۲-۸-۲- آثار اجتماعی و فرهنگی
در کتاب انسان‌شناسی گردشگری (اسمیت) اثرات مختلفی در این رابطه در نظر گرفته شده است.
۱ـ بعضی از انواع اثرات اجتماعی ـ اقتصادی، تغییرات طبیعی هستند و فشارهای ناشی از هر نوع توسعه اقتصادی را شامل می‌شوند حتی اگر بومیان و گردشگران دارای زمینه‌های فرهنگی یکسانی باشند.
۲ـ اثرات دیگر ناشی از تفاوت اجتماعی ـ اقتصادی بین بومیان و گردشگران است که ممکن است دارای زمینه‌های اقتصادی ـ اجتماعی یکسان یا متفاوتی باشند که تفاوت سطوح نسبی با توسعه اجتماعی ـ اقتصادی ـ سیاسی بومیان و گردشگران به عنوان یک فاکتور مهم شناخته شده است.
۳ـ نوع سوم اثرات منتج از تفاوت های فرهنگی چشمگیر بین بومیان و گردشگران است. آن تفاوت ها ممکن است به ارزش های اصلی و نظام قانونی اعتقادات مذهبی، سنن، رسوم، سبک زندگی، الگوهای رفتاری، نوع لباس، تقسیم‌بندی زمان، گرایش نسبت به بیگانگان و عوامل دیگر مربوط می‌باشد.
یکی از مقاصد برنامه‌ریزی و سیاست گذاری جهانگردی ممانعت از درگیری‌ها و کنترل تبعات فرهنگی حضور جهانگردان خارجی است. برای تأمین این منظور معمولاً یکی از دو شیوه زیر مود استفاده قرار می‌گیرد :

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱ـ تمرکز تأسیسات و تجهیزات جهانگردی در نقاط دور از مناطق پرجمعیت باعث می‌شود تا از این طریق از تقابل فرهنگ های متفاوت مردم و جهانگردان (مثلاً پوشش آنان، نحوه استفاده از دریا، الگوی مصرف و ….) جلوگیری به عمل آید. اما این راه‌حل خود موجب مشکلاتی از قبیل ایجاد منطقه اقتصادی فعالی، جدا از محیط اجتماعی و اقتصادی بومی می‌گردد. به علاوه تمرکز تأسیسات و تجهیزات تفریحی به حالتی که استفاده از آن برای مردم بومی میسر نباشد، صورت ناخوشایندی از حضور جهانگردان است. به همین خاطر چنین شیوه‌ای شاید بتواند برای منطق کم جمعیتی که بالقوه امکان توسعه جهانگردی دارند مفید باشد.
۲ـ ترکیب و پذیرش انواع خاصی از جهانگردان بین‌المللی به منظور جذب مشتریان کم زحمت‌تر و پر درآمدتراست به طوری که دریافتی حاصل از این عده ی‌قلیل عدم حضور تعداد کثیری جهانگرد معمولی را جبران می‌کند. توفیق در اجرای این سیاست انتخاب اصلح را پیشنهاد دارد و مستلزم وجود تجهیزات، خدمات و محیط های استثنایی است که در اغلب مناطق با امکانات موجود در کشور و یا برنامه‌های مصوب توسعه اجتماعی ـ اقتصادی آن مناطق انطباق ندارد. مع‌الوصف برخی کشورها (نظیر موریتانی) این خط مشی را دنبال کرده و در اجرای آن توفیقاتی نیز بدست آورده‌اند (ضرغام، ۱۳۸۰ ، ص ۹۳ )
جدول شماره (۲) جنبه های مثبت و منفی حضور گردشگران را به نمایش می گذارد.
جدول شماره ۲ :آثار فرهنگی ـ اجتماعی گردشگری

مأخذ : ضرغام، ۱۳۷۵ ، ص ۸۹
۲-۸-۳- آثار محیطی
رابطه بسیار نزدیکی بین گردشگری و محیط زیست وجود دارد که سه شکل آن به شرح زیر است:
۱ـ بعضی از اشکال محیط زیست فیزیکی جاذبه‌هایی برای گردشگران محسوب می‌شوند.
۲ـ تسهیلات و زیربناهای گردشگری بخشی از محیط زیست ساخته شده را تشکیل می‌دادند.
۳ـ توسعه گردشگری و استفاده گردشگران از یک ناحیه اثرات زیست محیطی ایجاد می‌کند.
اثرات زیست محیطی گردشگری عمدتاً به این دلیل است که در محیط هایی که حساس و شکننده هستند، این فعالیت، توسعه یافته است. مانند جزایر کوچک، سواحل، نواحی کوهستانی، نواحی مراتفع، کنار سایت های تاریخی و باستانی، زیرا این نوع مکان ها منابع مهم و جاذبه‌های گردشگری توریست را شکل می‌دهند .(قادری، ۱۳۸۰، ص ۴۵).
حضور گردشگران در کشورها مانند یک شمشیر دولبه است از یک سو عاملی است که موجب حفاظت از ثروت های طبیعی و یادمان های باستانی و مذهبی کشور می‌شود و از سوی دیگر عامل تخریب و حتی نابودی منابع است. لذا در توسعه حضور جهانگردان بین‌المللی لزوماً باید تشویق اثرات مثبت و محدودسازی آثار منفی این توسعه حضور را مطمع نظر داشت : جهانگردی به حفاظت و حراست از منابع طبیعی کمک می‌کند. مثلاً برای حفاظت از پوشش گیاهی و حیات وحش، مناطق حفاظت شده، پارک های ملی و منطقه‌ای ایجاد می‌شود. به علاوه حضور جهانگردان خارجی علاقه‌مند به این منابع موجب بیداری مردم نسبت به ارزش میراث طبیعی کشور اشکال مختلف بهره‌برداری از آن ها خواهد شد. از این رو توسعه جهانگردی بین‌المللی بسیار مثبت و ارزنده است. به علاوه این که در مقایسه با سایر منابع به ویژه تولیدات کارخانه‌ای آلودگی کمتری به دنبال دارد و نیز دلیل موجهی برای بهسازی محیطی نقاط و چشم‌اندازهایی است که تا پیش از این توسعه، به دست فراموشی سپرده شده بودند.بنابراین در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، جهانگردی بدون در دست داشتن خط مشی مشخص یا برنامه معین حراست و بهسازی محیط زیست توسعه یافته است. دلیل این امر احتمالاً کمبود منابع مالی و یا عدم آگاهی از زیان های احتمالی حاصل از توسعه حضور جهانگردان است.
آثار منفی حضور گردشگران بر محیط زیست عمدتاً عبارت است از : خسارت هایی که جهانگردان بر عناصر مختلف زیست محیطی که یک منبع مهم جهانگردی است وارد می‌آورند. مانند تخریب زیستگاه های حیات وحش کشور، تخریب چشم‌اندازهای طبیعی (ناشی از زیاده‌روی در ایجاد تأسیسات اقامتی و پذیرایی در مناطق زیبای ساحل دریا و رودخانه‌ها یا چشم‌اندازهای طبیعی)، تخریب یادمان های باستای (سرقت یا خراب کاری در ساختمان هایی که دارای حفاظ نیستند)، آلودگی‌های هوای شهرها، آب رودخانه‌ها و دریاها به مناطق زیرزمینی (ناشی از تراکم آمد و شد بازدیدکنندگان در یک منطقه و نقض امکانات تخلیه یا تصفیه فاضلاب و دفع اصولی زباله‌ها) (جدول شماره(۳) ).
جدول شماره ۳ : آثار محیطی جهانگردی