جدول ۴- ۲۱: آماره آزمون و مقدار سطح معنی داری در آزمون کای-دو فرضیه پنجم ۱۲۵
جدول ۴- ۲۲: نتایج آزمون نسبت فرضیه پنجم ۱۲۷
جدول ۵- ۱: خلاصه آزمون فرضیات تحقیق ۱۳۲
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل ۱- ۱: رابطه علت و معلولی در چهار منظر ارزیابی متوازن به شرح زیر است ۳۶
شکل ۱- ۲: چهارچوب کارت امتیازی متوازن ۳۹
شکل ۲- ۱: نقشه استراتژی شرکت Saatchi & Saatchi 63
شکل ۳- ۱: مدل کارت امتیازی متوازن ۹۸
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار۳- ۱: الگوریتم مراحل انجام تحقیق ۸۶

فصل اول: کلیات

۱-۱- مقدمه

در مورد سازمان تعاریف بسیاری ارائه شده است. کلاسیکها بر نقش ساختار در سازمان تاکید میکنند و نئوکلاسیکها به انسان توجه اساسی دارند. سازمانهای مکانیکی، سازمانهای ارگانیکی، سازمان یادگیرنده، سازمان به مثابه فرهنگ و انواع مختلفی از تعاریف دیگر که هریک از زوایهای خاص به سازمان مینگرند. اما یکی از استعارههای جالب در مورد سازمان، تشبیه سازمان به انسان است، در این تفکر به سازمان به مثابه موجودی زنده نگریسته میشود. اما در همه موجودات زنده، بویژه انسان، فاکتورهایی وجود دارد که از آنها به عنوان علایم حیاتی نام برده میشود.! آیا سازمان نیز علایم حیاتی دارد؟ آیا آنچنان که فشار خون و نبض انسان حامل پیام مرگ و زندگی میتوانند باشند، میتوان با اندازه گیری نبض و فشار خون سازمان نسبت به سلامت یا عدم سلامت آن آگاهی یافت؟ چارچوب کارت ارزیابی متوزان یکی از روش های نوین و مفیدی است که کنترل استراتژیک در سازمان را برمبنای عوامل حیاتی آن امکان پذیر میسازد.

۱-۲- عنوان تحقیق:

بررسی امکان بکارگیری کارت امتیازی متوازن جهت اجرای استارتژیهای آن در شرکت خودروسازی سایپا

۱-۳- بیان مسئله:

تا چند دهه قبل برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین استراتژی برای سازمانها معنا و مفهومی نداشت و سازمانها فقط به برنامه‌ریزی عملیاتی می‌پرداختند و شاید موفقیت‌هایی نیز کسب نموده باشند. ولی بعد از آن دوران، بخصوص دهه ۱۹۷۰ به بعد، سازمانها به این نتیجه رسیدند که فقط با برنامه‌ریزی عملیاتی نمی‌توانند به فعالیتها ادامه دهند. چون تحولات اقتصادی جدید از جمله افزایش تورم و بیکاری، رقابت بین سازمانها و اهمیت خدمات در اقتصاد باعث گردید که سازمانها برای رفع مشکلات به برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین استراتژی روی آورند. زیرا هیچ سازمانی توانایی کامل شکل دادن به محیطی که در آن کارمیکند را ندارد. اما می‌تواند اوضاع و احوالی را پدید آورده و از بین آنها بهترین فرصت‌ها را بدست آورد. وظیفه مدیریت این است که شرکت را همواره به گونه‌ای ببیند که می‌تواند بشود. نه آن‌گونه که هم‌اکنون هست (کاتلر، اصول بازاریابی، ۸۶)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ولی پیاده‌سازی این استراتژی‌های تدوین شده در برنامه‌ریزی استراتژیک، مشکل است زیرا در مسیر اجرای هر استراتژی موانع زیادی وجود دارد که از آن‌جمله می‌توان به موانع فنی و موانع مهارتی و موانع ساختاری اشاره نمود. روش‌های زیادی نیز برای غلبه بر موانع اجرای استراتژی‌ها پیشنهاد گردیده است. یکی از روش‌های پیشنهادی، تکنیک ارزیابی متوازن نام دارد که در سال ۱۹۹۲ توسط کاپلان و نورتون ارائه گردیده است. بر اساس نظریات کاپلان و نورتون روش ارزیابی متوازن، شرکتها و سازمانها را قادر می‌سازد تا فاصله قابل توجهی را که قبلاً فیمابین مراحل تدوین و اجرای استراتژی بوجود می‌آمد، از میان بردارند. آنها معتقد بودند که این عدم ارتباط صحیح فی مابین مراحل تدوین و اجرای استراتژی به واسطه موانع زیربه وجودمی آید:
۱-۳-۱- مانع اول: چشم‌انداز و استراتژی‌ها غیرقابل درک هستند.
۱-۳-۲- مانع دوم: عدم ارتباط استراتژی‌ها با اهداف نقش‌ها، گروه‌ها و افراد سازمان‌ها.
۱-۳-۳- مانع سوم: عدم ارتباط استراتژی‌ها با تخصیص منابع کوتاه‌مدت و بلندمدت سازمان.
۱-۳-۴- مانع چهارم: دریافت بازخوردهای تاکتیکی به جای بازخوردهای راهبردی (یعنی بازخوردهایی که وجود دارد بر اساس مهارت است نه بر اساس استراتژی). (کاپلان و نورتون^[۱]، ۱۹۹۶)
این تحقیق بر اساس ۴ مانع بالا با طرح ۵ فرضیه سعی بر آن دارد تا مشخص نماید آیا می‌توان از تکنیک ارزیابی متوازن برای غلبه بر موانع اجرای استراتژی شرکت خودروسازی سایپا استفاده نمود؟ اصولاً سازمانها سعی دارند که چرخه رضایتمندی در درون خود ایجاد نمایند، اجرای صحیح چنین چرخه‌ای در گروارزیابی صحیح آن است. در این راستا تکنیک ارزیابی متوازن جزء اولین تکنیک هاست که به اهمیت در ارزیابی عملکرد و فعالیت‌های سازمان توجه نموده است. سیستم سنتی ارزیابی عملکرد عمدتاً بر سنجه‌های مالی استوار بودند. در ابتدا برای ارزیابی عملیات بیشتر ازسنجههای مالی مطلق مانند در آمد کل، در آمد خالص، سود عملیاتی وسودخالص استفاده مینمود. باگذشت زمان، وگسترش و پیچیده شدن فعالیتهای سازمان، استفاده از سنجه‌های مالی نسبی، مانند بازگشت سرمایه و باقیمانده درآمد رواج پیدا کرد. در دهه‌ های اخیر، نیز مدل‌هایی چون ارزش افزوده اقتصادی و جریان‌های نقدی به عنوان معیارهای مناسبت‌تری برای ارزیابی نتیجه عملیات معرفی شدند. (نمازی، ۱۳۸۶، ۵۶)
در سیستم‌های سنتی ارزیابی عملکرد، از یک‌سو، تمامی معیارهای ارزیابی، مالی و صرفاً کمّی هستند و اصولاً نشان‌دهنده خلاصه و سریع و عملیات‌ و فعالیتهای یک سازمان هستند و در مواردی به حدی تجمعی هستند که فقط برای سطوح خاصی از مدیران، کارکنان قابل استفاده هستند. همچنین معیارهای مالی در زمینه‌هایی که قادر به ارزیابی هستند، نشان‌دهنده رویدادهای تاریخی گذشته‌اند و چون اغلب با تأخیر بدست می‌آیند، اطلاعات کاملی در زمینه پاسخگویی و تعهدات سازمان در قبال سهامداران و ذی‌نفعان در اختیار قرار نمی‌دهد و از معرفی بهترین نتایج عملکرد سالانه و شش‌ماهه و حتی ماهانه، دلیلی بر تداوم این نتایج در آینده نیست. صورت‌های مالی سنتی در پیشرفته‌ترین سطوح خود قادر به انعکاس عملکرد واحدها و بخش‌های مختلف یک سازمان هستند که از تجمیع عملکرد کل سازمان بدست می‌آید. و توانایی انعکاس اثرات ناشی از همکاری‌های بین واحدهای مختلف را ندارند و این در حالی است که امروزه بیشتر فعالیت‌های ارزش‌آفرین سازمانها حاصل همکاری‌های بین وظیفه‌ای است و سیستم‌های مالی سنتی قادر به محاسبه ارزش واقعی و یا بهای تمام شده این همکاری‌ها در روابط نیستند (بختیاری، ۱۳۸۶).
به دیگر سخن معیارهای سنتی ارزیابی عملکرد فقط بازده مالی را می‌سنجند و مورد تأکید قرار می‌دهند و به ارزیابی عملیات و سودآوری کوتاه‌مدت توجه دارند وبه سازه‌ها و فرآیندهایی که باعث ایجاد بازده مالی می‌گردند تکیه نمی‌کنند. این در حالی است که سیستم‌های ارزیابی عملکرد مطلوب باید مبتنی بر بررسی‌های بلند مدت و عواملی باشند که برنامه ریزی آینده‌سازان را نیز در بر می‌گیرد. افزون بر محدودیت‌های روش سنتی ارزیابی عملکرد، پذیرش اصل مشتری ‌مداری و رضایت مشتری از طرف سازمانها، اهمیت یا فتن دارائیها نامشهود در سازمانها و ارزش‌گذاری سازمانها بر مبنای دارائیها نامشهود (از قبیل رضایت مشتریان، بهبود کیفیت ارائه خدمات، استفاده از نیروی انسانی کارآمد)، پیدایش فناوری‌های اطلاعاتی جدید، تغییرات جدید در حوزه ارائه خدمات و همچنین خواسته‌های جدید مشتریان سازمانی سبب شده است تا استفاده از تکنیک‌های سنتی ارزیابی با مشکل مواجه نشود و از این‌رو در حمایت از برنامه‌های مدیریت و بالاخص برنامه‌های استراتژیک سازمان ناتوان باشند. لذا در این پژوهش نیز دیدگاه‌های مالی به نتهایی برای پیشبرد عملکرد کافی نیست و نگرش متوازن‌تری لازم است.
تکنیک‌های ارزیابی متوازن در این روش به موارد زیر اشاره دارد:
۱) توازن بین معیارهای مالی و غیرمالی
۲) توازن بین اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت
۳) توازن بین ذی‌نفعان داخلی و خارجی یعنی کارکنان و مشتریان و سهامداران
۴) توازن بین شاخص‌های هادی (شاخص‌های عملکرد آینده‌گر) و شاخص‌های تابع یا پیامد (شاخص‌های مالی و گذشته‌نگر)
۵) توازن بین دیدگاه‌های داخلی و خارجی
تدوین و اجرای استراتژی‌های هدفمند، بدون توجه به نیروهای درونی و بیرونی مؤثر، بر شرکتهای خودروسازی، از جمله شرکت خودروسازی سایپا امکان‌پذیر نخواهد بود. چون فلسفه اصلی ارزیابی متوازن از ابتدا تا انتها، تأکید زیادی بر مدیریت استراتژیک و ایجاد تشکیلات استراتژی‌محور دارد و از آن به عنوان ابزاری جهت تحقق استراتژی استفاده می‌شود. این تحقیق سعی بر آن دارد تا نشان دهد که کارت امتیازی متوازن چگونه غلبه بر موانع و مشکلات مهم سد راه اجرای موفقیت‌آمیز استراتژی‌های طرحریزی شده را ممکن می‌سازد.

۱-۴- ضرورت و اهمیت انجام پژوهش

مدیران چند سالی است که از عزم جدی برای خدمت‌رسانی و گسترش فعالیت‌های شرکت خودروسازی سایپا برای مشتریان بالقوه خود سخن می‌گویند. امروزه تغییرات تکنولوژی و رقابت‌های جهانی دو عامل اصلی مؤثر بر سازمانهای بزرگ محسوب می‌شوند. سازمان‌هایی که نتوانند برای ایجاد، توسعه، استقرار، ارتقاء و بقاء این دو عامل گام بردارند، در بلندمدت قادر به ادامه حیات نخواهند بود. (ولی‌پور، هنرمندیار، ۱۳۸۶). از طرف دیگر ابعاد یادگیری و رشد به عنوان پایین‌ترین سطح از دیدگاه‌های موجود در تکنیک ارزیابی متوازن شناخته می‌شود. بنابراین همه سازمانهای پیشرو برای بقاء نیازمند اندیشه‌های نو و نظرات تازه و بدیع هستند نظرات جدید، همچون روحی در کالبد سازمان دیده می‌شود و آن را از نیستی و فنا نجات می‌دهد. در عصر ما برای بقاء و پیشرفت و حتی فرار از خطرات احتمالی که سازمان را تهدید می‌کند باید جریان نوجویی و نوآوری را در سازمان تداوم بخشید تا از رکود و نابودی آنها جلوگیری نمود. سازمانها برای آنکه بتوانند در دنیای متلاطم ومتغیر امروز به حیات ادامه دهند، باید به نوآوری و خلاقیت روی آورند و ضمن شناخت تغییر و تحولات محیط، برای رویارویی باآن‌ها با تکنیکهای بدیع و تازه تدارکات دید و همراه تأثیر پذیری از این تحولات بر آنها تأثیر نهاد و در آنها شکل دلخواه را بوجود آورد. اگر مؤلفه‌های توسعه در ابعادمختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را مورد بحث قرار دهیم ناگزیر نقش شرکتهای خودروسازی را در این زمینه نمی‌توان نادیده گرفت. شرکت خودروسازی سایپا به عنوان یکی از این شرکتهای مورد بحث نقش مهمی در فرایند توسعه دارد. از این‌رو چنین سازمانی که خود توسعه‌آفرین است و موتور محرکه در همه ابعاد توسعه است، نیاز مبرمی به توسعه درونی خود دارد. با اینکه شرکت خودروسازی سایپا طی سال‌های پس از انقلاب از تفکر کمی و کیفی از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است، با این وجود به نظر می‌رسد حوزه حسابداری مدیریت آن هنوز از کمبود کادر تخصصی مورد نیاز رنج می‌برد و تلاش برای جذب نیروهای متخصص در این زمینه علیرغم وجود تعداد زیادی فارغ‌التحصیلان بیکار راه به جایی نمی‌برد. صرف نظر از اینکه در کشور ما کیفیت ارائه خودرو پایین است، بی‌توجهی به ارتقاء این صنعت مانند آنچه در کشورهای صنعتی متداول است نیز اثربخشی آن را کمرنگ نموده است. و در شرکت خودروسازی سایپا متولیان امر باید ضمن استفاده مناسب از فرصت‌ها، امکان راه‌اندازی و پیاده‌سازی سیستم‌های مدیریت نوین را که در سطح بین‌المللی، همتراز با کلاس جهانی مورد توجه قرار گرفته است در دستور کار خود قرار دهد چراکه در فرایند توسعه تغیر و تحول در ساختار برنامه‌ها، اهداف و روش‌ها ضرورتی اجتناب‌ ناپذیر است. یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های مدیریتی که امروز به صورت یک الزام و یک ضرورت و نه یک تکنیک خاص از سوی مجامع حرفه‌ای دنیا پذیرفته شده، تکنیک ارزیابی متوزان است. از یک طرف موقعیت کشور در صنعت، تجارت، عدالت اجتماعی و تأمین نیازهای افراد شاغل در چرخه اقتصادی کشور وابسته به موقعیت واحدهای خودروسازی می‌باشد و در نهایت تعیین موفقیت واحدهای خودروسازی وابسته به موقعیت سیستم‌های ارزیابی عملکرد آنها می‌باشد و از طرف دیگر شرکت خودروسازی سایپا به عنوان پیش‌شرط توسعه مطرح بوده و کلید گسترش آن ارزیابی عملکرد صحیح می‌باشد. همچنین عدم وجود یک مدل جامع در تعیین میزان پتانسیل سازمانها در ایران و میزان آمادگی آنها در استفاده از این سیستم، ضرورت ارائه این تحقیق را مورد تأیید قرار می‌دهد. لذا درا ین تحقیق سعی می‌شود با دقت بیشتری به مسأله ارزیابی عملکرد در شرکت خودروسازی سایپا برای غلبه بر موانع احتمالی اجرای استراتژی‌های سازمان توجه شود و با توجه به اهمیت موضوع تا آنجا که مقدور باشد ودر این باره آگاهی بیشتری به مدیران در شرکت خودروسازی سایپا و صنعت خودروسازی کشور داده شود. از ضرورت‌های خاص این تحقیق، استفاده از تکنیک‌های مدرن حسابداری مدیریت در حوزه فعالیت‌های صنعت خودروسازی برای غلبه بر موانع احتمالی اجرای استراتژی‌ها در عمل می‌باشد. که خود سبب جلوگیری از رسیدن شرکت خودروسازی سایپا به نقطه سربه‌سر درآمدی و هزینه‌ای و بالا بردن حاشیه امنیت و پایداری این سازمان در امر خدمات‌رسانی می‌باشد. ضمناً باید به این نکته اشاره نمود که تکنیک ارزیابی متوازن تنها یک مدل مفهومی است و به‌کارگیری آن تنها بر اساس مدل ارائه شده به وسیله کاپلان و نورتون، بدون تجربیات قبلی بسیار مشکل است اما به نظر می‌رسد با توجه به تغییرات شدید محیطی، زمان آن فرا رسیده که سیستم‌های اندازه‌گیری و گزارشگری سازمانها از پارامترهای سخت و خالص مالی فراتر روند و به سمت شناسایی و ارائه اطلاعات در مورد دارائی‌های نامشهود و اندازه‌گیری عملکرد غیرمالی حرکت کنند. (حوزی، ۱۳۸۱).

۱-۵- اهداف تحقیق

۱-۵-۱- هدف اصلی

هدف اصلی آن است که روش ارزیابی متوازن از طریق کمک به برطرف کردن موانع پیادهسازی استراتژیک در شرکت خودروسازی سایپا جایگاه خود را به عنوان ابزار تحقق استراتژی تثبیت نماید.

۱-۶- سؤالات تحقیق

۱-۶-۱- سوال اصلی تحقیق

آیا تکنیک کارت امتیازی متوازن میتواند جهت اجرای استراتژی شرکت خودروسازی سایپا بکارگرفته شود؟

۱-۶-۲- سوالات فرعی

۱-۶-۲-۱-آیا تکنیک کارت امتیازی متوازن (ارزیابی متوازن) اطمینان میدهد که شرکت خودروسازی سایپا استراتژیها را درک میکند؟
۱-۶-۲-۲- آیا تکنیک کارت امتیازی متوازن اطمینان میدهد که اهداف میتوانند در درک دیدگاه و استراتژی اثر گذار باشند؟
۱-۶-۲-۳- آیا تکنیک کارت امتیازی متوازن ارتباطی بین استراتژی و اهداف در سطح بخش ها، گروه ها و اشخاص بر قرار میکند؟
۱-۶-۲-۴- آیا تکنیک کارت امتیازی متوازن اطمینان میدهد که تخصیص منابع کوتاه مدت با استراتژی بلند مدت مرتبط شده است؟
۱-۶-۲-۵- آیا تکنیک کارت امتیازی متوازن بازخورد فرآیندهای مهم استراتژیک را در شرکت خودروسازی سایپا مطمئن میسازد؟

۱-۷- فرضیه ‏های تحقیق

۱-۷-۱- فرضیه اصلی:

تکنیک کارت امتیازی متوازن میتواند جهت اجرای استراتژی شرکت خودروسازی سایپا بکارگرفته شود.