتماد مجامع علمی باشد، استقلال او مطلبی واضح و غیر محتاج به اثبات باشد، در کار خود دقیق و با وجدان کاری باشد، امانت‌دار و رازدار باشد، شجاعت کافی داشته باشد تا بتواند به صورت مستقل به تصمیم‌گیری بپردازد و در مسئله‌ی مورد پژوهش صاحب نظر باشد..

• رهبر باید از گسست گروه از جامعه‌ی علمی و انزوای علمی گروه جلوگیری کند. معرفی رسمی گروه و موضوع پژوهشی آن، معرفی شناسنامه‌ی علمی اعضای گروه، اطلاع‌رسانی از کار گروه برای جامعه‌ی علمی، برقراری ارتباط بین گروه و گروه‌های مشابه در موضوع و هدف پژوهش، ایجاد ارتباط با رهبران گروه‌های دیگر و مواردی از این قبیل در این زمینه مطرح است.

• رهبر باید نتیجه‌ی کار گروه را به نحو شایسته‌ و متناسب به جامعه‌ی علمی معرفی کند. بیان مزایای نتیجه‌ی کار گروه، اهدای نتیجه‌ی کار گروه به کتابخانه‌ها و مراکز پژوهشی مشابه، معرفی نتیجه‌ی کار گروه به مراکز و سازمان‌های مصرف کننده، شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، شرکت در همایش‌های علمی ـ پژوهشی داخلی و خارجی مرتبط با موضوع، حمایت از اعضا برای مطرح شدن در نمایشگاه‌ها و همایش‌ها و دیگر فعالیت‌های متناسب در این زمینه مورد توجه است.

• رهبر مسئول اجرای نظم در گروه است. تنظیم زمان در جلسات گروه برای ارائه‌ نتایج فعالیت‌های علمی، توجه به نظم اعضای گروه در جلسات گروه، تذکر به اعضای غیر منظم، توجه به نظم اعضای گروه در انجام فعالیت‌های گروهی، تنظیم روند جلسه و مدیریت آن، تنظیم دستور جلسات و اطلاع‌رسانی در این زمینه و مطالبی از این دست از مسئولیت‌های رهبر است که البته می‌تواند برخی از این مسولیت‌ها را به اعضای گروه محول کند.

• گاهی درگیر شدن برخی از اعضا در پژوهشی سبب برخی ضررهای جسمی و روحی می‌شود. رهبر یا مدیر گروه باید با اطلاع‌رسانی قبل، حین و بعد از زمان ‌پژوهش آسیب‌ها و مضرات پژوهش را با اعضای گروه در میان بگذارد. مثلاً پژوهشی که در رابطه با اخلاق جنسی صورت می‌گیرد ممکن است از نظر اخلاقی برای برخی از پژوهش‌گران آسیب‌های به همراه داشته باشد. شاید لازم باشد رهبر گروه بعد از توجیه اعضا برای ورود به این گونه پژوهش‌ها به مشاوره‌هایی برای کاهش آسیب‌ها در حین پژوهش و شاید تا سال‌ها بعد اقدام کند.

• وظیفه‌ی رهبر گروه حمایت از اخلاق است و نه تعلیم اخلاق و یا تحمیل اخلاق. اگر برای رهبر، اخلاق مهم است باید از خود شروع کند. تظاهر به اخلاق، گروه را به ورطه‌ی نفاق می‌کشاند. رهبر گروه باید فقط به جنبه‌هایی از اخلاق توجه داشته باشد که به مسایل کار گروهی مربوط است و بیش از این وظیفه‌ی او نیست. تعلیم اخلاق فراتر از آنچه مربوط به گروه است می‌تواند آثار مخربی داشته باشد. توجه به اخلاقیات اعضای گروه خارج از گروه و بی‌ربط به وظایف گروهی ربطی به رهبر گروه ندارد. در گروه و با امکانات گروه و در رابطه با اعضای گروه نباید تخلفی اخلاقی صورت بگیرد. حتی تخلفاتی که برخی از اعضای گروه با هم ولی بیرون از گروه انجام می‌دهند تا بر رفتار ایشان مادام که گروه تأثیری نداشته باشد در حیطه‌ی وظایف رهبر قرار نمی‌گیرد.

• همچنان که جدا کردن انسان از فرزندانش کاری غیر اخلاقی است، جدا کردن انسان از دستاوردهایش نیز غیر اخلاقی است. البته این مسئله شرایط و قیودی نیز دارد. رهبر حق ندارد اعضای گروه را بدون دلیل موجه از نتیجه‌ی کار گروهی جدا کند.