۳) رهبری قوی در مقابل استقلال عمل شرکت: مشکلی که در اینجا وجود دارد بین کنترل مرکزی قوی و هم‌افزایی که ایجاد می‌کند از یک سو، و استقلال ناحیه‌ای و انعطاف‌پذیری برای مقابله با تغییرات غیرمنتظره، از سوی دیگر است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴) هدفهای کوتاه مدت در مقابل هدفهای بلندمدت: تنشی که در اینجا ایجاد می‌شود بدین سبب است; هنگامی که یک شرکت، سرمایه‌گذاری سنگینی در زمینه رویه‌ها و تسهیلات جدید و تحقیق و توسعه انجام نداده است، سودآوری کوتاه‌مدت و جریان وجوه نقدی بالاست. اما با انجام سرمایه‌گذاری برای سودآوری درازمدت، این سودآوری کاهش می‌یابد.
۵) استراتژیهای انعطاف‌پذیر در مقابل کنترلهای شدید: تنشی که در اینجا پدید می‌آید ان است که ضرورت دارد تا آنچه را که افراد باید انجام دهند، به منظور ایجاد مبنایی برای نظارت و پیگیری در ارتباط با مقایسه عملکرد افراد، به دقت تنظیم کرد. به هر حال، زمانی که این امر روی می‌دهد باعث می‌شود انعطاف‌پذیری افراد برای مقابله با تغییرات غیرمنتظره از بین برود (همان منبع، ۴۲۱).
۲-۲- سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته
۲-۲-۱- سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته داخلی
فروزنده دهکردی به ارائه مدلی برای تدوین برنامه‌ریزی استراتژیک سازمانها بر مبنای مدل‌های برنامه‌ریزی استراتژیک موجود در سوابق تئوریکی و ادبیات مربوط پرداخته است. وی در ابتدا فرصت‌ها و تهدیدهای محیط خارجی در رابطه با صنعت خاص شناسایی، سپس نقاط قوت و ضعف محیط داخلی را برای تحول صنعت مشخص نموده، و نهایتاً مدلی بر مبنای فرضیات تحقیق جهت استفاده از فرصت‌ها بر مبنای توانمندیها طراحی کرده است (فروزنده دهکردی، ۱۳۷۸).
حقیقی عراقی‌نژاد، وضعیت صنعت الیاف مصنوعی در کشور را به منظور تعیین استراتژی توسعه این صنعت مورد بررسی قرار داده و روش‌های تعیین استراتژی را معرفی و با نظر خواهی از کارشناسان و تولید کنندگان، نقاط قوت و ضعف و تهدیدات و فرصت‌ها را شناسایی و سپس با انتخاب روشی مناسب، استراتژیهای لازم معرفی کرده است (حقیقی عراقی نژاد، ۱۳۷۸).
وفا، طی تحقیقی با هدف تهیه و تدوین برنامه استراتژیک شرکت ایران خودرو در قالب یک تحقیق کاربردی و عملی، ابعاد و عوامل محیط خارجی شرکت را پنج عامل اصلی اجتماعی، اقتصادی، تکنولوژیکی، قانونی و رقبا با همه فرعیاتش در نظر گرفته، آنگاه به شناسایی فرصتها و تهدیدات شرکت اقدام کرده است. وی هم‌چنین در بعد داخلی به بررسی ابعاد مختلف حسابداری و مالی، بازاریابی و مدیریت بعنوان مزیت‌های استراتژیک شرکت پرداخته و سعی کرده است تا برنامه استراتژیک حضور “ایران خودرو” در یک بازار صادراتی را تدوین کند (وفا، ۱۳۷۸).
در تحقیقی با عنوان برنامه‌ریزی استراتژیک در شرکت ریسندگی و بافندگی کاشان بدین گونه عمل شده است. با تجزیه و تحلیل عوامل محیطی و عوامل داخلی سازمان اهداف شرکت استخراج و به منظور تحقق آنها ماهیت اصلی استراتژی با بهره گرفتن از روش فیلیپس تعیین و پس از تأئید به روش ماتریس داخلی – خارجی با بهره‌گیری از روش تاپسیس به اولویت‌بندی استراتژی‌های همسو با استراتژی اصلی شرکت پرداخته شده و بر آن مبنا نتیجه‌گیری و پیشنهادهایی برای شرکت ارائه شده است (ملکی‌پور، ۱۳۸۰).
داوری و شانه‌ساززاده، طی تحقیقی به طراحی و تبیین مدل برنامه‌ریزی استراتژیک و پیاده سازی آن در یک شرکت خدماتی پرداخته اند. در این پروژه، ابتدا مفاهیم مختلف مرتبط با برنامه‌ریزی استراتژیک مورد بحث قرار گرفته آنگاه ضمن مرور مستند ادبیات موضوعی مرتبط به انواع مختلف مدلهای برنامه‌ریزی استراتژیک، ترجیح داده شد تا ضمن شناسایی فرصتها و تهدیدات و نقاط قوت و ضعف، از مدل DISM ^[۶۹] به منظور تدوین برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت استفاده شود. در نهایت نیز محقق چگونگی اجرای مدل مذکور را در دنیای واقعی شرکت مورد بحث و بررسی قرار داده است (داوری و شانه‌ساززاده، ۱۳۸۰).
حیدری طی تحقیقی در قالب یک مطالعه موردی در شرکت ایران خودرو، بر مبنای تحلیل محیط داخلی و خارجی (شناسایی نقاط قوت و ضعف، و فرصتها و تهدیدات)، از طریق مطالعه اسناد و مدارک به شناسایی و تشریح اثرات سه متغیر اقتصادی (ادوار تجاری، توزیع درآمد خانوار، قیمت فروش) بر روی ستانده‌های شرکت طی سال‌های ۷۹- ۶۰ پرداخته، و پس از تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌ آوری شده حاصل از بررسی محیط داخلی و خارجی این شرکت، به اتخاذ تصمیم و ارائه راهکارها و پیشنهادهایی به منظور بهبود وضع موجود اقدام کرده است (حیدری، ۱۳۸۱).
در یک طرح تحقیقاتی که توسط گروه کارشناسان مرکز کارآفرینی دانشگاه تهران اجرا شده است مرکز مذکور به منظور دستیابی به اهداف خود، برنامه استراتژیکی را تدوین نموده که دربرگیرنده مطالب زیر است: مدل مفهومی برنامه‌ریزی استراتژیک مرکز کارآفرینی، دیدگاه ها، رسالت، اهداف، توجه به برنامه‌های مرکز کارآفرینی بعضی از دانشگاههای معتبر جهان و الگوبرداری از برنامه‌هایی که امکان اجراشدن آنها با توجه به فرهنگ و امکانات کشور میسر باشد، تجزیه و تحلیل قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدات، ماتریس بررسی عوامل داخلی و خارجی، استراتژیهای توسعه کارآفرینی، اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت، برنامه عملیاتی و معیارهای ارزیابی عملکرد، راه های تأمین منابع مورد نیاز اجرای برنامه‌های مرکز، برنامه‌های عملیاتی، ساختار سازمان مرکز و تجزیه و تحلیل مشاغل مرکز کارآفرینی. نتیجه اینکه با توجه به بررسیهای بعمل آمده، مرکز مذکور باید استراتژی رشد کارآفرینی را سرلوحه کار خود قرار داده و دیگر مدیران و رهبران دانشگاه را نیز به این کار تشویق کند (مرکز کارآفرینی دانشگاه تهران، ۱۳۸۳).
اعرابی، در یک طرح تحقیقاتی با هدف تدوین استراتژی سازمانی و استراتژیهای وظیفه‌ای گمرک جمهوری اسلامی ایران، با بهره گرفتن از مدل مفهومی برگرفته از کتاب دیوید، اقدام به بررسی و شناسایی فرصتها و تهدیدات و نقاط قوت و ضعف گمرگ نموده، آنگاه با توجه به داده‌ها و اطلاعات جمع‌ آوری شده از طریق مراجعه به اسناد و مدارک، مصاحبه و نیز پرسشنامه و داشتن همکاری و همفکری نزدیک مدیران و کارشناسان سازمان مذکور، اقدام به استخراج مأموریتها، اهداف، ماتریسهای بررسی عوامل داخلی و خارجی، ماتریس SWOT، ماتریس داخلی خارجی، ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی و بالاخره استراتژیهای کلی و جزیی وظیفه‌ای بخشهای مختلف سازمان گمرک شده است. خلاصه نتایج بدست آمده حاکی از آن است که با توجه به ارزیابی محیط داخلی و خارجی، گمرک بایستی در حالتی کلی از استراتژی حفظ وضع موجود اما با گرایش به سمت پویا و فعال عمل‌کردن استفاده نماید (اعرابی، ۱۳۸۴).
رحیمی‌خواه، طی تحقیقی استراتژیهای شرکت سفال گرگین را تدوین کرده است. این پژوهش از الگوی “جامع” و “پویای” «مدیریت استراتژیک» که مورد توافق اندیشمندان این مبحث از علوم برنامه‌ریزی است پیروی و به علت کاربردی بودن، اهداف چند منظوره‌ای را دنبال می‌کند و سعی در تحقق این اهداف در هر مرحله از اجرای این فرایند می کند از ویژگی‌های مهم پژهش حاضر این است که یکی از ابزارهای کارا و نوین تصمیم‌گیری گروهی (تکنیک AHP) را به طور مؤثر با فرایند سیستماتیک برنامه‌ریزی استراتژیک ادغام می کند (رحیمی‌خواه، ۱۳۸۵).
آقاجانی و همکاران در مقاله خود با عنوان ارائه مدلی مفهومی از برنامه ریزی استراتژیک در بخش کارآفرینی ایران (SMEs) امروزه بیان کرده اند با توجه به روند روز افزون تغییر و تحولات محیطی، توجه جوامع بشری برای رسیدن به سطوح بالای تعالی و تسهیل در امر زندگی و رفع مشکلات و نیازهای خود و همینطور سازمانها برای رسیدن به سطوح بالای بهره وری و کسب مزیت رقابتی به سمت برنامه ریزی استراتژی جلب شده است. از سوی دیگر، در حال حاضر بسیاری از فعالیتهای اقتصادی جهان توسط سازمانهای کوچجک و متوسطی انجام میشود که برای حضور موفق در دنیای امروز، نیازمند برنامه ریزی استراتژیک هستند. برنامه ریزی استراتژیک، ابزار مدیریتی توانمندی است که به کمک شرکتهای کوچک و متوسط می شتابند تا انها به صورت رقابتی، خود را با تغییرات پیش بینی شده محیط تطبیق دهند. برنامه ریزی استراتژیک عامل اساسی مورد نیاز برای هر فعالیت کارآفرینانه می باشد. در مقاله حاضر، با هدف شناخت مقدماتی کارآفرینی شرکتهای کوچک و متوسط و برنامه ریزی استراتژیک، رابطه برنامه ریزی استراتژیک با کارآفرینی شرکتهای کوچک و متوسط و نیز برخی موضوعات مهم مرتبط با انها مطرح شده و در این راستا شرح مختصری از بیان مسئله، تعاریف، اهمیت و ضرورت برنامه ریزی استراتژیک و کارآفرینی وارائه مدلی مفهومی جهت بررسی برنامه ریزی استراتژیک، در بخش کارآفرینی ایران ارائه گردیده است. در پایان مقاله نیز، موارد مذکور جمع بندی شده و در قالب بحث و نتیجه گیری،کاربردهای مدیریتی، و پیشنهادات مرتبط با آن، جهت پیگیری تحقیقات مشابه در آینده ارائه شده است (آقاجانی و همکاران، ۱۳۸۶).
در مقاله ای تحت عنوان بررسی نقاط ضعف و قوت گردشگری الکترونیک در ایران توسط تکنیک SWOT بیان شده گردشگری الکترونیک به کارگیری فناوری اطلاعات و ابزار الکترونیک در انجام فعالیت های گردشگری ازجمله برنامه ریزی، مدیریت، ارزیابی، بازنگری فعالیت های گردشگری و اقدامات گردشگران و میزبانان را شامل می شود. در این مقاله با بهره گرفتن از تکنیک SWOT به بررسی نقات ضعف و فرصتهای موجود گردشگری الکترونیکی در ایران پرداخته شده است. در میان بسیاری از ابزارهای مدیریت استراتژیک،تکنیک SWOT از شهرت و کاربرد بیشتری در بین محققان مدیر ان استراتژیک در بین دهه های قبل برخوردار بوده است. در روش پیشنهادی در راستای بهبود وضعیت گردشگری در ایران به استفاده از واقعیت مجازی در فضای سایبری اشاره شده و مزایای آن مورد بررسی قرار گرفته شده است (نورعلی نژاد و آقا باقری،۱۳۸۹).
در مقاله ای تحت عنوان A’WOT رویکردی متفاوت در برنامه ریزی استراتژیک بیان شده عدم اطمینان ناشی ازتغییرات محیطی وکسب سودبیشتر،برنامه ریزی را به صورت یک ضرورت انکارناپذیردرآورده است. برنامه ریزی استراتژیک شناسایی منظم فرصتها و تهدیدهای مربوط به آینده می باشد. یکی از ابزارهای بسیار مشهور و قابل استفاده در برنامه ریزی استراتژیک مدل SWOT می باشد. بهره گیری کامل از SWOT تنها بر اساس تحلیل کیفی می باشد، در این مقاله سعی شده با معرفی رویکردی متفاوت تحت عنوان A’WOT نشان دهد چگونه میتوان SWOT را از یک ابزارکاملاً کیفی با کمک تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP به عنوان یکی ازتکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره به ابزاری کمی برای کمک به مدیران دراتخاذ تصمیمات استراتژیکی تبدیل نمود (شاهرودی و قلی زاده توچایی، ۱۳۸۹).
یعقوبی و جلال کمالی در مقاله خود با عنوان ارائه مدلی جهت انتخاب استراتژی برتر بر اساس تحلیل SWOT و تکنیک تخصیص خطی (مطالعه موردی: شرکت صنایع بسته بندی پارس) گفته اند برنامه ریزی استراتژیک و انتخاب استراتژی برتر با توجه به موقعیت سازمان، یکی از مهمترین و اساسی ترین وظائف مدیران است و تمام سازمان ها برای بقای خود ناگزیرند به این مهم بپردازند. تکنیک های بسیاری را می توان برای تحلیل موارد استراتژیک بکار برد که از میان آنها، ماتریس SWOT از شهرت بسیاری برخوردار است ولی این ماتریس شرایط تحلیلی مناسبی برای تعیین اهمیت نسبی عوامل فراهم نمی کند یا توانایی ارزیابی تناسب گزینه های تصمیم بر اساس عوامل و رتبه بندی آنها را ندارد. در این مقاله مدلی ارائه شده که بر اساس تکنیک تخصیص خطی بنا شده و استراتژی های حاصل از ماتریس SWOT را با توجه به ماهیت سازمان تحلیل، اولویت بندی مناسبترین استراتژی را انتخاب می نماید. در آخر به منظور درک بهتر از مدل پیشنهادی و نیز عملکرد آن یک مطالعه موردی در شرکت صنایع بسته بندی پارس صورت گرفته که در آن از مقایسات زوجی نظرات مدیران جهت تعیین اوزان عوامل بکار رفته در ماتریس SWOT استفاده شده و استراتژی برتر برای شرکت مذکور با بهره گرفتن از مدل پیشنهادی انتخاب گردیده است (یعقوبی و جلال کمالی، ۱۳۹۱).
در مقاله ای با عنوان ارائه مدلی مفهومی ازبرنامه ریزی استراتژیک دربخش کارآفرینی ایران ازکارافرینی به عنوان موتورمحرک توسعه اقتصادی یاد شده است. زیرا میتواند منجر به رشد و توسعه اقتصادی کشورها ایجاد اشتغال و رفاه اجتماعی گردد. ارتباط کارافرینی با سازمانهای کوچک و متوسط مسائل دیگری مانند توسعه و اشتغال زایی را تحت الشعاع قرارمی دهد برنامه ریزی استراتژیک یک حرکت پویش گرایانه برای قرار دادن سازمان دریک وضعیت بهتری از اینکه فقط به حوادث اشکارشده واکنش نشان دهد بوده و به عنوان عنصری مهم درمدیریت سازمان های سودآوری و غیرسودآور تلقی می گردد درحالتی کلی و عام یک وظیفه برنامه ریزی استراتژیک ارزیابی تخصیص منابع کمیاب دریک محیط رقابتی می باشد و وظیفه دوم آن افزایش امکان موفقیت سازمان ازلحاظ مالی می باشد (موحد منش و همکاران، ۱۳۹۱).
۲-۲-۲- سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته خارجی
از سال ۱۹۹۱، اسپانسرهای دانشگاههای افریقایی به مدیران و رهبران این دانشگاهها توصیه کرده‌اند که برای خود برنامه‌ریزی استراتژیک تدوین کنند. زیرا آنها معتقدند که دانشگاهها خواه مستقل باشند و خواه غیرمستقل، لازم است بصورتی استراتژیک عمل کنند چرا که برنامه‌ریزی استراتژیک، مزیتها و محاسن منحصر بفرد و مخصوص به خودش را دارد. بعنوان مثال داشتن روابط با دولت، یکی از ضروریاتی است که لازم می‌کند تا دانشگاهها به تدوین برنامه‌ریزی استراتژیک اقدام کنند. در برنامه باید بخوبی نشان داده شود که دانشگاه چگونه می‌تواند از مهارتها و توان پرسنل خود در راستای خدمت‌رسانی به جامعه استفاده کند. برنامه‌ریزی استراتژیک می‌تواند نقش مهمی در دسترسی دانشگاهها به اهدافشان ایفاء کند. اشکال اجرایی برنامه‌ریزی استراتژیک، از دانشگاهی به دانشگاه دیگر فرق می‌کند چرا که شرایط و فرصتهای هر کدام از دانشگاهها با یکدیگر تفاوت دارند و لذا لازم است برای هر یک، از مدلها و روشها و فنون استراتژیک خاصی استفاده شود (Farrant & Afonso, 1997).
نور و دیگران اشاره کرده‌اند که یکی از عوامل مهم و ضروری در بهبود توانمندی افراد به منظور ایفای نقشها و وظایف محوله، آموزش است و در برنامه‌ریزی آموزش، باید مشخص نمائیم که چه مهارتها و تخصصهایی جهت بهتر انجام دادن وظایف محوله مورد نیاز است. اینها از جمله مواردی هستند که در برنامه‌ریزی آموزشهای دانشگاه، بعنوان نقاط قوت، به آنها پرداخته شده است. در این راستا تمامی سعی و تلاش مدیران دانشگاه در این است که دانشجویان به مهارتها و اطلاعاتی مجهز شوند که در دنیای واقعی کار در سازمانها بتوانند بخوبی نسبت به حل مسائل و مدیریت بر چالشهای کاری در پیش‌رو، اقدام کنند. برنامه‌های آموزشی استراتژیک مورد بحث، برای یک دوره سه ساله طراحی و اجرای آن در قالب فعالیتهای مربوط پیگیری می‌شود. از نکات مهم مورد توجه در این برنامه‌ها، یکپارچگی و به‌روز بون آنهاست بگونه‌ای که با توجه به تغییرات و شرایط محیطی، در فواصل زمانی مناسب تعدیلات لازم در آن انجام می‌گیرد (Nohr et al, 1998).
هوب و ونهوف، طی تحقیقی به بررسی و تجزیه و تحلیل فرصتها و تهدیدات یک شرکت نرم‌افزاری پرداخته‌اند. هدف این مطالعه ایجاد سیستمی است که با محیط تعامل داشته باشد، دانش تخصصی را به دست آورد، بتواند در کامپیوترهای شخصی حرکت کند و نتایج قابل اتکا و با کیفیت بالا از قوتها و ضعفها را به دست بیاورد. نمونه‌ای از این سیستم به منظور تجزیه و تحلیل SWOT بر روی ۱۰ شرکت کوچک و متوسط انجام گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که کیفیت نتایج قابل اتکا بوده چون تقریباً هیچ اشتباهی یافت نشده و همچنین کیفیت سطح عملیاتی نیز به خاطر پوشش سیستماتیک سیستم در زمینه‌های مختلف، بالا می‌باشد. البته این مطالعه در پایان عنوان می‌کند که این نرم‌افزار تولید شده باید از لحاظ اطلاعاتی غنی گردد، مورد ارزیابی قرار گیرد، دوباره آزمایش شود و برای انجام این کار، این نرم‌افزار بر روی نمونه‌های موردی بیشتری باید مورد بررسی قرار گیرد (Houben et al, 1999).
مارا، طی تحقیقی به منظور تدوین برنامه‌ریزی استراتژیک، تکنیک گروهی دلفی و سازماندهی موقعیت را به هم مرتبط می‌کند. یک برنامه کامپیوتر که مشارکت در سازماندهی یا تعریف مسائل را مورد توجه قرار می‌دهد در برنامه استفاده شده است. سازمانی که فرایند در آن به کار گرفته شده است بیمارستان غیر انتفاعی و کوچک NRV می‌باشد. در این تحقیق، هم فرایند برنامه‌ریزی و هم ارزیابی اجرای نتایج برنامه استراتژیک مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده ترکیبی از دو تکنیک تجزیه و تحلیل، یک روش برنامه‌ریزی سازماندهی شده که شامل سه مرحله می‌باشد را ایجاد می‌کند. ۱- جلسه گروهی با بهره گرفتن از تکنیک دلفی به منظور تهیه لیستی از عناصر در بیمارستان که اهمیت بیشتری دارند و در پنج سال آینده قابل بررسی هستند. ۲- جلسه فردی با هر یک از مشارکت‌کنندگان با بهره گرفتن از نرم‌افزار کامپیوتری سازماندهی شده. ۳- جلسه گروهی به منظور ایجاد یک تصویر جامع از برنامه استراتژیک ایجاد شده (Mara, 2000).
برادران برور طی تحقیقی نشان داده‌اند که برنامه‌ریزی استراتژیک چگونه می‌تواند به منظور بهبود مستمر امورات دانشکده‌ها مورد استفاده قرار گیرد. آنها تأکید کرده‌اند که استفاده از فنون و ابزارهای برنامه‌ریزی استراتژیک می‌تواند باعث شود که مدیران و کارکنان به رویکردهای منطقی و عقلانی روی آورند. از بین ابزارها و فنون مختلف برنامه‌ریزی استراتژیک، محققان مذکور به برخی از آنها شامل وظایف فرایند مدیریت استراتژیک، تجزیه‌وتحلیل SWOT، چهارچوب هفت‌سین مکینزی، نیروهای پنج‌گانه پورتر، مدلهای توالی برنامه‌ریزی و چند مورد دیگر اشاره کرده‌اند (Brewer & Brewer, 2000).
در نتیجه تغییر و تحولات محیطی و چالشهای بوجود آمده در ژاپن از سال ۱۹۹۱، بسیاری از استانداردهای آموزشی دانشگاهها در این کشور تغییر کرده‌اند. در مجموع اینکه، برنامه‌های درسی جدید، بر روی برخی برنامه‌های آموزشی گروه های درسی که نقاط ضعف بیشتری داشته‌اند تأکید زیادی کرده‌اند. بر همین اساس دانشگاه هکایدو^[۷۰] سعی داشته است تا نقاط ضعف خود را در این زمینه به نقاط قوت تبدیل کند. بدین‌منظور، دانشگاه سعی نموده است تا در برنامه‌های درسی دوره‌های سطح پایین خود به نظامهای بین‌رشته‌ای توجه ویژه‌ای کند. و برعکس در دوره‌های سطوح بالاتر، به انعطاف‌پذیری در کار بگونه‌ای که مناسب برای محیطهای رقابتی، متغیر و چالشی باشد توجه بیشتری کند. نتیجه‌گیری کلی اینکه، موارد مشروحه فوق و بسیاری از موارد دیگر که ذکر آنها در اینجا نیامده است به برنامه‌ریزی استراتژیک قرن ۲۱ دانشگاه هکایدو مربوط می‌شوند (Ogasawara, 2002).
ادکین و دیگران، طی تحقیقی استفاده از یک سیستم پشتیانی گروهی به عنوان یک ابزار ارتباطی به منظور تسهیل فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک را مورد بررسی قرار داده است. محققان در این تحقیق، اثرات یک تسهیل‌کننده تکنولوژیک را با ایجاد یک ساختار ارتباطی الکترونیک و شفاهی، با هدف افزایش کیفیت خروجی و بهبود رضایت اعضای گروه مورد بررسی قرار داده‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که کیفیت برنامه‌ریزی استراتژیک بهبود یافته، زمان تکمیل برنامه‌ریزی استراتژیک کاهش یافته و رضایت در مورد فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک افزایش یافته است. اما این نتایج، افزایش تعهد به اجرای برنامه‌های استراتژیک با بهره گرفتن از یک تسهیل‌کننده سیستم پشتیبانی گروهی را نشان ندادند (Adkins et al, 2002).
دایسون، طی تحقیقی، برنامه‌ریزی استراتژیک و استفاده از ماتریس تجزیه‌وتحلیل فرصتها و تهدیدات، و نقاط قوت و ضعف (SWOT) را در دانشگاه وارویک^[۷۱] مورد بحث و بررسی قرار داده، و تأکید می‌کند که ابزار (SWOT) روشی برای طراحی استراتژیهای مورد نیاز سازمانها بصورت اعم، و با توجه به این تحقیق بصورت اخص، برای دانشگاهها است. استفاده از ابزار (SWOT) باعث می‌شود که برنامه‌ریزیهای دانشگاه مبتنی بر منابع بوده، و بجای اینکه به برنامه‌ریزی بصورتی خطی و ساده نگاه شود آن را بصورت غیر خطی و فرآیندی در نظر گرفته، و متناسب با شرایط و تغییرات داخلی و خارجی، تعدیلات و به‌روز رسانیهای لازم در آن انجام شود. در ضمن این برنامه خود بعنوان بخشی از برنامه‌های بالاتر و سطحی از سلسه‌مراتب برنامه‌های دانشگاه خواهد بود. در نهایت، محقق فرصتها و تهدیدات و نقاط قوت و ضعف دانشگاه را با توجه به متغیرهایی که تعریف نموده در بازه (۵-۱) اندازه‌گیری کرده، و از مقابل هم قرار دادن آنها، استراتژیها و راهکارهای مقتضی و لازم را برای دانشگاه استخراج و در قالب پیشنهادات کاربردی به مدیران دانشگاه ارائه کرده است (Dyson, 2004).
برنامه‌ریزی استراتژیک اثربخش می‌تواند باعث شود تا کتابخانه‌های دانشگاهها بتوانند بر اهداف و مقاصد از قبل تعیین شده خود تمرکز نموده، و بتوانند به تغییر و تحولات و چالشهای محیطی پاسخ درست و بموقع بدهند. به همین منظور در سال ۲۰۰۱، کتابخانه‌های دانشگاه فلوریدا اقدام به انجام برخی فعالیتهای مرتبط با برنامه‌ریزی استراتژیک نموده‌اند. این امر باعث شده است تا تفکر استراتژیک در میان مسئولین جاری شده، و علاقه زیادی به کسب و جذب داده‌ها و اطلاعات مرتبط با بهبود کیفیت و عملکرد خدمات قابل ارائه به مشتریان و لحاظ نمودن ادراکات و علائق آنها در میان کارکنان دانشگاه بوجود آید. نتیجه اینکار بهبود ارتباطات با مشتریان و حرکت به سمت تفکر و روش های استراتژیک و اتخاذ تصمیماتی بوده است که به تخصیص بهتر منابع موجود انجامیده است (Shorb & Driscoll, 2004).
همانند بسیاری از دانشگاهها، دانشگاه ایالتی بولینگ گرین^[۷۲]، با چالشهایی مانند کاهش سرمایه، رقابت و توسعه تکنولوژی های جدید روبرو شده بود بگونه‌ای که این تغییرات، اثرات منفی روی مشتریان کتابخانه‌های دانشگاه گذاشته بود. این عوامل باعث شدند که مدیران دانشگاه در نقشها و عملیات دانشگاه بررسی و تجدید نظر نموده و تصمیماتی جهت بهبود امور و مدیریت بر چالشهای بوجود آمده نمایند. به همین منظور به تدوین و اجرای برنامه‌ریزی استراتژیک برای دانشگاه روی آوردند تا نقش کتابخانه‌های دانشگاه را در آموزش عالی تشریح و تبیین نمایند. جهت تدوین برنامه‌ریزی استراتژیک دانشگاه، به نقطه‌نظرات و اداراکات مشتریان و استفاده‌ کنندگان از خدمات دانشگاه از راه های مختلف و از جمله مصاحبه با گروه های خاصی از آنها توجه و تمرکز زیادی شد (Haricombe & Boettcher, 2004).
در یک طرح پژوهشی که توسط سالم غمدی بر روی شرکتهای موجود در عربستان سعودی انجام گرفته اهمیت ابزارها و تکنیکهای برنامه‌ریزی استراتژیک را مشخص کرده است. در این طرح اهمیت ۱۳ ابزار و تکنیک از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته است. حدود ۷۲ سازمان در عربستان مورد بررسی قرار گرفته و مطالعه این شرکتها در این طرح نشان داده که ۱۰ درصد از شرکتها، این تکنیکها را استفاده می‌کنند و ۱۷ درصد فقط می‌گویند که از این تکنیکها استفاده می‌کنند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که بیشترین تکنیکهایی که استفاده شده تکنیک عوامل بحرانی موفقیت، الگوبرداری و سپس تجزیه و تحلیل چه اگر می‌باشد. تجزیه و تحلیل محیط، چرخه عمر محصول و تجزیه و تحلیل سهامدار به مقدار متوسطی مورد استفاده قرار گرفته‌اند و کمترین تکنیکهایی که مورد استفاده قرار گرفته‌اند منحنی تجربه، تجزیه و تحلیل پرت‌فولیو ^([۷۳]) و تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش می‌باشند (Ghamdi, 2005).
ریگان و قبادیان ادعا می‌کنند که شرکتها می‌توانند براساس سطوح تکنولوژی به کار گرفته شده در تولیدات و فرآیندهایشان به دو نوع اصلی طبقه‌بندی شوند: شرکتهای با تکنولوژی پایین و شرکتهای با تکنولوژی بالا. علاوه براین، آنها اشاره می‌کنند که سطح تکنولوژی به کار گرفته شده بر روی کل فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک و محرکهای اصلی این کار شامل رهبری و فرهنگ سازمانی منتج شده در سطوح کلی عملکرد شرکت اثر خواهد گذاشت. بر اساس نتایج به‌دست آمده از این تحقیق که بر روی ۱۹۴ مدیر میانی و مدیر اجرایی شرکتهای تولیدی با اندازه متوسط و کوچک انجام گرفته شرکتهای با تکنولوژی بالا بر رهبری تحول‌گرا و سبکهای رهبری منابع انسانی تأکید دارند که هر دو این سبکهای رهبری به طور مثبتی با برنامه‌ریزی استراتژیک و اکثر شاخصهای عملکردی مورد استفاده برای این کار ارتباط دارند. در طرف دیگر، شرکتهای با تکنولوژی پایین با رهبری مبادله‌گرا که به استراتژی داخلی و شاخصهای عملکردی کوتاه‌مدت مربوط می‌شوند ارتباط دارند. نتایج نهایی تحقیق نشان می‌دهد که بر اساس عملکرد کلی هر دو نوع شرکت، شرکتهای با تکنولوژی بالا بهتر از شرکتهای با تکنولوژی پایین عمل می‌کنند (Rigan & Ghobadian, 2005).
بیمارستانها و کلینیکهای دانشگاه ویسکانسن، در سال ۱۹۹۹ پس از ۲۵ سال کار در محیط و شرایطی نسبتاً با ثبات و خوب و داشتن عملکردی قابل قبول در همه ابعاد و زمینه‌ها، بالاخره شرایطی بوجود آمد که رفته رفته می‌رفت تا موجودیت دانشگاه به خطر افتد زیرا دانشگاه با مسائل و چالشهای جدیدی نظیر کاهش درآمد و سهم بازار، عدم کارایی عملیاتی، ترک خدمت پرستاران، نارضایتی بیماران و غیره روبرو شد. به منظور حل مسائل مذکور و مدیریت بر چالشهای بوجود آمده، اولین وظیفه محوله به هیئت مدیره جدید، تدوین برنامه استراتژیک بیمارستانها و کلینیکهای دانشگاه جهت بازگشت روند گذشته کاری دانشگاه بوده است. در راستای وظیفه محوله مذکور، هیئت مدیره جدید اقدام به تدوین برنامه استراتژیک دانشگاه با همکاری و همراهی نزدیک تمامی مدیران، پزشکان و سایر پرسنل بیمارستانها نمود. در این تحقیق تمامی فرآیندهای ارتباطی، همکاریها، و یکپارچگی تدوین برنامه استراتژیک، نتایج بدست‌آمده و درسهای گرفته شده از آن بصورتی تفصیلی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، پس از بررسی و تجزیه و تحلیل وضعیت موجود، ارزشها، بینشها، مأموریتها و اهداف دانشگاه مورد شناسایی و تجدید نظر قرار گرفته، آنگاه به استخراج استراتژیها و راهکارها اقدام شد. در نهایت، استراتژیهای منتخب به اجرا درآمده، و حسب ضرورت تعدیلات و به‌روز رسانیهای لازم در آنها انجام شد. از مهمترین نتایج تدوین برنامه‌ریزی استراتژیک و اجرای آن در دانشگاه از آن زمان تا سال ۲۰۰۶، رضایت بیماران، بهبود وضعیت استخدام و جابجایی و غیبت پرستاران، بهبود عملکرد مالی، کارایی عملیاتی، اثربخشی در ایمنی و کیفیت، و استخراج عوامل حیاتی موفقیت برای دانشگاه بوده است (Sollenberger, 2006).
در مقاله ای با هدف تعیین استراتژی های مدیریت در شرکت های ساخت و ساز، تجزیه و تحلیل SWOT (نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدها) به عنوان یک ابزار برای فرموله کردن استراتژی های مدیریت انجام شد. بهترین شیوه انجام این کار نبز با تحلیل سلسله مراتبی تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس نظر کارشناسان و خبرگان و با بهره گرفتن از تکنیک AHP استراتژی مناسب انتخاب شد و نتیجه گرفته شد که مدیریت چشم انداز ساخت و ساز شرکت های مورد مطالعه با توجه به SWOT بر اساس شرح انتخاب شده امکان پذیر است (Zavadskas et al, 2011).
در مقاله ای با بهره گرفتن از روش تجزیه و تحلیل SWOT به ارزیابی و تجزیه و تحلیل جامع در نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها در توسعه گردشگری روستایی در سوژو پرداخته شد و اشاره شد که گردشگری روستایی می تواند با استفاده کامل از منابع گردشگری در مناطق روستایی برای تنظیم و بهینه سازی سازه های صنعتی روستایی، گسترش زنجیره صنعتی کشاورزی، توسعه خدمات گردشگری روستایی، ترویج اشتغال غیر کشاورزی، افزایش درآمد کشاورزان، و ایجاد یک پایگاه اقتصادی بهتر برای ساخت و سازجدید روستایی از طریق ترکیبی از منابع داخلی و محیط خارجی باشد. در نهایت محقق با بهره گرفتن از تحلیل SWOT به تعیین مزایا و معایب منابع مناطق روستایی سوژو و توجه به فرصت ها و چالشهای پیش رو در عرصه گردشگری پرداخته و در ارتباط با هریک پیشنهاداتی ارائه کرده است (Zhang, 2012).
در پژوهشی ارزیابی استراتژی های جایگزین به منظور تعیین بهترین محیط کسب و کار در صنعت فرودگاهی با بهره گرفتن از (SWOT) نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات تجزیه و تحلیل انجام شد. این مطالعه با هدف ارائه یک مبنای کمی به تعیین رتبه بندی عوامل مؤثر در تجزیه و تحلیل SWOT از طریق تصمیم گیری چند معیاره معمولی روش ساخت، فرایند شبکه تحلیلی (ANP) پرداخته است که به دلیل قابلیت های این مدل و وجود وابستگیهای بالقوه در میان عوامل SWOT در این مطالعه ترجیح داده شد و در نهایت نشان داده شدANP همچنین می تواند به عنوان یک ابزار موثر برای تصمیم گیری فرآیندهای پیچیده مورد استفاده قرار گیرد (Sevkli et al, 2012).
مقاله ای با هدف با تجزیه و تحلیل SWOT، به ارزیابی سیستم های محیطی در منطقه خاور میانه و شمال آفریقا، از طریق بررسی مقایسه ای از وضعیت نرم افزار و ساختار سیستم های موجود بر اساس چارچوب های حقوقی، نهادی و رویه خاص کشور پرداخته است. تجزیه و تحلیل تصمیم در یک چارچوب تحلیلی بوده که شامل هر دو تجزیه و تحلیل عملکرد بر اساس معیارهای ارزیابی از قبل تعریف شده بوده است. در نهایت نتایج بعضی از نقاط ضعف و کاستی های سیستم را نشان داد و اعلام کرد وضعیت ناهمگن با تأخیر پیشرفت کلی همراه بوده است که با سطوح مختلف فرایند تصمیم گیری ادغام شده است (Rachid & Fadel, 2013).
۲-۲-۳- جمع‌بندی مطالعات و تحقیقات مشابه
همانگونه که در صفحات قبل اشاره شد تاکنون مطالعات زیادی در باره برنامه‌ریزی استراتژیک و شناسایی مسائل و مشکلات موجود سازمانها بصورت عام و سازمانهای سرمایه گذاری و کارآفرینی بصورت خاص انجام گرفته است و اعتقاد بر این است که بعلت نیاز جامعه به وجود آن، این باب مطالعاتی، روند کاری خود را کماکان بصورتی فزاینده در آینده ادامه خواهد داد. با این وجود در بخش زیر، چکیده مطالعات و تحقیقاتی که قبلاً بدانها اشاره شده است در قالب جدولی بعنوان جمع‌بندی ارائه می‌گردند.
جدول شماره ۲-۳- جمع‌بندی سابقه تحقیقات مشابه