میوههایی به شکل کروی مانند: میوه رزهای بوته ای
میوههای به شکل کوزه مانند: R.moyessi
۲-۳- برخی ارقام رزهای معروف و رایج
واریته معروف سوپر استار[۲۵] با گلهای کشیده و خوش فرم به رنگ قرمز حنایی میباشد.
رقم کوئین الیزابت[۲۶] به رنگ صورتی و بسیار معطر و پر گل و قوی میباشد.
رقم ویرگو[۲۷] سفید رنگ است.
رقم کریستال امپریال[۲۸] به رنگ سرخ تیره با گلهای درشت می باشد.
رقم باکارا[۲۹] با گلبرگهای برگشته به روی یکدیگر به رنگ قرمز حنایی با ساقه های گل دهنده باند و مناسب برای گل بریده میباشد.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
رقم ستاره نقره ای[۳۰] با گلهایی به رنگ نقره ای مایل به آبی
رقم پاسکال[۳۱] با گلهای سفید میباشد.تعداد کثیری از آنها دورگ چای میباشند. این دسته دارای تک گلهای درشت میباشند.
فلوریبندا دسته دیگر انواع گلسرخ[۳۲] است که گل آن ریزتر منتهی به دسته و خوشه میباشد.
۱۰-گلسرخهای مینیاتور[۳۳] کوتاه و کوچک بوده و غالبا بسیار پر گل میباشند(قاسمی قهساره و کافی، ۱۳۸۶).
در این قسمت به برخی از ارقام رایج گل سرخ که در آزمایش حاظر مورد استفاده قرار گرفته است پرداخته می شود.
۲-۳-۱- رقم Super Star
این رقم گلهای بزرگ به رنگ نارنجی و عطر نسبتا ملایمی دارد، برگهای نسبتا شفاف و رنگ سبز ملایم دارد، ارتفاع گیاه تقریبا ۱۲۰سانتیمتر و بوته ای به پهنای تقریبا ۸۰ سانتیمتر دارد. معمولا برای کاشت در فضای سبز به همراه سایر گیاهان همچنین به عنوان شاخه بریده کاربرد زیادی دارد. دارای عادت رشدی عمودی بوده و ازقدرت رشدی نسبتا قوی برخوردار است.این رقم در سال ۱۹۶۰ اصلاح و معرفی گردید(باتارچی[۳۴] و بنرجی[۳۵]، ۲۰۱۰).
۲-۳-۲- رقم Evening Star
رقم Evening star در سال ۱۹۷۴ در آمریکا اصلاح و معرفی گردید. این رقم گل های زرد کم رنگی دارد که معمولا دارای ۱۷-۲۵ گلبرگ دارد که گلها بصورت خوشهای ظاهر می شود. ارتفاع گیاه ۷۵تا ۱۵۰ سانتیمتر و پهنای بوته ۶۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر گزارش شده است. معمولا برای کاشت در فضای سبز به همراه سایر گیاهان همچنین به عنوان شاخه بریده کاربرد زیادی دارد(باتارچی و بنرجی، ۲۰۱۰).
۲-۳-۳- رقم Taboo
این رقم در سال ۱۹۸۸ در کشور آلمان اصلاح گردید. گلهای نسبتا معطر با رنگ قرمز تیره با ۲۴-۲۶ گلبرگ قطر گل حدود ۸ سانتیمتر از مشخصات این رقم میباشد.دارای برگهای شفاف و با رنگ سبز تیره میباشد که ارتفاع گیاه ۹۰-۱۷۰ سانتی متر و عرض بوته ۶۰ سانتیمتر میباشد. ساقههای چوبی و و سخت و نیز مقاومت در برابر بیماریهای همچون لکه سیاه و سفیدک از ویژگیهای جالب توجه این رقم میباشد(باتارچی و بنرجی، ۲۰۱۰).
۲-۳-۴- رقم Dr. Benjamin Pal
رقم دکتر بنجامین پال[۳۶] یکی از هیبریدهای چای می باشد که از دورگگیری بین دو رقم سوئیت آفتون[۳۷]و فیرست پریز[۳۸] بدست آمده است. این گیاه دارای عادت رشدی عمودی بوده و از قدرت رشدی بالایی برخوردار است. دارای جوانههای متورم و درشتی می باشد که هر جوانه تولید تک گلهای بزرگ و درشت به رنگ صورتی می کند. گلها معطر بوده و میزان عطر به تدریج به سمت مرکز گل افزایش می یابد. گلها بصورت پر پر بوده و تعداد گلبرگها تا ۴۵ عدد نیز گزارش شده است(باتاچارجی و بنرجی ۲۰۱۰).
۲-۳-۵- نسترن کوهی
موطن این نمونه از رز از اروپا بوده و از آنجا هم در سال ۱۷۳۰ معرفی شده است. این نوع از رز اکنون در اروپای مرکزی و غربی به عنوان یک گیاه پرچین استفاده می شود. ارتفاع این رز گاهی به ۲ تا ۴ متر هم میرسد. نمونه دارای ساقههای کوچک و خارهای کوچک قلاب مانندی دارد. برگهای به رنگ سبز ملایم و از ۷-۵ برگچه تشکیل شده است. گلهایی سفید تا صورتی آن با قطر ۶-۴ سانتیمتر و معطر و کوچک که به صورت تک ردیف گلبرگ (۵ عدد) میباشد. این نوع رز دارای میوه هایی قرمز رنگ و غنی از ویتامین ث میباشد. در اسلوانی از هیپ های این نوع رز در تهیه شربتی به نام کوتا[۳۹] و یا ژله استفاده می شود. این نوع رز به جز پرچین دیگر به شکل باغی از آن استفاده نمی شود. اما به طور گسترده ای به عنوان پایه در رابطه با تکثیر تجاری دیگر رزها مورد استفاده قرار میگیرد. دو نظریه وجود دارد که چرا این نوع رزها به عنوان رز سگ[۴۰] نامیده میشوند(سعیدی و امید بیگی، ۱۳۸۸).
در سال ۱۹۶۰ ودول و لانگ[۴۱] اظهار نمودند که نام سگ گل برای آن، به دلیل کم ارزش بودن این نمونه در مقایسه با دیگر نمونههای باغی، به آن اختصاص داده شده است. کلمه dog علاوه بر اینکه معنی سگ را میدهد، معنی بی ارزش بودن را هم می دهد (رشیدی، ۱۳۸۷).
آقای هاوارد[۴۲] در سال ۱۹۸۷ بیان نموده است که چون در قرون ۱۸ و ۱۹ از این نوع رز برای درمان محل گزیدگی سگهای هار استفاده میشد، بنابراین به این نام خوانده میشد(رشیدی، ۱۳۸۷).
۲-۴-شرایط محیط رشد
مهمترین عوامل محیط رویش گیاهان دارویی که تاثیر عمده ای بر کیفیت و کمیت مواد موثره آنها می گذارد، نور، درجه حرارت، بارندگی، طول روز، عرض جغرافیایی، خصوصیات خاک، ارتقاع محل و تغذیه و غیره … می باشد. به طور کل شرایط اقلیمی از مجموعه فاکتورهای ادافیکی (خاکی) و کلیماتیکی (آب و هوایی) تشکیل شده است که باید به نقش هر دو و تاثیر هر کدام از آنها بر رشد، نمو، عملکرد و میزان مواد موثره گیاهان دارویی توجه بسیار زیادی داشت(بارتون وست، ۲۰۰۴). اگر چه میزان متابولیتهای ثانویه تحت کنترل ژنهاست ولی مقدار و غلظت و تجمع آنها به طور قابل توجهی تحت تاثیر شرایط محیطی میباشد (امید بیگی، ۱۳۸۴).
۲-۴-۱-pHخاک
رزها همانند اکثر گیاهان باغی، خاکی با میزان اسیدیته ملایم یعنی pH حدود ۸/۶ – ۶ و حتی ۷ را ترجیح می دهند. البته در بعضی رزها مثل رزهای وحشی به طور طبیعی در خاکهای گچی رشد می کنند. به عنوان مثال در باغی در انگلستان نمونه ای از رز وحشی بسیار پر رشد وجود دارند که در گچ سفید جامد رشد می کنند.
برای کاهش pH در خاکهای قلیایی (بیشتر از ۶) به میزان ۵/۰ الی ۱ درجه، می توان حدود ۵/۱ کیلوگرم سولفات آهن به هر ۱۰ متر مکعب خاک اضافه نمود. اگر در مواردی که در قسمت زیرین بستر رزها، سنگ گچ (خاکهای گچی) وجود داشته باشد و لایه بالایی خاک فقط ۵۰ سانتیمتر ضخامت داشته باشد، بنابراین مجبور خواهید شد یا با افزودن خاک به لایه بالایی، ضخامت خاک مطلوب را افزایش دهید و یا اینکه هر مکانی میخواهید رز را میتوان کاشت، خاک آن قسمت را تا عمق ۶۰ سانتیمتری با خاک مرغوب عوض نمایید(محمودی و حکیمیان، ۱۳۷۹).
۲-۵-هرس
متاسفانه باور بسیار غلطی در مورد رز آن است که این گیاه به هرس چندانی احتیاج نخواهد داشت، در حالیکه با هرس صحیح می توان از مزایای زیر بهره برد(زیلسن و مو، ۱۹۸۵):
بهبود ورود نور به داخل بوته ها و در نتیجه افزایش عملکرد گیاه با توجه به نور پسند بودن رز
بهبود فضای کاری در گلستان گل محمدی و جلوگیری از ازدحام شاخهها و بوته های رز.
امکان مبارزه موثر با آفات، بیماریها و علف های هرز و جلوگیری از گسترش آن ها در سطح گلستان.
هدف از هرس، حذف شاخه های اضافی و بهبود ورود نور به داخل بوته ها و تنظیم رابطه مقصد و منبع در گیاهان است. اتفاقی که در زمان هرس به خصوص هرس سربرداری اتفاق میافتد آن است که غالبیت انتهایی حذف شده و امکان تولید شاخه های جدید از جوانه های جانبی و جوانه های خفته روی ساقههای افزایش مییابد.
۲-۶-تولید
گل رز با اختصاص بیش از یک سوم تولید گلبریدنی به خود و در مقام نخست تولید گلهای بریدنی جهان، بیشترین تجارت گلهای بریدنی را به خود اختصاص داده است(کراس، ۱۹۹۹). این گل در ایران نیز از بازار تولید و فروش قابل توجهی برخوردار است و بیشتر سطح زیر کشت گیاهان زینتی در کشور به تولید این محصول اختصاص دارد (گزارش عملکرد سالیانه دفتر امور گل و گیاهان زینتی. ۱۳۸۴). امروزه کشورهای مختلفی در دنیا اقدام به کشت و کار صنعتی گل ورد نموده اند. از جمله مهمترین این کشورها می توان به ترتیب بلغارستان، ترکیه، ایران، اوکراین، هند و چین اشاره کرد (رشیدی، ۱۳۸۷). در سال های اخیر تولید ورد رشد چشمگیری داشته است. با این حال در تجارت جهانی تنها محصول با کیفیت بالا می توان رضایتمندی مشتری را سبب شود. این رضایتمندی در گل بریدنی رز همبستگی زیادی با ویژگی های کیفی آن از جمله جذابیت رنگ، طول و قطر ساقه، اندازه گل، شادابی و عمر گلجایی برای صادرات آن دارد (خندان و همکاران، ۱۳۸۶).
۲-۷- چالشهای کشورهای بزرگ تولید کننده گل رز
در مقایسه با کشورهای صادرکننده گل، هزینه ها در هلند برای تولید گل بسیار بالا است. به طوری که در طول ده سال گذشته به دلیل این هزینه بالا تولید کنندگان هلندی در رقابت بسیار فشرده در مقایسه با سایر کشورهای کم درآمد قرار گرفتهاند. در این بین تولیدکنندگان گل رز بیشتر تحت تاثیر قرار دارند. در سال ۱۹۹۸ کل سطح زیر کشت گل رز از ۹۳۱ هکتار به ۶۰۰ هکتار در سال ۲۰۰۶ رسیده است و کل سطح زیر کشت گل و گیاه در سال ۱۹۹۸ از ۳۶۴۰ هکتار به ۳۰۹۳ هکتار در سال ۲۰۰۶ رسیده است. در عرصه رقابت، تولید کنندگان، رز هلندی با قطر گل کمتر حذف کرده اند و شروع به تولید رزهای بزرگتری نمودند، اما در همین بین تولیدکنندگان کنیایی هم تولید رزهای بزرگتر را افزایش دادهاند. همچنین از دیگر مشکلاتی که تولیدکنندگان گل رز با آن مواجه شده اند بالابودن هزینه های مربوط به انرژی میباشد که قسمتی از آن به دلیل آزاد سازی بازار انرژی در سال ۲۰۰۲ بوده و برای تولید کنندگان این به معنی راه جدیدی برای خرید انژی است که می بایست به آن عادت کنند. ارزش گل در سال ۲۰۰۷ بسیار بالا بوده، بطوریکه ارزش گل رز برای تولید کنندگان این گل بریده نتایج بسیار خوبی داشته که البته به ارقام آن هم بستگی داشته است. همچنین گزارشهای زیادی برای احداث گلخانه های جدید برای تولید گل رز در حال انجام است (دولت خواه، ۱۳۸۷).
حدود ۱۵ سال قبل تولید کنندگان گل در کنیا با یک اقلیم نامنظم که ال نینو[۴۳] خوانده میشد مواجه شدند. این پدیده باعث شد که آنها در تولیدات خود نسبت به سال ۲۰۰۶ حدود ۱۶درصد افت داشته باشند. در نتیجه تعدادی از تولید کنندگان که کمتر حرفهای بودند ورشکست شدند، در حالی که آنها تصور میکردند تولید گل راه سادهای برای کسب درآمد است. سطح زیر کشت گل رز به عنوان یکی از مهمترین تولیدات در کشور کنیا ۲۰۰ هکتار تخمین زده می شود. همچنین کل سطح زیر کشت گل در این کشور حدود ۲۲۰۰ هکتار میباشد.
در طول سالهای گذشته طبقه بندی رزها از گلهایی با قطر گل کم به سمت گلهایی با قطر گل متوسط رفته اما تمایل در حال حاضر به سمت ارقام با گل بزرگ است. ارتقاء از نظر اندازه گل بریده رز به دلیل تقاضای بازار بوده است که با به دست آوردن دانش بیشتر و همچنین ارقامی که تناسب بیشتری با شرایط کنیا داشتند انجام شده است(دولت خواه، ۱۳۸۷).
در قرن نوزدهم در اکوادور پرورش گل یک تجارت بسیار پر رونق بود، اما در سال ۲۰۰۰ به صورت خیلی ناگهانی متوقف شد و بسیاری از صاحبان مزارع تولید گل رز ورشکست شدند. اما در چند سال اخیر تخصص آنها در تولید گلهای رز با کیفیت سبب ارتقاء سطح زیر کشت تولید گل رز شده است. این گلهای رز در بازار اروپا و روسیه که از مزیت قیمت بالای یورو برخوردار است به طوریکه از لحاظ قیمتی ۶۰ درصد صادرات گل رز به اروپا و ۴۰ درصد آن به آمریکا انجام می شود.با این حال گلهای باکیفیت رز را به اروپا صادر می کنند. سطح زیر کشت گل در اکوادور در سال ۲۰۰۰ از ۳۰۰۰ هکتار به ۳۴۰۰ هکتار در سال ۲۰۰۶ افزایش یافت که ۱۸۰۰ هکتار آن گل رز می باشد(دولت خواه، ۱۳۸۷).
سطح زیر کشت گل در کلمبیا در سال ۲۰۰۰ از ۵۰۰۰ هکتار به ۷۳۰۰ هکتار در سال ۲۰۰۶ افزایش یافت. درطول این زمان تولید کنندگان گل در کلمبیا بیشترین فعالیتشان بر روی بازار های آمریکا بود. در حال حاضر صادرات به اروپا به دلیل طبقه بندیهای انجام شده که بیشترین تمرکز بر روی بازارهای آمریکایی با نیازهای متفاوت در مقایسه با بازارهای اروپایی بوده، صادرات گل به اروپارا مشکل کرده است(دولت خواه، ۱۳۸۷).
از جمله محصولات اصلی تولیدی در فلسطین اشغالی، گل رز بوده که به دلیل عدم رقابت با ارقام تولیدی در آفریقا با مشکل مواجه شده است. از جمله تولیدات غالب در فلسطین اشغالی سبزیجات، گلهای تابستانه و رز می باشد. در سال ۲۰۰۷ سطح زیر کشت تولیدات گل حدود ۲۲۰۰ هکتار بوده و تعداد تولید کنندگان گل هم ۱۲۰۰ نفر بوده که کاهش یافته است (دولت خواه، ۱۳۸۷).
۲-۸-ازدیاد گل سرخ
ازدیاد گل سرخ از طریق غیر جنسی به وسیله پیوند رایج است. برخی از گلسرخها نظیررزهای مینیاتور را به آسانی میتوان از طریق کاشت قلمه تکثیر داد. قلمه این گلسرخها باید در حدود ۲۰ سانتی متر طول داشته باشد و بهترین فصل برای گرفتن قلمه، اسفند ماه است. انواع پر رشد نظیر کوئین الیزابت و سوپراستار به آسانی از طریق قلمه زدن تکثیر مییابد. باید توجه داشت که بسیاری از ارقام گل سرخ توانایی ریشه زایی بسیار ضعیفی دارند و همینطور به آهک خاک و دیگر عوامل نامساعد آن از جمله به خشکی خاک حساسیت نشان می دهند(قاسمی قهساره و کافی ۱۳۸۴).
امروزه بیشتر گلسرخ های زینتی روی پایه های نسترنهای وحشی رشد می کنند. پیوند جوانه رز(حتی آنهایی که به آسانی از طریق قلمه تکثیر مییابند) روی پایه های نسترن یکی از روشهای منطقی تکثیر میباشد و نتیجه بسیار مطلوبی در بر دارد. در نتیجه از یک بوته گلسرخ به آسانی میتوان دهها گیاه جدید تولید کرد. بدون اینکه لطمه ای به آن وارد شود. علاوه بر این هزاران بوته یکنواخت از آن به دست می آید(قاسمی قهساره و کافی، ۱۳۸۴)
پایه نسترن وحشی معمولی که در ایران کاربرد داردR. Caninaاست که در ایران بیشتر به صورت وسیع به عنوان پایه گلسرخ کشت و کار می شود. پایه های دیگری نیز به عنوان پایه از خارج وارد شد با نامهای Rosa multiflora, Rosa brogsideal, Rosa laxa, Rosa rubiginosa میباشد. کشت و کار بر روی این پایهها با احتیاط صورت میگیرد(دمیر و اوزکان، ۲۰۰۱).
پایه Rosa multiflora یکی از بهترین و مهمترین پایه های رز میباشد. این پایه بسیار پر رشد و بی تیغ سبب می شود به آسانی بر روی آن پیوند شود. این پایه از مقاومت گل سرخ در مقابل سرما میکاهد. رزهای پیوند شده روی این نسترن در فصل بهار زودتر به رشد ونمو میرسد و گل سرخ در این فصل در مقابل سرما قرار میگیرد همچنین مقاومت این پایه در خاک آهکی در مقابل عوامل نامساعد خاک ناچیز میباشد. علاوه بر این پایهها، تعداد نسبتاً زیادی از پایه نسترن وارد ایران شده است(قاسمی قهساره و کافی، ۱۳۸۴).
گلسرخها از طریق جنسی و به وسیله بذر نیز تکثیر میشوند. در باغبانی از این شیوه برای تکثیر پایه که بعدا پیوند میشوند استفاده می شود و از این رو بذر نسترن وحشی هر ساله به مقدار زیاد کاشته میشوند. بذر کاری نسترن وحشی هر ساله به صورت کرتی باید در پاییز صورت گیرد. زیرا بذر این گیاه برای سبز شدن نیازبه سرما دارد. در کرج در بعضی از سالهای گرم که بذرهای کاشته شده نسترن سرمای لازم برای سبز شدن را دریافت نمیکند و در بهار سال بعد سبز نمیشوندو اگر این کرتها یکسال دیگر رها شوند در سال دوم بعد از کاشت سبز میشوند. میتوان بذر نسترن وحشی را در کیسههای مرطوب ریخته و آنها را به مدت چند مدت در یخچال نگهداری کرد و در آهار کاشت که در این صورت نتیجه بسیار مطلوب خواهد بود. به هر حال بعد از سبز شدن بذر نمی توان آنها را پیوند نمود. بلکه نشاها یکسال دیگر در خزانهها باقی میماند تا رشد کافی کنند. در آغاز فصل بهار سال دوم نشاهای کرتی را از خاک خارج کرده و در روی خطوطی به فاصله یک و نیم متر بر روی یکدیگر(به فاصله ۵ تا ۱۹ سانتیمتر) کشت می کنند در این خزانهها پایه های نسترن وحشی به سرعت رشد می کنند و در خرداد ماه همان سال برای پیوند مناسب میشوند. بذر گلسرخ فقط در مواقعی کشت میشوند که هدف از آن به دست آوردن ارقام جدید باشد. باید توجه داشت پایه های گل سرخ به دلیل دورگگیریهای متعدد در طی سالها به صورت کاملا ناخالص و شدیدا هتروزیگوت میباشند و در نژاد نسل اول تفرق صفات بسیار شدید است (پرهامی و همکاران، ۱۳۸۸؛گارنر، ۱۹۹۸).
