- Ibid ↑
- Huyse, “Introduction: Tradition-Based Approaches in Peacemaking, Transitional Justice and Reconciliation Policies“, op.cit, p. 10 ↑
- Waldorf, op.cit, p. 9 ↑
- Penal Reform International, 2002, by kind permission, In Huyse, Luc, “Conclusions and Recommendations“, Huyse, Luc, Salter, Mark, Traditional Justice and Reconciliation after Violent Conflict, Learning from African Experiences, International Institute for Democracy and Electoral Assistance, Stockholm, Sweden, 2008, pp. 181-182 ↑
در انتقاد از سازوکارهای سنتی این اعتقاد وجود دارد که در سازوکارهای سنتی اغلب حقوق متهمان برای برخورداری از یک محاکمه منصفانه انکار می شود. این سازوکارها نه تنها از لحاظ رعایت مقررات دادرسی، بلکه در بسیاری موارد از جهت مجازات های صادره نیز مغایر با استانداردهای حقوق بشری رفتار می نمایند. آن چه که مسلّم است اعمال چنین مجازات هایی از سوی جامعه بین المللی مورد استقبال قرار نمی گیرند. همچنین استفاده از سازوکارهای سنتی در جامعه انتقالی و استقبال بی حد و حصر از آن ها می تواند روند اصلاح دستگاه قضایی یک جامعه انتقالی را با مشکل مواجه نماید. بنابراین لازم است که قبل از استفاده از سازوکارهای سنتی به این امر توجه شود که در چه مواردی و تحت چه شرایطی از سازوکارهای سنتی برای حل و فصل اختلافات استفاده می شود. البته این انتقادها به دلیل قیاس سازوکارهای سنتی با نظام عدالت غربی از لحاظ شکلی است که سازوکارهای سنتی فاقد مقررات مدون به منظور تضمین حقوق متهمان و تضمین حقوق قربانیان هستند. در عین حال این انتقاد نیز وجود دارد که نتیجه سازوکارهای سنتی با تعهد به تعقیب و مجازات جرایم بین المللی در نظام بین المللی مغایرت دارد. برای توضیح بیشتر رجوع شود به:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))Mobekk, op.cit, pp. 283-85; Huyse," Conclusions and Recommendationas“, op.cit, p. 191
از جمله دیگر محدودیت های سازوکارهای سنتی در این است که هریک از این سازوکارها طیف محدودی از افراد از لحاظ جنسیت، مذهب و یا قومیت را در بر می گیرند. این محدودیت ها می توانند کارآیی این سازوکارها را در عمل با مشکل مواجه نمایند. این که سازوکاری نتواند به جرایم ارتکابی علیه زنان رسیدگی نماید و یا این که با وجود ابعاد بین المللی جرایم ارتکابی علیه اقوام مختلف تنها به جرایم ارتکابی در درون قوم خاصی رسیدگی نماید و یا این که پیروان سایر مذاهب با وجود این که قربانی جرایم ارتکابی شده اند نتوانند از این سازوکارها استفاده نمایند و یا اعتقادی به این سازوکارها نداشته باشند، تمامی این موارد می تواند سازوکارهای سنتی را در راه رسیدن به اهداف مذکور ناکام گذارد. همچنین سازوکارهای سنتی از ابتدا برای رسیدگی به جرایم در ابعاد گسترده مانند نسل کشی، جنایات جنگی و جرایم علیه بشریت سازماندهی نشده اند. در حالی که در عدالت انتقالی مسأله مهم چگونگی برخورد با جرایم ارتکابی سنگین و سازمان یافته در جامعه است؛ جرایمی که تحت عنوان جرایم بین المللی شناخته می شوند و سازمان یافته بودن یکی از خصوصیات بارز جرایم بین المللی است. برای توضیح بیشتر رجوع شود به:
Huyse," Conclusions and Recommendationas“, op.cit, pp. 182-18 ↑
- Waldorf, op.cit, p. 9 ↑
- Gamba ↑
- توافق نهایی صلح جوبا متشکل از چندین توافق بین دولت اوگاندا و شورشیان اِل آر اِی بود. توافق ها عبارت بودند از: توافق پایان مخاصمات و شش ضمیمه آن، توافق راه حل های نهایی و پروتکلش، توافق در مسئولیت و سازش و ضمایمش، توافق آتش بس دائمی، توافق در خلع سلاح و ادغام مجدد نیروها و توافق در سازوکارها نظارتی و اجرایی.
Agreement on Implementation and Monitoring Mechanisms, Juba, Sudan, 29 February 2008, Art. 2. Available at:
http://northernuganda.usvpp.gov/uploads/images/vy0hCC-lHclHmwkfQyIbPQ/agendaitem6signed.pdf.(Last Visited at 15 January 2014) ↑
- Lord’s Resistance Army (LRA) ↑
- در این توافق علاوه بر سازوکارهای سنتی اجرای عدالت به تأسیس دادگاه های کیفری ویژه رسیدگی به جرایم بین المللی ارتکابی طی جنگ داخلی، برنامه های جبران خسارت از قربانیان و استفاده از سازوکارهای کشف حقیقت و اصلاح قانون عفو اوگاندا و تطبیق آن با توافق موجود و تعلیق رسیدگی ها در دیوان بین المللی کیفری اشاره شده است.
Agreement on Accountability and Reconciliation between the Government of the Republic of Uganda and the Lords Resistance Army/Movement,Juba,Sudan, 29 June 2007, Art. 3(1). Available at :
http://northernuganda.usvpp.gov/uploads/images/u_h8S9SwfKutKGw70eM4vw/agendaitem3296.pdf. (Last Visited at 15 January 2014) ↑
- Mato oput ↑
- گاکاکا (Gacaca) به معنای عدالت در سبزه زرا است. کلمه گاکاکا از یک کلمه ی کنیایی نشأت گرفته و به معنای گیاهی لطیف است که افراد می توانند بر روی آن نشسته و دور هم جمع گردند. در واقع واژه گاکاکا به مکانی که حل اختلاف در آن صورت می گیرد اشاره دارد.
Ingelaere, Bert, “The Gacaca courts in Rwanda“, In Huys, Luc & Salter, Mark, Traditional Justice and Reconciliation after Violent Conflict: Learning from African Experiences, International Institute for Democracy and Electoral Asistance (IDEA),Stockholm, 2008,p. 33; Waldorf, op.cit, p. 48 ↑
- Huyse, “Introduction: Tradition-Based Approaches in Peacemaking, Transitional Justice and Reconciliation Policies“, op.cit, p. 16 ↑
- Ibid ↑
- دو گروه قومی هوتو و توتسی بیشتر از آن که بیانگر یک تفکیک نژادی باشند، نشان از یک طبقه بندی اجتماعی ـ اقتصادی بودند. از آن جا که هر دوی آن ها به یک زبان صحبت می کردند و آداب و رسوم مذهبی یکسانی داشتند و اغلب از لحاظ ظاهری قابل تفکیک از یکدیگر نبودند. توتسی به آن طبقه از جامعه روآندا گفته می شد که صاحبان زمین و احشام بودند در حالی که هوتوها طبقه فقیرتری محسوب می شدند که عمدتاً فاقد زمین و احشام بودند.
Waldorf, op.cit, p. 26 ↑
- روآندا جزو اوّلین کشورهایی است که در سال ۱۸۹۷ تحت استعمار آلمان درآمد، اما در سال ۱۹۱۹ رسماً به بلژیک واگذار گردید. در دوران استعمار بلژیک طبقه بندی و تمایز بین این دو گروه قومی تشدید شد به طوری که بلژیک برای اداره ی مستعمره خود از حاکمانی از قوم توتسی استفاده می نمود و همین امر باعث افزایش قدرت و ثروت آن ها شد. همچنین هویت قومی آن ها در کارت های هویت آن ها ذکر می گردید. در پی استقلال روآندا در سال ۱۹۶۲، اوّلین رئیس جمهور این کشور از قوم هوتو انتخاب شد و این انتخاب تؤام با اوّلین موج خشونت علیه حاکمان سابق توتسی و خانواده هایشان بود به طوری که اوّلین موج پناهندگان توتسی به کشورهای همسایه پناهنده شدند. موج دوم کشتار توتسی ها در حملات ۴-۱۹۶۳ توتسی ها به منظور بازگشت به روآندا صورت گرفت و که طی آن تعداد زیادی از توتسی ها در حملات تلافی جویانه دولت روآندا کشته شدند. این حملات و واکنش های خشونت آمیز دولت روآندا حاکی از حوادث تلخ تری در آینده بود. بازماندگان توتسی ها در قالب گروه های نظامی در کشورهای همسایه بسیج شدند و در اکتبر ۱۹۹۰ اقدام به بازگشت مسلحانه به کشور کردند. حمله این گروه ها به کشور باعث برافروخته شدن آتش جنگ داخلی شد. رییس جمهور وقت روآندا «جونال حبیاریمانا» برای تقسیم قدرت با مخالفان تحت فشارهای داخلی و بین المللی قرار گرفت. اما برعکس جریان این فشارها رییس جمهور وقت خواهان اتحاد هوتوها در مقابله با توتسی ها شد. در واقع دولت اقدام به تحریک هوتوها برای کشتار توتسی ها نمود.
Ingelaere, op.cit, pp. 26-31 ↑
- Waldorf, op.cit, pp. 28-29 ↑
- در رابطه با انگیزه های ارتکاب نسل کشی در روآندا و مشارکت مردم عادی در این جرایم اختلاف نظر وجود دارد. برخی نسل کشی روآندا را یک خشونت قومی می دانند که از طرف مردم عادی و با کوتاهی دولت در جلوگیری از ارتکاب این اعمال صورت گرفته است. در مقابل برخی معتقدند که این نسل کشی در زمره جرایم دولتی قرار می گیرد که در راستای سیاست دولت برای سرکوب مخالفان انجام شده است. در این راه دولت با بهره گرفتن از امکانات و مأمورانش اقدام به اجبار مردم برای حمایت و مشارکت در این نسل کشی نموده است. به طوری که برای مردم چاره ای جز حمایت از این اقدام ها نمی ماند، زیرا مخالفت با این اقدامات منجر به قربانی شدن خود آن ها می شده است.
Ibid, pp. 30-34 ↑
- Ingelaere, op.cit, p. 31 ↑
- Filip Reyntjens & Stef Vandeginste, Rwanda: An Atypical Transition, in ROADS TO RECONCILIATION 83 (Elin Skaar et al. eds., 2005), at 110, In Waldorf, op.cit, p. 41 ↑
- Waldorf, op.cit, pp. 41-46 ↑
- Ingelaere, op.cit, p. 32 ↑
- در قرن هفدهم روآندا توسط پادشاهان اداره می گردید. قوای سیاسی و قضایی از همدیگر تفکیک نشده بودند. پادشاه داور نهایی محسوب می شد، اما قبل از این که اختلافی نزد پادشاه برده شود لازم بود که مسأله ابتدا توسط مردان عاقل استماع می گردید. این مرحله در واقع همان حل اختلاف از طریق واحدهای کوچکتر اجتماع و توسط رؤسای خانواده ها بود. در عمل این رویه به عنوان اجتماع گاکاکا شناخته می شد. این اجتماعات به منظور اعاده ی نظم و یکپارچگی در جامعه صورت می گرفت و هدف اوّلیه ی آن اعاده ی وحدت اجتماعی و سازش بین خانواده ها و قبایل بود. تجلی این اهداف را در نوع مجازات های صادره توسط این محاکم می توان شاهد بود. احکام این محاکم، خانواده ها و اعضای قبیله فرد متخلّف را متعهد به پرداخت غرامت می نمود. در واقع نوعی نظام مسئولیت جمعی در این محاکم برقرار بود. در واقع هدف اخیر نسبت به اهدافی همچون مجازات شخصی مرتکب و کشف حقیقت در اولویت قرار داشت.
Waldorf, op.cit, p. 48 ↑
- ورود استعمار به جامعه ی روآندا و سازوکارهای حل و فصل اختلافات آن به ویژه برگاکاکا تأثیر زیادی داشت. طی دوره استعمار نظام قضایی به سبک نظام رمی ـ ژرمنی وارد روآندا شد. به این ترتیب این کشور صاحب نظام حقوقی نوشته و محاکمی به سبک محاکم کشورهای غربی گردید که نسبت به ساروکارهای سنتی از اولویت صلاحیتی برخوردار بود. بنابراین گرچه سازوکارهای سنتی همچنان به فعالیت خود ادامه دادند، اما رسیدگی به اختلافات جدی تر به محاکم این کشور واگذار شد. برای نمونه رسیدگی به جرم قتل که تا قبل از ورود نظام قضایی در روآندا در گاکاکا صورت می گرفت با ورود این محاکم صلاحیت رسیدگی به این جرایم به آن ها واگذار گردید. بنابراین با تفکیک قوا دیگر پادشاه ریاست خود را نسبت به بخش قضایی از دست داد و به این ترتیب مشروعیت محاکم گاکاکا نیز در این دوره تحلیل رفت.
Ingelaere, op.cit, pp. 33-34 ↑
- در سال ۱۹۹۶ کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل با ارائه ی یک سری پیشنهادها به این نتیجه رسید که محاکم گاکاکا با رعایت این پیشنهادها می توانند جهت رسیدگی به جرایم مربوط به نسل کشی فعالیت نمایند. البته این پیشنهادها هرگز عملی نشدند. این پیشنهادها عبارت بودند از:
کشتارهای صورت گرفته طی این دوران و دیگر جرایم سنگین نباید توسط محاکم گاکاکا رسیدگی شوند، گاکاکا می تواند به عنوان یک نوع کمیسیون حقیقت یاب عمل نماید و اطلاعات جمع آوری شده از سوی آن ها برای رسیدگی به محاکم قضایی ارسال گردند، محاکم گاکاکا نباید جهت کنار گذاشته شدن محاکم قضایی عمل نمایند.
United Nations High Commissioner for Human Rights (UNHCHR),Gacaca: Le Droit Coutumier au Rwanda (Kigali, 1996),In Ingelaere, op.cit, p. 36; Waldorf, op.cit, p. 49 ↑
- Pasteur Bizimungu ↑
- Ingelaere, op.cit, p. 36 ↑
- Organic Law No. 40/2000 OF 26101/2000 Setting up Gacaca Jurisdiction and Organizing Prosecutions for Offences Constituting thr Crime of Genocide or Crimes against Humanity, Committed between October1, 1990 and December 31, 1994, p. 2. Available at: http://www.refworld.org/pdfid/452e37514.pdf (Last Visited 13 January 2014) ↑
- به موجب قانون ایجاد گاکاکای جدید ۲۰۰۱ حدود یازده هزار محکمه ی گاکاکا با دویست و شصت هزار قاضی برای رسیدگی به جرایم دوران نسل کشی به استثنای جرایم طبقه اوّل ایجاد گردید.
Waldorf, op.cit, p. 50 ↑
- توافق های بین متهم و دادستان برگرفته از نظام حقوقی کامن لا است که به موجب آن در صورتی که متهم قبل از اثبات جرم از سوی دادستان به برخی از جرایم ارتکابی اش اقرار نماید و در راه کشف سایر جرایم با دادستانی همکاری نماید، از تخفیف مجازات برخوردار خواهد شد. به علاوه از اتهام های وی در سایر جرایم که نسبت به آن ها اقرار صورت نگرفته است، صرفنظر خواهد شد. این در حالی است که نظام حقوقی کشور روآندا برگرفته از دولت استعمارگرش( بلژیک) در زمره نظام های حقوقی رمی ـ ژرمنی قرار می گرفته است. (در رابطه با منشأ توافق های متهم و دادستان اختلاف نظر وجود دارد. برخی بر این اعتقاد هستند که این توافق ها ابتدا در نظام حقوقی فرانسه شکل گرفت و از آن جا وارد نظام حقوقی کامن لا شد. نیازپور، همان، ص. ۲۴)
Combs, “Procuring Guilty Pleas for International Crimes :The Limited Influence of Sentencing Discount“, op.cit, p. 70; Morris, op.cit, p. 358 ↑
- برای اطلاع از جدول تقسیم بندی جرایم و صلاحیت محاکم قضایی و گاکاکا رجوع شود به:
Official Gazette of the Republic of Rwanda: Organic Law no. 16/2004 of 19 June 2004, and Organic Law no. 10/2007 of 1 March 2007. In Ingelaere, op.cit, pp. 40-41 ↑
- Ibid, p. 38 ↑
- Organic Law No.08/96 of 30/8/1996 Establising the Organization of Prosecutions for Offenses Constituting the Crime of Genocide or Crimes against Humanity Committed since October1, 1990 and December31, 1994, Art. 2. Available at: http://www.preventgenocide.org/law/domestic/rwanda.htm (Last Visited 13 January 2014) ↑
- Organic Law No.16/2004 of 19/6/2004 Establishing the Organization,Competence and Functioning of Gacaca Courts Charged with Prosecuting and Trying the Perpetrators of the Crime of Genocide or Crimes against Humanity, Committed between October1, 1990 and December31, 1994, Art. 51 .Available at: http://repositories.lib.utexas.edu/bitstream/handle/2152/4582/3677.pdf?sequence=1. (Last Visited 13 January 2014) ↑
- District-level Gacaca Courts ↑
- Sector-level Gacaca Courts ↑
- Cell-level Gacaca Courts ↑
- Organic Law No. 40/2000 OF 26101/2000 Setting up Gacaca Jurisdiction and Organizing Prosecutions for Offences Constituting thr Crime of Genocide or Crimes against Humanity, Committed between October1, 1990 and December 31, 1994, op.cit, Art. 48 ↑
- Ibid, Art. 42 ↑