به طور کلی رفتار، تبدیل نیت به عمل می باشد و بسیاری از محققان و تئورسین ها اعتقاد دارند که رفتار، توسط نیت انجام آن تعیین می شود. نیت به عنوان احتمال ذهنی فرد، تعریف شده است که در نتیجه آن فرد، رفتار خاصی را انجام می دهد. آیزن و فیشبین در سال ۱۹۸۰ با بیان این مطلب اهمیت نیت را نشان دادند که نیت، عامل تعیین کننده مستقیم رفتار می باشد و هنگامی که شاخص مناسبی از نیت به دست آید، می تواند مناسب ترین پیش بینی کننده رفتار باشد. رفتار و نیت توأمان با هم، قدرت نسبی نیت فرد برای انجام یک رفتار را نشان می دهند که یکی از مفاهیم اصلی در مفهوم خودکارآمدی است. تئوری خودکارآمدی می گوید که نیت یک فرد برای عمل کردن و ساخت، ارتباط نزدیکی به خود رفتار دارد .در نتیجه، اگر یک فرد نیت به انجام رفتاری را نشان دهد، احتمال خیلی زیادی دارد که آن را انجام دهد ( Donnelley, 2004).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نگرش، اشاره به حالت عاطفی فرد (مثبت یا منفی) به خود رفتار است. نگرش، تابعی از مجموعه ای از باورها می باشد. به طور مثال، فردی که معتقد است استفاده از اینترنت پیامدها و نتایج مثبتی دارد، نگرش مطلوبی به استفاده از اینترنت خواهد داشت .به عبارت دیگر باور ذهنی، احتمال ذهنی فرد است به این که رفتار منجر به چه پیامد خاصی خواهد شد. مثلاً با بهره گرفتن از اینترنت برای خرید، در وقت صرفه جویی خواهد شد. یکی از مزایای تئوری کنش موجه، وارد کردن هنجارهای ذهنی و بررسی نقش هایی است که آن ها می توانند در برخی موقعیت ها ایفاء کنند. هنجار ذهنی به عنوان واکنش فرد به فشار اجتماعی درک شده، برای انجام دادن یا انجام ندادن رفتار مورد نظر تعریف شده است.
هنجار ذهنی تابعی از مجموعه ای از باورها می باشد که باورهای هنجاری^[۵۲] نامیده می شوند. باورهای هنجاری مرتبط با احتمالی است که افراد یا گروه های مرجع، انجام رفتار را تأیید یا رد می کنند. تئوری رفتار برنامه ریزی شده تئوری رفتار برنامه ریزی شده ^[۵۳]، توسعه مدل یا تئوری کنش موجه می باشد. همان طور که در نمودار ۱۴ مشخص است تنها فرق بین تئوری کنش موجه و تئوری رفتار برنامه ریزی شده این است که تئوری رفتار برنامه ریزی شده شامل کنترل غیر اختیاری ^[۵۴] بر رفتار است که کنترل واقعی^[۵۵] نامیده می شود. کنترل واقعی به داشتن فرصت ها و منابع واقعی مورد نیاز برای انجام رفتار اشاره دارد. به این دلیل این خیلی مشکل است به طور صحیح کنترل واقعی فرد اندازه گیری شود، کنترل رفتاری درک شده، به عنوان نماینده یا جایگزینی برای کنترل واقعی، در تئوری رفتار برنامه ریزی شده مورد استفاده قرار گرفته است (Park, 2003)
۲-۳۴مفهوم نوآوری
منظور از نوآوری، خلاقیت متجلی شده و به مرحله عمل رسیده است، به عبارت دیگر نوآوری یعنی اندیشه خلاق تحقق یافته؛ نوآوری همانا ارائه محصول، فرایند و خدمات جدید به بازار است؛ نوآوری بکارگیری توانایی‌های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است .
واژه نوآوری غالباً بر چیزی که جدید تولید و یا خلق شده است دلالت می کند. البته هر نوآوری لزوماً یک اختراع جدید نیست بلکه یک ایده، روش و محصول نه چندان جدید نیز می تواند کاربرد تازه ای داشته باشد و از این رو برای عده ای از مردم نوآوری تلقی شود. بدین ترتیب آنچه در نوآوری اهمیت دارد جدید بودن آن نیست بلکه درک و برداشت افراد از آن بعنوان یک ایده، روش یا پدیده جدید است، هر چند که ماهیت آن جدید نباشد .(Spence, 1995,15)
با این تعریف از نوآوری می توان دریافت که نوآوری ها لزوماً در بر گیرنده تولیدات مادی و تکنولوژی های پیچیده جدید نیستند بلکه ممکن است یک ایده، روش و یا برنامه جدید و یا حتی کاربرد جدیدی از وسایل، ابزار موجود نیز نوعی نوآوری تلقی می شود از این رو برای نوآوری ها دو جزء سخت افزاری و نرم افزاری را در نظر می گیرند .(Van den ban, 1988 ,2 )
اساساً نوآوری در کشاورزی ریشه در پیدایش خود کشاورزی دارد. بدین صورت که گونه های سنتی محصولات از طریق گزینش طبیعی و در نتیجه سازگاری با محیط های محلی تکامل یافته اند و با تغییر ابزار ساده دستی و تکامل آنها روش های کشاورزی نیز تغییر کرده اند ولی از آنجا که این نوع از ابداع نوآوری قادر به مقابله با فشار فزاینده افزایش جمعیت و رفع انتظارهای روز افزون برخی کشورهای در حال توسعه نبود، منابع دیگر ابداع نوآوری مورد توجه بسیاری از متخصصان درکشورهای مختلف قرار گرفت و ابداع نوآوری ها از مزارع به مراکز پژوهشی انتقال یافت و توسعه نوآوری ها و انتقال در بین زارعین و در بین کشورها بطورجدی در دستور کار بخش های دولتی و خصوصی کشورها قرار گرفت. «نوآوری ها از طرق مختلفی مانند تحقیق، اختراع، کشف، توسعه وحل مسئله بوجود می آیند» (کرمی و فنایی، ۱۳۷۳: ۳۰).
امروزه مفهوم نوآوری در بحث های مربوط به کارافرینی و خلاقیت جایگاه زیادی پیدا کرده است. نوآوری می تواند کلید یافتن راه حل های تازه برای یک مشکل باشد و گستره این مفهوم آن قدر زیاد است که ما نوآوری را در هر بخشی اعم از علوم اجتماعی تا اقتصاد و مدیریت می بینیم.
پیتر دراکر، نوآوری را همانند هر فعالیت عینی در کنار نبوغ و استعداد، نیازمند دانش، توجه و سختکوشی همه دست اندرکاران می داند. او معتقد است: آنچه در میان کارآفرینان مشترک یافتم نه گونه خاصی از شخصیت بلکه تعهد سیستماتیک به نوآوری بوده است. شرکت (دل)، نوآوری را به مفهوم خطرپذیری و یادگیری از اشتباهات می داند و مایکل تاشمن نوآوری را بستر پیروزی در کسب وکار دانسته تا مدیران درپی شناسایی سازوکار چرخه فناوری و جویبار نوآوری بتوانند به کمک انجام دگرگونی های ناپیوسته در سازمان به امتیازهای ناشی از آنها برسند (احسنی زاده، ماهنامه تدبیر شماره ۱۳۸).
نوآوری هدف دار با تجزیه و تحلیل همه منابعی آغاز می شود که فرصت های تازه در خود دارند. برای اینکه نوآوری کارآمد باشد باید سادگی آن رعایت شود و به یک نیاز پاسخ دهد. نوآوری بیش از نبوغ، مدیون سختکوشی و فعالیت پیگیر است و به دانش، نبوغ و تحرک و تمرکز، به موضوع نیاز دارد. خلاقیت و نوآوری، استعداد مرموز نزد افراد نیست بلکه فعالیت روزمره برای برقراری روابطی است که قبلاً دیده نشده و برقراری ارتباط بین مسائلی است که به طور معمول در کنار یکدیگر قرار نمی گیرد. البته نوآوری در سایه نبوغ محض هم وجود دارد ولی بیشتر نوآوران به ویژه پیروزمندان آنها، از راه جستجوی آگاهانه و هدفمند فرصت های کمیاب به نتیجه رسیده اند (همان منبع).
۲-۳۵ویژگی های نوآوری
ویژگی ها و خصوصیات نوآوری ها متنوع هستند و این تنوع باعث تفاوت در سرعت پذیرش آنها از سوی اعضاءی نظام اجتماعی می شود .برخی از ویژگی ها وخصوصیات نوآوری ها به آنچه آنها واقعاً هستند ارتباط می یابد و برخی دیگر به نظر پذیرندگان و درک و برداشت آنها در مورد اینکه این ویژگی ها چه باید باشد مربوط می شود (لیونبرگر وگوین، ۱۳۷۴ ، ۸).
(لیونبر گروگوین،۱۳۷۴) و (کرمی و فنایی ،۱۳۷۳ (معتقدند که: یک نوآوری یا یک ایده جدید بایستی در مقایسه با پدیده و یا ایده رایج خصوصیات و شرایط بهتری داشته باشد تا از سوی افراد با پذیرش روبرو شود.
بر مبنای تحقیقات انجام یافته در این زمینه نوعی الگوی ۷ مرحله ای را بعنوان مراحل وقوع پذیرش معرفی می نماید:
۱-نیاز: مرحله ای است که فرد لزوم تغییر را احساس می کند.
۲- آگاهی: به این معنا که فرد به نیاز خود آگاه می شود بدون آنکه از محتوای آن مطلع گردد.
۳- علاقه و توجه: در این مرحله فرد به دنبال آنچه یافته است می رود تا اطلاعات بیشتری از آن کسب کند.
۴- سنجش: مرحله ای است که فرد آنچه را کسب کرده در ذهن خود مطالعه می کند و کم وکیف آن را بطور ذهنی می سنجد.
۵- تلاش: در طی این مرحله فرد آنچه را که مطالعه کرده است به کار می بندد.
۶- ارزشیابی: در این مرحله آنچه از کاربرد موضوع مورد نظر حاصل شده، با توجه به معیارهایی که در نظر است به صورت عینی ارزشیابی می کند.
۷- تطبیق: فرد نتیجه حاصل از ارزشیابی را با آنچه مطلوب نظر است تطبیق می دهد و تصمیم خود را در مورد ادامه عمل به پدیده مورد نظر اخذ می نماید و به آنچه تصمیم گرفته عمل می نماید.
در مورد فرایند پذیرش نوآوری ها و مراحل تصمیم نوآوری، پژوهشگران بر این نکته اتفاق نظر دارند که تصمیمات سنجیده برای پذیرش نوآوری نتیحه یک رشته تأثیراتی است که در طول زمانی اتفاق می افتد و مجموعه ای از حوادث پی در پی می باشد و بصورت یک رفتار تصادفی، بطور آنی و فوری نیست. لیکن در این مورد که این فرایند شبیه چیست؟ و به عبارت دیگر چه مراحلی و به چه ترتیبی در آن اتفاق می افتد؟ بحث و اختلاف نظرهایی وجود دارد (لیونبرگروگوین، ۱۳۷۴، ۳۳).
ویژگی های نوآوری به قرار زیر است (راجرز، اورت . فلوید شومیکر، ترجمه عزت الله کرمی) :
الف- مزیت نسبی: میزان درک فرد از بهتر بودن نوآوری نسبت به ایده هایی است که می خواهد جانشین آن شود. درجه مزیت نسبی را می توان با توجه به عوامل اقتصادی سنجید، اما غالباٌ عواملی مانند اعتبار اجتماعی، راحتی و رضایت ناشی از پذیرش نوآوری، نیز نقش عمده ای دارند. بالا بودن مزیت عینیت نوآوری، اهمیت چندانی ندارد بلکه مهم درک فرد از میزان مزیت نوآوری می باشد. هر چه نوآوری نسبت به خوب بودن نوآوری برداشت بهتر داشته باشد، آهنگ پذیرش آن نیز بیشتر است .
ب- سازگاری: عبارت از میزان برداشت فرد از هماهنگی نوآوری با تجربه های موجود، تجربه های گذشته و نیازهای گیرنده است. ایده ای که با ارزش های اجتماعی حاکم سازگاری ندارد، با سرعت کمتری مورد پذیرش قرار می گیرد تا ایده ای که با ارزش های اجتماعی سازگار است. پذیرش یک نوآوری ناسازگار، غالباٌ نیاز به پذیرش اولیه نظام ارزش های جدید دارد .
ج-پیچیدگی: عبارت است از میزان درک فرد از دشواری یادگیری و بکاربردن نوآوری است. برای اکثر اعضای نظام اجتماعی، برخی از نوآوری ها به آسانی قابل درک و کاربرد است. اما برخی دیگر از نوآوری ها به آسانی قابل فهم نیستند و با سرعت کمتری مورد پذیرش قرار می گیرند. به طور کلی ایده های جدید که احتیاج به فراگیری و سرمایه گذاری ندارند، زودتر از نوآوری هایی مورد پذیرش قرار می گیرند که مستلزم فراگیری دانش و مهارت جدید می باشند.
د-آزمون پذیری: عبارتست از امکان بررسی و آزمون نوآوری در سطحی محدود. نوآوری هایی را که می توان با امکانات محدود مورد امتحان قرار داد، زودتر از آن هایی مورد پذیرش قرار می گیرند که امکان آزمون آن ها وجود ندارد.
ه- قابلیت رویت: میزان قابل رویت بودن نتایج نوآوری، برای دیگران است. هر قدر که نتایج نوآوری برای فرد آشکارتر باشد، احتمال پذیرش آن نیز بیشتر است.
۲-۳۶عوامل مؤثر در پذیرش نوآوری ها
هر جامعه ای دارای ویژگی هایی در فرهنگ و منابع انسانی، مادی و طبیعی خاص خود است و این تنوع و گوناگونی در فرهنگ ها، آداب و رسوم و امکانات جوامع روستایی نیز دیده می شود که رفتار افراد و چگونگی تغییر و تحول در آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. پذیرش و کاربرد ایده ها، روش ها و تکنولوژی های نوین توسط اعضاءی یک نظام اجتماعی که در حقیقت نیازمند ایجاد تغییر در رفتار و بینش افراد است نیز از این قاعده مستثنی نیست و متأثر از تنوع در ویژگی های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی افراد و شرایط و امکانات و منابع انسانی و مادی در نظام اجتماعی پذیرفته این ایده ها و تکنولوژی های نوین می باشد.
به اعتقاد راجرز و شومیکر (۱۳۶۹) در نشر نوآوری ها رفتار افراد تحت تأثیر دو گونه متغیر قرار دارد:
۱- شخصیت، رفتار ارتباطی و گرایش فردی
۲-طبیعت نظام اجتماعی که فرد در آن قرار دارد.
لیونبرگروگون (۱۳۷۴) نیز در این باره معتقدند عوامل زیادی تغییر در رفتار و پذیرش ایده های نوین را تحت تأثیر قرار می دهند و این عوامل از شخصی به شخص دیگر و همچنین از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوت است. آنها در میان این عوامل به ویژگی ها و خصوصیات افراد به موقعیت هایی که افراد در آن قرار دارند (اعم از واقعی یا تصویری)، انواع کمک هایی که می توانند از متخصصان و سازمان بیرونی دریافت کنند، منابع در اختیار آنها، راهبردهای آموزشی که در معرض آن قرار دارند و نیز نحوه برخورد و رفتار افراد بیرون از نظام اجتماعی و ارزشی که مردم برای تغییر و تحول قائل هستند، اشاره می کند.
سوان سون (۱۳۷۰: ۲۶) عوامل مرتبط با پذیرش نوآوری ها و تکنولوژی های نوین را شامل ویژگیهای شخصیتی افراد و همچنین ویژگی های محیطی می داند که آنها در آن مشغول به فعالیت می باشند.
۲-۳۷ویژگی های فردی مؤثر در پذیرش نوآوری ها
موقعیت و شرایط فردی (بخصوص موقعیت و شرایط اولیه) نقش مهمی در پذیرش نوآوری ها دارد از جمله :
سن:
در مورد تأثیر سن افراد در پذیرش نوآوری ها از سوی آنها نتایج نسبتاً متفاوتی از پژوهش ها بدست آمده است. بطوریکه نتایج بعضی پژوهش های انجام یافته مؤید جوان بودن پذیرندگان نوآوری است و برخی دیگر این نتایج را تأئید نمی کنند. آرتور موشر (۱۳۶۷) معتقد است که جوانان آمادگی بیشتری برای پذیرش ایده های نو و روش های جدید انجام امور دارند زیرا سالمندان طی سالیان دراز کسب تجربه دارای یک سازمان ذهنی هستند و به آسانی توصیه های جدید را نمی پذیرند. مجردی (۱۳۷۴ : ۱۹) در گزارش پژوهش خود به نتایج مطالعات Arnet(1966) & Barnas (1960) و Clakable در تأئید این موضوع اشاره کرده و بر این اساس اظهار می دارد که جوانان نوآوری ها را زودتر از افراد مسن می پذیرند. در این رابطه در ایران شاه پسند (۱۳۷۷: ۷۷) و آرایش (۱۳۷۷: ۱۲۶) هیچگونه رابطه ای بین سن افراد با میزان پذیرش بدست نیاوردند.
سابقه:
در مورد سابقه کار و تأثیر آن در پذیرش نوآوری ها، آرایش (۱۳۷۷: ۱۲۶) به مطالعات ساندنته و آسانته (۱۹۹۲) در فیلیپین و غنا که در آنها زارعان با سابقه کار بیشتر، پذیرش بیشتری داشتند اشاره می کند اما در مطالعه نواب (۱۳۷۴: ۵۳) چنین نتیجه ای بدست نیامد و برعکس رابطه منفی معنی داری بین سابقه کار با پذیرش نوآوری های مورد نظر بدست آمده است. به عبارت دیگر افراد با سابقه کار کمتر تکنولوژی های ارائه شده را به میزان بیشتری پذیرفته اند. نتایج پژوهش آرایش (۱۳۷۷: ۲۲) نیز نشان داد که کشاورزان با سابقه کار بیشتر تکنولوژی آبیاری بارانی را بیشتر پذیرفته اند.
وضعیت اقتصادی
کاربرد بسیاری از ایده های جدید و توصیه های نوین مستلزم صرف هزینه هایی است و بدیهی است کسانی که از نظر اقتصادی وضعیت بهتری داشته باشند، آمادگی بیشتری برای پذیرفتن دارند و همچنین تحقیقاتی که در آمریکا نیز انجام شده نشان داده است که وضعیت و شرایط اقتصادی کشاورزان و منابعی که آنها در اختیار دارند، در پذیرش ایده های جدید از سوی آنها مؤثر است. راجرز و شومیکر (۱۳۶۹) در بیان ویژگی های گروه های مختلف پذیرنده نوآوری متغیرهای اندازه واحد تولیدی، گرایش اقتصادی – تجاری (بجای اقتصاد معیشتی)، استفاده از وام ها و اعتبارات را مؤثر دانسته اند و معتقدند که این ویژگی ها در افراد زودپذیر به مراتب بیشتر از دیرپذیران می باشد. در همین رابطه ازکیا (۱۳۷۰: ۲۴) ضمن تأکید بر نقش شرایط اقتصادی کشاورزان کشورهای در حال توسعه در پذیرش تکنولوژی های جدید و حرکت به سمت توسعه کشاورزی، در بیان نابرابری های متأثر از انقلاب سبز می گوید: ” دهقانان خرده پا و فقیر از نظر وسایل و ابزارهای مادی تولید و دستیابی به اعتبارات اولیه در تنگنا به سر می برند و مانند مالکان و ثروتمندان قادر به استفاده از تکنولوژی ها نوین نیستند". به اعتقاد وی در کشورهای در حال توسعه ثروتمندترین و بزرگترین کشاورزان به نوآوری می پردازند در حالیکه کشاورزان خرده پا و فقیر در بعضی مواقع در مورد آخر به استفاده از بذرهای جدید و پذیرش تکنولوژی های نوین می پردازند. وی متغیرهای میزان دارایی سرانه، مقدار اراضی زیر کشت دهقانان را در پذیرش نوآوری ها مؤثر می داند. بدین ترتیب به نظر می رسد که بهره مندی افراد و نظام اجتماعی از وضعیت و شرایط مناسب اقتصادی که شامل درآمد، تنوع منابع درآمدی، واحدهای تولیدی بزرگتر و دسترسی به وام و اعتبارات بانکی است، تأثیر قابل توجهی در پذیرش ایده ها، روشها و تکنولوژی های نوین از سوی کشاورزان دارد که در بررسی فرایند پذیرش نوآوری ها و عوامل مؤثر بر آن می باید مورد توجه قرار گیرد و نیز هنگام ارائه نوآوری ها به جامعه روستایی ضروری است تناسب آن تکنولوژی با ویژگی ها و شرایط اقتصادی جامعه مدنظر قرار گیرد.
برداشت پذیرندگان از ویژگی های نوآوری