اما مهمترین ثمرۀ این حکومت زایش دیگر حکومتهای شیعی–ایرانی از درون آن بود.یکی از حکومتهای قدرتمند و بانفوذ شیعی که توسط ایرانیان در قرن چهارم هجری ایجاد شدو منشاً خدمات بسیاری به شیعیان گردید،دولت شیعی–ایرانی آل بویه بود،که درابتدا در خدمت علویان طبرستان بودندوتوانستند بعد ازمدتی حکومت خود را ابتدا در ایران و سپس در عراق توسعه وگسترش بدهند. به طوری که برخلفای سنی مذهب عباسی تسلط یافتند، و قدرت عزل و نصب آنان را در دست گرفتند.
ظهور و قدرت گیری حکومت شیعی آل بویه را می توان،به طور مستقیم از ثمرات نهضت علویان دانست.دوره حکومت آل بویه (۳۲۲- ۴۴۸ق) یکی از دوره های متمایز و برجسته در تاریخ ایران می باشد.تا قبل از قدرت گیری شیعیان و به خصوص آل بویه شیعیان بدلیل دشمنی حاکمان اموی وعباسی با علویان در وضعیت بسیار بدی از لحاظ اجتماعی وسیاسی قرار داشتندو در اکثر دوره ها شیعیان قادر به آشکار کردن عقاید و مراسم مذهبی خود نبودندو دربیم و ترس قرارداشتند،و به تقیّه در امور می پرداختند.اما حرکت مستمر خود را ادامه می دادند.هر چند در بعضی مواقع خلفای اموی و عباسی تلاش می کردند، با شیعیان رفتار شایسته انجام دهند،اما در اکثر مواقع شیعیان تحت ستم وفشار خلفا حق آشکارانجام دادن مراسم خود را نداشتند.یکی از این سنت هاو مراسم شیعه؛ زیارت قبور ائمه بزرگوارو ساخت آرامگاه برای قبور مطهر ائمه(ع) بودکه با مخالفت شدیدحاکمان اموی وعباسی روبرو می گردیدوحتی جان ومال خودرا درحین انجام زیارت قبور ائمه (ع) از دست می دادند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اما یکی از ویژگی های برجسته حکومت آل بویه توجه به شیعیان واحیای شعائر شیعیان بود. به طوری که شیعیان دردوران آل بویه بر خلاف دوره های قبلی اجازه تظاهر علنی به عقایدشان بدون نیاز به تقیّه رایافتند.هر چند در این دوران تشیع امامی، مذهب رسمی حکومتی نگردید،اما شیعیان اجازه یافتندمراسم مذهبی واعتقادی خود راباآزادی بیشتری انجام دهند.عالمان شیعه به نشر فرهنگ وفقه شیعه پرداختند. به طوری که در این عصر متکلمان واندیشمندان برجسته شیعه به انتشار وگسترش فرهنگ تشیع پرداختندونفوذ وقدرت بسیاری در جامعه به دست آوردند.
شیعه به نسبت دوره های دیگر با آمدن آل بویه قدرت ونفوذوگسترش فراوانی یافت،و زمینه گسترش افکار و علنی نمودن عقایدش فراهم گردید.حاکمان آل بویه از شیعیان حمایت و طرفداری می کردند.همین حمایت و توجه آل بویه از شیعیان سبب رونق و گسترش شعائر شیعیان گردید.به طوری که در قرن چهارم هجری شعائر شیعه از جمله عزاداری امام حسین (ع)در روز عاشورا، برگزاری جشن غدیر خم و شهادت دادن به ولایت امام علی (ع) در اذان علنی شد، و در ایران و عراق گسترش یافت.
زیارت اماکن مقدسه و متبرکه از شعائر شیعیان بود،که در قرن چهارم هجری رونق بسیاری یافت، به خصوص زیارت ائمه اطهار در عراق و ایران و امامزادگان علوی پس از قدرت گیری آل بویه و چیره شدن آنان بر عراق آسانتر شد.
خود حاکمان بویه در ایران و عراق به زیارت آرامگاه های ائمه اطهار می رفتند.به طوری که عضدالدوله به زیارت نجف و کربلا می رفت.عزالدوله درسال(۳۶۱ق) به زیارت حرم امام علی (ع)درنجف و در سال(۳۶۶ق)به زیارت حرم امام حسین (ع)درکربلا رفت.آنها نه تنها به زیارت ائمه توجه خاصی داشتند،بلکه برای راحتی زوارکربلا و نجف امکانات و وسایل رفاهی را فراهم می کردند،ودر بازسازی و تعمیر آرامگاه های امامان و امامزادگان در ایران و عراق تلاش بسیاری انجام می دادند.
حاکمان آل بویه ارادت و محبت شدید خود به امیر المومنین علی(ع)وامام حسین(ع)وائمه مدفون درکاظمین وایران راازطریق ایجاد،بازسازی و توسعه و تعمیر گنبدو بارگاه آنان نشان می دادندو علاوه بر انجام دادن این امور،موقوفات و نذرهایی را تقدیم آن آرامگاه ها می کردندو همچنین مدفن خود را در کنار آرامگاه های ائمه اطهار قرار دادند.به طوری که مدفن عماد الدوله موسس حکومت آل بویه در حرم علی بن حمزه (ع) در شیراز قرار داشت، و عضد الدوله و دو پسرش شرف الدوله و بهاء الدوله در نجف دفن شده اند.
درباره ی مدفن و بنای بارگاه‌های امامان و امامزادگان در ایران و عراق گزارش هایی در دست است،که حکایت از این داردکه از همان سال های اولیه وفات یا شهادت بناهایی ساده بر مزار آنها ساخته شدو به مرور زمان بناهای رفیع و عمارت های با شکوه بر مرقد آنها بنا شده است. اهتمام و توجه به بازسازی و تجدید بنا و توسعه بقاع متبرکه در مقاطعی رشد و فزونی یافته است،آغاز حکومت آل بویه یکی از این دوره ها می باشد.
قدرت گیری آل بویه را باید نقطه عطفی در توجه به توسعه و تعمیر مشاهد متبرکه ائمه(ع) در ایران و عراق دانست.چون در این دوران شاهد اقدامات عمرانی آنان می باشیم،که جنبه مذهبی و آرمانی داشت و همین توجه سبب گردید، بازسازی و تعمیر و توسعه آرامگاه های ائمه اطهار و امامزادگان رونق چندانی بیابد.بررسی چگونگی و چرائی بازسازی و ایجاد و تعمیر مشاهد متبرکه در ایران و عراق حاکی از آن است،که حاکمان آل بویه به دلیل اعتقاد به تشیع و ارادت ومحبت داشتن به ائمه اطهار وهمچنین به دلیل وجود و نفوذگسترده و وسیع شیعیان در عراق و ایران برای کسب مشروعیت در نظر شیعیان وایجاد موازنه ی قدرت در برابر اهل تسنن و بدلیل وجود سربازان دیلمی شیعی که هسته ارتش آنان را تشکیل می دادند.به بازسازی آرامگاه های ائمه شیعه دست زد.البته در کنارجلب مشروعیت مقاصد اقتصادی و سیاسی دیگری هم در نظر داشتند. ولی این توجه به آنان سبب آشکار شدن زیارت ائمه در نزد شیعیان و سپس گسترش و توسعه بازسازی و تعمیر مشاهد متبرکه گردید،که با دوره های قبل و بعد از آن تفاوت زیادی داشت.به طوری که در قرن چهارم هجری زیارت اماکن متبرکه و همچنین جمعیت شهرهای شیعی نشین گسترش یافت وبرقدرت ونفوذ شیعیان افزوده شد، واحیای مراسم تشیع آنقدر رونق یافت که حکومتهای سنی مذهب سلجوقی که بعد از آل بویه قدرت یافتند نتوانستند،این شعائر را ازبین ببرند.اگر تا عصر حاضر شاهد رونق این شعائر می باشیم یک دلیلش توجه و حمایت گسترده حاکمان آل بویه ازاین شعائر بودهرچند که آنان دراین حمایت ها سیاست را فراموش نمی کردند.ایجادوبازسازی حرم ها وآرامگاههای ائمه(ع) که از زمان ورود معزالدوله به بغداد(۳۳۴ق)شروع گردیددر زمان قدرتمندترین حاکم آل بویه، یعنی عضدالدوله به اوج خود رسیدوتوسط جانشیانش تا پایان عمر حکومت آل بویه در سایه سیاست تساهل وتسامح مذهبی شان ادامه پیدا کردونتیجه ای غیر از ایجادوتجدید بنای حرم های اهل بیت(ع) در عراق وایران واحیای سنت زیارت، در کنار سنت های دیگر تشیع نداشت.

منابع

_آربری،ا،ا،ج.(۱۳۴۶)،شیراز مهد شعر و عرفان،ترجمه ی منوچهرکاشف،تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
_آل یاسین،محمدحسن.(۱۳۷۱)، تاریخ حرم کاظمین علیه السلام، ترجمه:غلامرضا اکبری، بی جا: کنگره ی جهانی امام رضا (ع).
_ابراهیم حسن،حسن.(۱۳۸۸)، تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه:ابوالقاسم پاینده، تهران:جاویدان بدرقه.
_ابن اثیر،عزالدین علی.(۱۳۷۱-۱۳۸۳)، تاریخ کامل، ترجمه:سیدمحمدروحانی، تهران: اساطیر.
_ابن بابویه،(شیخ صدوق).(۱۳۷۷)، عیون الاخبار الرضا علیه السلام، قم: بی نا.
_ابن بطوطه، محمدبن عبدالله.(۱۳۷۰)،رحله ابن بطوطه، ترجمه:محمدعلی موحد،بی جا: نشرآگاه.
_ابن بلخی.(۱۳۴۳)، فارسنامه، به کوشش علی نقی بهروزی،شیراز:اتحادیه مطبوعاتی فارس.
_ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی.(۱۳۰۰)، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، حیدرآباد:نشر دایره المعارف.
_ابن حوقل.(۱۳۴۵)، صوره الارض، ترجمه: جعفر شعار، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
_ابن خلدون، عبدالرحمن.(۱۳۷۵)، العبر، ترجمه:محمد پروین گنابادی ،تهران :انتشارات علمی و فرهنگی.
_ابن طقطقی،محمد.(۱۳۸۹)،تاریخ الفخری،ترجمه:محمد وحیدگلپایگانی،تهران:علمی فرهنگی.
_ابن مسکویه.(۱۳۷۶)،تجارب الامم، ترجمه: علینقی منزوی، تهران : انتشارات توس.
_ابن واضح یعقوبی ، احمدبن ابی یعقوب. (۱۳۴۷)، البلدان، ترجمه:محمدابراهیم آیتی،
تهران: ترجمه و نشر کتاب.
_احمدیان شالچی ، نسرین.(۱۳۸۳)، نجف کانون تشیع، مشهد:بنیادپژوهشهای اسلامی.
_اشپولر، بارتولد.(۱۳۷۳)، تاریخ ایران در نخستین قرون اسلامی،ترجمه:جواد فلاطوری،تهران :انتشارات علمی و فرهنگی.
_اصطخری،ابواسحاق ابراهیم.(۱۳۴۷)،مسالک و ممالک، ترجمه:ازقرن ششم هجری، به کوشش ایرج افشار، تهران : بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
_اصفهانی،ابوافرج.(۱۳۸۷)، مقاتل الطالبین ، ترجمه: هاشم رسول محلاتی، تهران: فرهنگ اسلامی.
_اصفهانی،حمزه بن حسن.(۱۳۶۷)،تاریخ پیامبران وشاهان، ترجمه:جعفر شعار،تهران: امیرکبیر.
_الاصفهانی، لابی الفرج. (۱۹۸۷)، مقاتل الطالبیـن، شرح وتحقیقات السید احمر صقر، بیروت :موسسه الاعلمی للمطبوعات.
_الانصاری، رئوف محمدعلی.(۱۳۸۷)،معماری کربلا در گذر تاریخ ، قم :انتشارات مسجد مقدس جمکران.
_افسر،کرامت الله.(۱۳۵۳)،تاریخ بافت قدیمی شیراز، تهران:انجمن آثار ملی.
_امداد ، حسن. (۱۳۳۹)،شیراز در گذشته وحال، شیراز: اتحادیه مطبوعاتی فارس.
_ایمانی فر،(رویگر)،محمد.(۱۳۸۹)،تاریخ تحولات سیاسی،اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در دوره ی آل بویه،استهبان: مولف.
_باسورث،کلیفورد ادموند.(۱۳۷۱)،سلسله های اسلامی، ترجمه: فریدون بدره ای،تهران :موسسه ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
_البلاذری،احمدبن یحیی.(۱۳۶۴)، فتوح البلدان، ترجمه:آذرتاش آذرنوش، تصحیح:محمد فروزان، تهران:سروش.
_بلاغی،عبدالحجه.(۱۳۶۸)،خصوصیات جغرافیایی نجف اشرف، تهران : مظاهری.
_ بنیادپژوهشهای اسلامی.(۱۳۹۰)،امام علی بن موسی الرضا(ع)،مشهد:بنیادپژوهشهای اسلامی.
_بهرامی،اکرم.(۱۳۵۰)،تاریخ ایران از ظهور تا سقوط بغداد، تهران:انتشارات دانشسرای عالی.
_بهروزی،علی نقی.(۱۳۵۵)،بناهای تاریخی و آثار هنری جلگه شیراز،شیراز:انتشارات اداره ی کل فرهنگ و هنر فارس.
_بهمنیار،احمد.(۱۳۴۴)،صاحب بن عباد،شرح احوال و آثار.به کوشش محمد ابراهیم باستانی پاریزی،تهران :انتشارات دانشگاه تهران.
_بهمنیار،علی نقی.(۱۳۱۸)،تاریخ دودمان بویه، کرمان: بی نا.
_بیات،عزیز الله.(۱۳۷۰)،تاریخ ایران از ظهور اسلام تا دیالمه، تهران : انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
_ بیانی (ندوشن)،شیرین.(۱۳۷۷)، تیسفون و بغداد در گذر تاریخ، تهران :انتشارات جامی.
_بیرونی،ابوریحان.(۱۳۶۳)،آثارالباقیه،ترجمه:اکبر دانا سرشت، تهران :انتشارات امیر کبیر.
_ پرویز،عباس. (۱۳۳۶)،تاریخ دیالمه و غزنویان، بی جا، بی نا.
_ _______.(۱۳۵۴)،سیر تاریخی و اجتماعی شاهنشاهی ایران، تهران :مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی شورای عالی فرهنگ و هنر.