(تصویر۳-۵) حلقه مسی مکشوفه از گورخمره در قلعه گوشه ۳۲
(تصویر ۳-۶) گورخمره حاوی جمجمه کودک مکشوفه از قلعه گوشه ۳۲
(تصویر ۳-۷) گورخمره مکشوفه از قلعه گوشه ۳۳
(تصویر ۳-۸) بوته فلزی مکشوفه از قلعه گوشه ۳۳
(تصویر ۳-۹) خمره تدفینی از لایه چهارم سیلک ۳۳
(تصویر ۳-۱۰) طرح وتصویر گورخمره ای در اریسمان ۳۵
(تصویر ۳-۱۱) طرح و تصویر تدفین از ظروف منقوش در دوره چهارم از تپه جنوبی سیلک ۳۶
(تصویر ۳-۱۲) تدفین گورخمره ای در دوره چهارم از تپه جنوبی سیلک ۳۶
(تصویر ۳-۱۳) بقایای نوزاد در گورخمره از تپه زاغه ۳۸
(تصویر ۳-۱۴) موقعیت تدفین گورخمره ای در تپه زاغه ۳۸
(تصویر ۳-۱۵) خمره تدفینی از محوطه پارتی الهایی ۳۹
(تصویر ۳-۱۶) جمجمه درون خمره از محوطه الهایی ۳۹
(تصویر ۳-۱۷) خمره تدفینی از محوطه گیان ۴۰
(تصویر ۳-۱۸) خمره تدفینی از محوطه گیان ۴۱
(تصویر ۳-۱۹) گورخمره ۳۳۴ مکشوفه از مارال تپه در محوطه ازبکی ۴۲
(تصویر ۳-۲۰) گورخمره ۳۱۰ مکشوفه از مارال تپه در محوطه ازبکی ۴۲
(تصویر ۳-۲۱) تدفین گورخمره ای فصل اول ازبکی ۴۲
(تصویر ۳-۲۲) مارال تپه، نمودار تدفین های خمره ای و ساده در هزاره های ۳و۱ق .م ۴۳
(تصویر ۳-۲۳) خمره تدفینی مکشوفه از کلورز ۴۴
(تصویر ۳-۲۴) خمره تدفینی مکشوفه از قلعه کوتی ۴۵
(تصویر ۳-۲۵) گور چهار چینه ای مخصوص بزرگسالان در قلعه کوتی ۴۵
(تصویر ۳-۲۶) گورخمره ایلامی در هفت تپه و حفاظتهای اضطراری و استحکام بخشی در محل ۴۶
(تصویر ۳-۲۷) گورخمره ایلامی هفت تپه پس از مرمت ۴۶
(تصویر ۳-۲۸) گورخمره ایلامی در هفت تپه ۴۶
(تصویر ۳-۲۹) گورخمره هفت تپه در کنار دیوار خشتی ۴۷
(تصویر ۳-۳۰) خمره وارونه شده بر جسد در هفت تپه ۴۷
(تصویر ۳-۳۱) ظرف تدفین در موزه هفت تپه ۴۷
(تصویر ۳-۳۲) گورخمره ایلامی در موزه هفت تپه ۴۸
(تصویر ۳-۳۳) تدفین خمره ای سگ در کنار اسکلت یک مرد در گهرتپه ۴۸
(تصویر ۳-۳۴) ظروف و خمره های تدفین شوش ۵۱
(تصویر ۳-۳۵) خمره تدفین پارتی ،پای دیوار شرقی معبد ناهید ۵۳
(تصویر ۳-۳۶) نمایش دو طریقه تدفین در تابوت و خمره سفالین،متداولدر دوره پارتها در پای دیوار شرقی معبد ناهید ۵۳
(تصویر ۳-۳۷) طرح خمره های معبد ناهید در کنگاور ۵۴
(تصویر ۳-۳۸) گورخمره مکشوفه از کن یری ۵۸
(تصویر ۳-۳۹) گورخمره مکشوفه از کن یری ۵۸
(تصویر ۳-۴۰) طرح پلان گورخمره های گرمی ۵۹
(تصویر ۳-۴۱) منسوجی با نقش صلیب شکسته از داخل گورخمره گرمی ۵۹
(تصویر ۳-۴۲) قبرستان گورخمره ای تاق بستان ۶۰
(تصویر ۳-۴۳) طرح گورخمره های قبرستان تاق بستان ۶۰
(تصویر۳-۴۴) خمره های مکشوفه از تاق بستان ۶۱
(تصویر ۳-۴۵) گورخمره مکشوفه از گهر تپه ۶۲
(تصویر ۳-۴۶) گورخمره اشکانی مکشوفه از تنگه هرمز ۶۳
(تصویر ۳-۴۷) گورخمره مکشوفه از نخل ابراهیمی ۶۴
(تصویر ۳-۴۸) خمره تدفین مکشوفه از دستوا ۶۵
(تصویر ۳-۴۹) ستون های سنگی دوگور دوپا ۶۵
مقدمه
یکی از بهترین راه های شناخت اعتقادات مذهبی بشر در یک جامعه باستانی، مطالعه انواع تدفین های آن جامعه است. “تدفین یکی از عینی ترین و ملموس ترین تجلیات تفکر و تخیلات بشر در طول تاریخ بوده است. همچنین با بهره گرفتن از اشیاء به دست آمده در انواع گورها می توان این اعتقادات را بررسی نمود. جهت شناسایی شیوه ها و تشریفات وابسته به تدفین ابتدا باید آیین ها و اعتقادات حاکم بر جامعه را مورد مطالعه قرار داد. بطور کلی آداب تدفین تابع نوع برخورد زندگان با مردگان است. این نوع برخورد در هر دوره، بسته به شرایط اجتماعی و اعتقادات، متفاوت بوده است. اما گاه شباهتهایی درباره طرز تلقی انسان نسبت به مرگ و زندگی پس از مرگ در جوامع مختلف وجود دارد. ” (چایچی امیرخیز، ۱۳۸۴: ۲۱)اعتقاد به جهان پس از مرگ در اعتقادات اساطیری ایران باستان باعث رواج آیین ها و مراسم خاصی در مورد تدفین مرگان می شود که تابع شرایط زمانی و مکانی است. این اساطیر و باورها عاملی برای توجیه این مراسم به حساب می آیند. هر یک از اساطیر مناسک و آداب خاصی دارند اما چنان که محرض است یکی از آداب مشترک آنها تدفین خمره ای است که موضوع اصلی این پژوهش است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ادیان و اسطوره های حاکم بر هر جامعه در نحوه تدفین مردگان نقش موثر و مستمر داشته اند. یکی از باورهای بشریت اهتمام بر آلوده نکردن عناصر مقدس چهارگانه، آب، آتش، خاک و باد است. تحقق این باورها در گرو استفاده از ابزار و مواد خاصی جهت به خاک سپاری اموات و در گذشتگان بوده است؛ یکی از این موارد سفالینه می باشد که فراز و فرودهایی را طی کرده و در هر دوره تغییراتی را به خود دیده است. “سفالینه ها به خاطر ترکیبات و جنس مقاومشان در برابر شرایط محیطی یکی از بادوام ترین مواد انتقال فرهنگ هستند و در امر تدفین به صورت خاکستردان، استخوان دان و ظروف تدفین ظاهر شده اند.” (همان، ص۱۷) از پرکاربردترین ظروف تدفین می توان به گور خمره اشاره کرد که طبق مطالعات نگارنده استفاده از آنها از دوره نوسنگی آغاز می شود، در دوره های بعدی گسترش می یابد و در دوره اشکانی بیشتر و قاعده مندتر مورد مصرف قرار می گیرد؛ تا بدین وسیله سنت های بومی و آیین های نیاکان تداوم یابد و بشر هرچه بهتر و دقیق تر در جهت حفظ تقدس عناصر اربعه برآید. چنان که در فصول پژوهش شرح داده خواهد شد مصرف این خمره ها بیشتر در مورد کودکان و نوزادان دیده می شود و نحوه قرارگیری جسد به حالت جنینی است. همچنین می توان شکل ظاهری خمره ها را با شکل رحم تطبیق داد تا شاید بتوان تدفین به شکل جنینی در ظروفی به شکل رحم را تعبیری از تسلسل میان مرگ، مرحله آشناسازی، بازگشت به رحم و تولد دوباره دانست. شواهد مدلل می دارند که گورخمره های سفالین از پشتوانه اساطیری و آیین های خاصی برخوردار بوده اند. وجه اشتراک بیشتر گورخمره ها انتزاعگری در طراحی آنها است. زیرا هدف سفالگر دستیابی به ذات شیء بوده بنابر این فرم کلی این گونه سفالینه ها حجم های مدور و منحنی است که در نهایت سادگی و بی پیرایگی متبلور شده اند. فرم هایی که معمولاً بدون تزئین آنچنانی مفاهیم فرازمینی خاصی را به آدمی القا می کنند. در پی آن فرم های طبیعی ساده شدند تا بتوانند به وسیله نیروهای طبیعی خود را بارور سازند. یکی از این فرم ها رحم یا همان زهدان است. تدفین به حالت جنینی در ظروف صورت می گیرد و ظرف نماد زهدان پنداشته شده است. تدفین به شکل جنینی تعبیری از تسلسل میان مرگ، آشناسازی و بازگشت به رحم است. کودکان به حالت جنینی در خمره ها جای گرفته و مانند بذری که در زمین کاشته می شود، در سینه زمین- مادر دفن می گردند تا حیاتی دوباره یابند. بازگشت به مرحله جنینی معادل است با راه یافتن به مرحله اولیه و شاید به منظور کمک به تولد دوباره، کودکان را با حالت جنینی دفن می نمودند. (الیاده، ۱۳۷۵: ۱۹۴)