سومریان این ماده را استعمال و آن را گیاه شادی می نامیدند . تریاک و ترکیباتش در تم

دوره های تاریخ بابل، مصر ،روم وجود داشته و بالاخره عده ای معتقدند که مجارستان اولین کشور

ارو پایی است که با خشخاش آشنا شده و گیاه شنا سان آن ها ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد آن را شناخته اند و شیرابه اش را به کار می بردند. یونانیان در زمان سقراط به آثار مصرف تر یاک واقف بودند و از آن استفاده می‌کردند ،هندیان نیز در شمار نخستین ملتی هستند که به گیاه مخدر کوکنار (خشخاش) آشنایی پیدا کرده بودند ( پور اسلامی، ۱۳۸۳).

۲-۳-تعریف اعتیاد:

اعتیاد^[۱] عبارت است از یک پدیده زیستی که به بدن این امکان را می‌دهد که خود را

تدر یجا” با پاره ای ازمواد سمی سازش دهد و مصرف روزمره از این مواد راکه برای یک موجود زنده به کل کشنده است تحمل کند (پور افکاری، ۱۳۸۴).

در سال ۱۹۸۴ سازمان بهداشت جهانی ‌به این نتیجه رسید که اصطلاح اعتیاد دیگر اصطلاح عملی نیست و اصطلاح وابستگی دارویی رابه جای آن توصیه کرد. مفهوم وابستگی مواد^[۲] در

چند دهه معانی رسمی بسیار و فراوانی داشته است. اساسا” در ارتباط با تعریف وابستگی از دو مفهوم وابستگی جسمی^[۳]، وابستگی رفتاری^[۴] می توان یاد کرد. وابستگی : نوعی سندروم بالینی است که باعث تظاهرات رفتاری ، شناختی و فیزیولوژیکی می‌گردد وفرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح می‌دهد (پورافکاری، ۱۳۸۴).

۲-۴-مراحل پیشگیری از اعتیاد :

۱- پیشگیری اولیه برای جلوگیری از شروع استعمال مواد مخدر

۲- پیشگیری ثانویه شامل شناسایی به موقع افراد وابسته به مواد و معرفی آن ها برای مراکز درمانی و باز پروری

۳ -پیشگیری ثالث شامل درمان کسانی که تحت تأثیر مصرف شدید مواد مخدر قرار گرفته اند.(مناجاتی و همکاران ،۱۳۸۴).

۲-۵-درمان بیماری اعتیاد :

الف -عملیات سم زدائی به وسیله متادون یا مواد غیر افیونی و ارتباط با پزشکان مربوطه

ب -عملیات باز توانی و باز پروری توسط متخصصان روان شناسی ،جامعه شناسی ،زیست شناسی ،مدد کاری اجتماعی برای بهبود بخشیدن به شرایط و کیفیت زندگی افراد وابسته به مواد و به کار گیری فعالیت های روان درمانی ،خانواده درمانی ،گروه درمانی،‌گروه‌های حمایت ازبستگان می‌باشد(زارع،۸۲).

۲-۶-تعریف گروه و گروه درمانی:

کلمه گروه^[۵] معانی و کاربردها ی متعددی دارد و با کلماتی نظیرتوده ،انبوه خلق ،اجتماع ،سازمان و دسته به کار می رود. گروه تعاریف گوناگونی داردکه عبارتنداز:۱- تجمع دو نفر یا بیشتر که با یکدیگر ارتباط ومشارکت دارند ۲- تجمع عده ای از افراد که عملکرد مشترک و هدف مشخص دارند و از قوانین و مقررات درون گروهی خاصی تبعیت می‌کنند ۳- تجمع هدف دار دو نفر یا بیشتر که با یکدیگر نقش متقابل دارند ۴- مجموعه ای از افراد که در ارتباط با یکدیگر هستند و هر فرد از نقش های خود در درون گروه آگاهی دارد ( شفیع آبادی، ۱۳۷۲ ).

به اعتقاد اولسن^[۶](۱۹۷۰)گروه درمانی یک سلسله فعالیت های سازمان یافته است که گاهی یک ‌و هنگامی دو مشاور با تقریباهشت تا ده نفر شرکت کننده دور هم می نشینند وتلاش می‌کنند به تجزیه وتحلیل موضوع خاصی بپردازند ‌تا بتوانند راه حل مناسبی برای مشکل گروه بیابند.از اینروهدف گروه درمانی در وهله اول معمولا حل مشکل و در مرحله بعد جلوگیری از بروز مشکلات می‌باشد (شفیع آبادی،۱۳۸۶).

گروه درمانی آموزش مهارت حل مسئله برای افراد مشروح زیر مناسب می‌باشد :

۱ -افرادی که بعد از دریافت یک در مان مناسب سوء مصرف مواد مخدر نتوانند پاک بمانند.

۲-افرادی که با وجود حضور پیوسته در ‌گروه‌های معتادین گمنام هنوز نمی توانند پاک شوند. ۳-افرادی که پس از یک مدتی پاکی دوباره به مصرف مواد مخدر روی می آورند.

۴-افرادی که به شکل پیوسته و دوره ای بین پاکی و عود حرکت می‌کنند(زارع،۱۳۸۳).

۲-۷-دیدگاه های مختلف درموردعلل وعوامل مؤثر پرخاشگری درافراد وابسته به مواد:

۲-۷-۱-دیدگاه زیستی:

میزان همگامی ارثی بالاتری درخانواده های افرادخشن دیده می شود وعوامل زیستی متعددی مانند تاثیر داروها وسوءمصرف مواد،سطح هورمونها،صدمه به مناطق خاص مغز وناقلان عصبی به تناوب در فرایند خشونت دخیل دانسته شده اند(بردبار،۸۶).

۲-۷-۲-دیدگاه فروید:

پس از بروزجنگ جهانی اول،فروید غریزه ای به نام انیروی مرگ عنوان کرد که انرژی آن درجهت تخریب زندگی است.در واقع پرخاشگری درافراد به طور عمده ازتغییر جهت غریزه خود تخربی گر مرگ به سمت دیگران ریشه می‌گیرد(همان منبع).

۲-۷-۳-دیدگاه یادگیری اجتماعی:

خشونت،رفتاری است که مثل سایر فعالیت‌ها اکتساب وحفظ می شود.از نظر این دیدگاه خشونت فردی ریشه درعواملی چون تجربه گذشته فرد پرخاشگر ،یادگیری وطیف وسیعی از عوامل مربوط به موقعیت بیرنی اودارد. تجربه رفتارهای متضاد والدین،مصرف مواد درمنزل،فقدان کارکردهای مناسب خانواده ،مشاهده مصرف مواد توسط والدین وخشونت آتی می‌تواند احتمال ارتکاب کودکان به خشونت خانوادگی ونیز مصرف مواد رادربزرگسالی افزایش دهد که تداوم بین نسلی اعتیاد وخشونت را همراه باتغییرات ساختاری خانواده به دنبال دارد ودراین شرایط رواج دورباطل اعتیاد وخشونت خانوادگی افزایش می‌یابد(همان منبع).

۲-۷-۴-دیدگاه اسناد:

اسنادهای همسران وکودکان درمورد شرایط زندگی ،به رضایت وخشونت آن ها ازخانواده بر می‌گردد.همسران افراد معتاد ،احتمالاًمشکلات زناشویی ورفتارهای منفی وپرخاشگرانه شوهر یاهمسر معتاد رابه وبژگی های شخصیتی کلی اونسبت می‌دهند واین رفتارها راتعمدی،بابدخواهی ومستحق سرزنش می دانند.ازعوتقب اسنادهای منفی ‌و نامناسب،کاهش رضایت خانوادگی وکیفیت سیستم حمایتی خانوادگی است که خود رابطه مستقیمی با خشونت های خانوادگی دارد(همان منبع).

۲-۸-عوامل خطر ساز(فردی،خانوادگی،محیطی) درشکل گیری پرخاشگری ‌و اعتیاد:

۲-۸-۱-عوامل فردی:

ویژگی های شخصیتی ورفتارهای مرتبط با اعتیاد وخشونت خانوادگی که باهم ،همپوشی زیادی دارند،ازجمله :بیش فعالی،مزاج دشوار،دلبستگی آسیب دیده نسبت به مادر،فعالیت جنسی زودرس،رفتارهای ضد اجتماعی ،فرار از خانه ،بازداری اجتماعی پایین،مشکلات تعاملی باهمسالان،انزوای اجتماعی ‌و محرومیت اجتماعی باعث شکل گری اعتیاد وپرخاشگری در افراد می‌گردد(بربار،۸۶).

۲-۸-۲-عوامل خانوادگی:

عواملی که بیشترین ارتباط رابا خشونت خانوادگی واعتیاددارند عوامل مربوط به والدین وخانواده است،عوامل خانوادگی درگیر در این مسئله شامل رفتارهای بدین شرح است: ناسازگاری والدین،محیط زندگی فقیرانه،تدابیر انضباطی فوق العاده خشن،تعارض بین والدین،ارتباط درون خانوادگی ضعیف،غیبت ‌و در دسترس نبودن والدین،انزوای اجتماعی خانواده ووجود یانبود حمایت نزدیکان بدیهی است،والدینی که اعتیاد دارند ازبرآوردن صحیح ومناسب نیازهای عاطفی،برانگیختن انگیزه تحصیلی وتأمین نیازهای اولیه فرزندان خود ناتوان می‌باشند ووقت آن ها صرف تهیه مواد مخدر می شود واین شرایط تامرحله ترک ورها کردن فرزندان نیز پیش می رود(همان منبع).