نمودار۴-۹- اثر متقابل سایه اندازی در بیوپرایمینگ در رقم بر تعداد کل غلاف در بوته

۴-۳-۲-تعداد غلاف پر در بوته
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس داده ها (۴-۵) نشان می­دهد که اثرات ساده سایه اندازی، بیوپرایمینگ، رقم و اثرات متقابل دو گانه و سه گانه آنها در سطح احتمال ۱ درصد اختلاف معنی دار دارند.
اثرات ساده بیوپرایمینگ مشخص نمود که تلقیح گیاه عدس با باکتری آزوسپیریلیوم افزایش بیش از ۱۴درصدی در تعداد غلاف پر در بوته نسبت به عدم تلقیح (شاهد) داشته است (جدول۴-۶). مقایسه میانگین اثرات ساده سایه اندازی نشان داد که بیشترین تعداد غلاف پر در بوته درعدم سایه (شاهد) و کمترین تعداد در ۱۰۰ درصد سایه حاصل شد و تیمارهای ۲۵، ۵۰ و۷۵ درصد سایه تفاوت چندانی با هم نداشتند و در یک گروه قرار گرفتند (جدول۴-۴). مطالعات در گیاه نخود نشان می­دهد که بر اثر سایه اندازی تعداد دانه در نیام کاهش یافت[۱۹۵].
رقم ILL4400 تعداد غلاف پر در بوته کمتری دارا بود و رقم زیبا با ۹۸/۴۱ درصد افزایش، تعداد غلاف پر بیشتری در بوته را تولید کرد (جدول۴-۶).
با توجه به نمودار ۴-۱۰ بیشترین تعداد غلاف پر در بوته از اثر متقابل رقم زیبا در تلقیح با باکتری وتحت شرایط عدم سایه (۴۴ عدد) حاصل شد وکمترین تعداد غلاف پر مربوط به اثر سه گانه رقم ILL4400 در عدم تلقیح با باکتری تحت شرایط ۱۰۰ درصد سایه (۷ عدد) بدست آمد در کلیه شرایط تعداد غلاف پر در بوته رقم زیبا بیش از رقم ILL4400 بود و در همه سطوح سایه­اندازی تلقیح با باکتری توانسته اثرات نا مطلوب سایه را تا اندازه­ای برطرف نماید.

نمودار۴-۱۰- اثر متقابل سایه اندازی در بیوپرایمینگ در رقم بر تعداد غلاف پر در بوته

۴-۳-۳- تعداد دانه درغلاف در بوته
تعداد دانه درغلاف در بوته یکی از معیارهای تعیین کننده عملکرد دانه محسوب می شود زیرا هر چه تعداد دانه بیشتر باشد، مقصد فیزیولوژیک بزرگتری برای مواد فتوسنتزی بوجود آمده و هر عاملی که باعث افزایش این معیار شود، باعث افزایش عملکرد دانه خواهد شد[۲۴]. نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس داده ­ها ( جدول ۴-۵ ) نشان می­دهد که اثر بیوپرایمینگ و اثر متقابل بیوپرایمینگ × رقم در سطح احتمال ۵ درصد و اثرات ساده سایه اندازی، رقم و اثرات متقابل سایه اندازی× بیوپرایمینگ و اثر سه گانه سایه­اندازی × بیوپرایمینگ × رقم در سطح احتمال ۱درصد اختلاف معنی­داری دارند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

با بررسی جدول مقایسه میانگین داده ­ها (جدول ۴-۶) مشاهده می­ شود که بیشترین تعداد دانه در غلاف در بوته در تیمار عدم سایه (شاهد) تولید گردید. مطالعات در گیاه نخود نشان می­دهد که بر اثر سایه اندازی تعداد دانه در نیام کاهش یافت[۱۹۵]. سطوح ۵۰،۷۵ و۱۰۰درصد سایه­اندازی دریک گروه با کمترین تعداد دانه در بوته قرار گرفتند. گیاهان عدس تلقیح شده با باکتری آزوسپیریلیوم افزایش ۲۶/۹ درصدی تعداد دانه در غلاف در بوته نسبت به شرایط عدم تلقیح داشته اند. رقم ILL4400تعداد دانه در بوته کمتری تولید کرد و رقم زیبا با ۷۱/۵۰ درصد افزایش، نعداد دانه در بوته بیشتری تولید کرد. نمودار۴-۱۱ نشان می­دهد که بیشترین تعداد دانه در بوته مربوط به رقم زیبا در تلقیح با آزوسپیریلیوم به همراه شرایط عدم سایه (۶۶/۶۳ عدد) حاصل گردید و رقم ILL4400 در ۱۰۰ درصد سایه با عدم تلقیح با باکتری و نیز سطح ۱۰۰ درصد سایه و تلقیح با باکتری تفاوت معنی داری نداشت و کمترین تعداد دانه در غلاف در بوته را تولید کرد. در کلیه سطوح سایه­اندازی تلقیح باکتری موثر بوده واثرات منفی سایه­اندازی را پوشش داده است. در سطح ۱۰۰ درصد سایه تلقیح با باکتری و عدم تلقیح برای رقم ILL4400 یکسان بود.
وقوع تنش نوری در طول دوره تمایز آغاز گل، بطور معنی­داری توزیع تولید به ساقه مریستم انتهایی را کاهش می­دهد [۶۲]. این کاهش بر اثر کمیت مواد فتوسنتزی اختصاص داده شده به آپکس، می ­تواند اندازه گلچه و تعداد آن راکاهش دهد.در نهایت کوچکی و یا عدم تشکیل گلچه از اثرات نور در طول دوره تمایز گلچه و میزان آن از ساختارهای زایشی موجود در مرحله ظهور گلچه­ها ناشی می شود. از آنجایی که نور عبور کرده از کانوپی عامل اصلی در تعیین رشد گیاه در طول دوره رشد گل آذین بود، بنابراین تعداد دانه در مترمربع یک همبستگی خطی با تشعشع فعال فتوسنتزی(PAR) تجمعی جذب شده در طول دوره مربوطه داشت[۱۲۸].کانتاگالو و هال (۲۰۰۲) نیز حساسیت بیشتر تعداد دانه به سایه را بویژه در دوره بعد از گلدهی گزارش کرده ­اند. هورمون‌های رشدی که توسط باکتری­ های محرک رشد تولید می­ شود از طریق رشد ریشه های جانبی و افزایش وزن برگ و ریشه سبب افزایش مواد پرورده شده که به نوبه خود باعث افزایش رشد رویشی و افزایش سهم اندام­های زایشی از جمله تعداد دانه در بوته می­گردد[۷].

نمودار۴-۱۱- اثر متقابل سایه اندازی در بیوپرایمینگ در رقم بر تعداد دانه در غلاف در بوته

۴-۳-۴- وزن صد دانه
جدول تجزیه واریانس (جدول ۴-۵) نشان داد که اثر سایه اندازی، بیوپرایمینگ و رقم در سطح احتمال ۱درصد اختلاف معنی داری داشتند.
مقایسه میانگین داده ­ها ( جدول ۴-۶) نشان داد که میزان این صفت بین سطوح مختلف سایه به غیر از سطح عدم سایه (شاهد) از لحاظ آماری اختلاف معنی­داری مشاهده نگردید ودر یک گروه قرار گرفتند ودر عدم سایه بیشترین وزن صد دانه حاصل شد . بنابراین سایه­اندازی به هر میزان که باشد بر وزن صد دانه عدس تاثیر یکسانی دارد . براثر سایه، وزن نهایی دانه در اواخر دوره رشد از طریق کوتاهتر شدن طول دوره ذخیره مواد غذایی، محدود می شود[۱۸۶]. مطالعات در گیاه نخود نشان می­دهد که براثر سایه اندازی، میانگین وزن دانه در این گیاه تحت تاثیر قرار گرفت و گیاهان سایه اندازی شده، به مراتب دانه های ریزتری را در مقایسه با شاهد تولید کردند[۱۹۵].
بر اساس جدول مقایسه میانگین­ها (جدول۴-۶) رقم ILL4400با مقدار۳۹/۴ گرم افزایشی ۴۶ درصدی نسبت به رقم زیبا داشته است همچنین بذور تلقیح شده با باکتری وزن صد دانه بالاتر و همچنین اختلاف ۵ درصدی نسبت به تیمار عدم تلقیح داشت (جدول۴-۶). اثرات مثبت کودهای زیستی از طریق افزایش جذب آب و عناصر غذایی سبب افزایش فتوسنتز شده و این امر موجب تولیدآسیمیلات بیشتر و بهبود رشد گیاه شده است در نتیجه وزن صد دانه در مقایسه با تیمار عدم تلقیح افزایش نشان داده است. تیمار کود زیستی در مقایسه با تیمار شاهد به مراتب شرایط مناسب‌تری را برای بهبود فعالیت­های زیستی داخل خاک مهیا کرده و ازطریق جذب مواد غذایی توسط ریشه موجب افزایش وزن صد دانه گردید[۲۴].
۴-۳-۵- عملکرد زیست توده
اثرات ساده سایه اندازی، بیوپرایمینگ (کاربرد باکتری)، رقم و اثرات دو گانه و سه گانه این عامل ها در سطح احتمال ۱ درصد معنی­داربود( جدول ۴-۵ ).
بر اساس جدول مقایسه میانگین­ها (جدول ۴-۴) رقم ILL4400با مقدار۹/۱۲۲۰۷ کیلوگرم در هکتار افزایشی ۱۰ درصدی نسبت به رقم زیبا داشته است همچنین بذور تلقیح شده با باکتری آزوسپیریلیوم ۱۳ درصد عملکرد زیست توده بالاتر­ی نسبت به تیمار شاهد (عدم تلقیح) دارند.
تخصیص ماده خشک بیشتر به بوته، افزایش سیستم توسعه ریشه، افزایش رشد رویشی و در نتیجه امکان بهره برداری بهتر از نور و فتوسنتز می تواند دلیل آن باشد.به واسطه نقش مثبت این باکتری ها در تولید و تنظیم هورمون های محرک رشد گیاه، سطح و عمق ریشه گسترش یافته و جذب آب و عناصر غذایی افزایش می­یابد که سبب بهبود رشد و افزایش فتوسنتز و تولید مواد پرورده می شود که باعث افزایش عملکرد بیولوژیک شده و در نتیجه افزایش عملکرد دانه را منجر می شود[۲۴]. مقصودی و همکاران (۲۰۰۶)گزارش کردند که در بذور تلقیح شده با باکتری های محرک رشد عملکرد دانه، ضریب برداشت، عملکرد بیولوژیک، نسبت به تیمار شاهد بیشتر بود.
مقایسه میانگین سطوح ساده سایه­اندازی نشان داد که با افزایش سطوح سایه­اندازی مقدار عملکرد زیست توده افزایش یافت به طوری که بیشترین عملکرد زیست توده در ۱۰۰ درصد سایه با مقدار ۱۳۰۴۳ کیلوگرم در هکتار و کمترین میزان در عدم سایه ( شاهد) با مقدار۶/۱۰۵۹۷ کیلوگرم در هکتار حاصل شد.
ودود و همکاران (۲۰۰۲) گزارش کردند که در بین سطوح مختلف سایه، بیشترین وزن اندام هوایی در نور کامل وکمترین آن در ۲۵درصد نور کامل خورشید حاصل شد. هادی و همکاران (۲۰۰۶) افزایش وزن خشک بخش هوایی و سطح برگ را بر اثر سایه گزارش دادند.
با توجه به نمودار۴-۱۲ بیشترین عملکرد زیست توده از اثر متقابل رقم ILL4400 در تلقیح با باکتری تحت شرایط۱۰۰درصد سایه با میانگین ۱۷۴۷۱ کیلوگرم درهکتار حاصل شد و کمترین عملکرد زیست توده مربوط به اثر سه گانه رقم زیبا درعدم تلقیح با باکتری ودر شرایط عدم سایه (شاهد) با میانگین ۲/۶۴۵۴کیلوگرم در هکتار بود.
اثرات متقابل نشان داد که در کل با افزایش سایه­اندازی عملکرد زیست توده بیشتر می شود به ویژه زمانی که با باکتری تلقیح شده باشد این افزایش حتی بیشتر از شرایط عدم تلقیح با باکتری می‌باشد. چنین نتیجه می شود که نلقیح با باکتری اثر سایه­اندازی را در جهت تولید زیست توده تشدید می­نماید و در کلیه سطوح عملکرد زیست توده رقم ILL4400 بیش از رقم زیبا می­باشد (نمودار۴-۱۲).

۴-۳-۶- عملکرد دانه
داده ­های جدول تجزیه واریانس (جدول ۴-۵) بیانگر این است که اثر بیوپرایمینگ در سطح احتمال ۵ درصد و اثر سایه­اندازی رقم و اثر متقابل سایه­اندازی × بیوپرایمینگ، رقم× بیوپرایمینگ و اثر متقابل سایه اندازی × بیوپرایمینگ × رقم در سطح احتمال ۱درصد بر عملکرد دانه معنی دار گردید.
با توجه به مقایسه میانگین­ها (جدول ۴-۶) عملکرد دانه گیاهان تلقیح شده با باکتری آزوسپیریلیوم ۰۸/۲۰۱۵ کیلوگرم در هکتار بودکه افزایشی بیش از ۷ درصد نسبت به عدم تلقیح( شاهد) نشان داد. همچنین مقایسه میانگین سطوح سایه­اندازی نشان داد که تیمار شاهد (عدم سایه) حداکثر عملکرد(۳۹/۲۵۷۹کیلوگرم در هکتار) را نشان داد اما سطوح ۲۵،۵۰، ۷۵ و۱۰۰درصد سایه به ترتیب۷۳/۱۳، ۶۵/۲۲، ۳۴/۴۰ و ۴۶/۴۶ درصد نسبت به شاهد(عدم سایه) کاهش عملکرد داشتند. سطح ۷۵ و۱۰۰درصد سایه اندازی در یک گروه قرار گرفتند و کمترین عملکرد دانه را داشتند. رقم زیبا با مقدار ۹۲/۱۹۸۵ کیلوگرم در هکتار ۰۸/۸ درصد نسبت به رقم ILL4400 اختلاف عملکرد داشته است.