روش شناسی تحقیق
۱٫۹٫۱- کتابخانه ای و با بهره گرفتن از منابع اینترنتی و کتب و مجلات حقوقی:
در این تحقیق سعی خواهد شد از ترکیب روش های توصیفی و تحلیلی بهره جسته، سپس مطالب جمع آوری خواهد شد. در ضمن با توجه به وارداتی بودن رشته حقوق بین الملل و با توجه به اینکه اکثر نویسندگان صاحب نام آن از حقوقدانان غربی بوده اند لذا عمده مطالب قابل استفاده مرتبط با این رشته را صرفا از طریق مطالعات کتابخانه ای، سایت های اینترنتی، مقالات علمی و حقوقی ذیربط استخراج خواهد شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. همچنین بهره گیری و استفاده از اطلاعات و مدارک معتبر از جمله قرارداد ها، توافق نامه ها و کنوانسیون های متعدد بین المللی که در این خصوص در سطح بین الملل میان دولت ها و کشورهای مختلف جهان منعقد گردیده است برای نگاشتن این تحقیق مد نظر قرار خواهد گرفت. همچنین با بکارگیری سایر تعهدات، نگارنده سعی خواهد کرد که در خصوص این تحقیق و روش های جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در افزایش اعتبار بیرونی از حداکثر توانایی خود استفاده نماید. شایان ذکر است که به دلیل انتخاب روش کتابخانه ای جهت جمع آوری اطلاعات لازم، مهم ترین مانع موجود در خصوص این پژوهش محدود بودن منابع فارسی می باشد. با توجه به بررسی های صورت گرفته تا کنون کتاب، پایان نامه، مجله یا مقاله ای در باره‌ی تعهد دولت ها به همکاری جهت مقابله با آلودگی محیط زیست دریایی به عمل نیامده است؛ البته درباره آلودگی محیط زیست دریایی و مسئولیت بین المللی دولت ها در این خصوص مطالبی جمع آوری شده که عبارت اند از:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مسئولیت بین المللی آلوده کنندگان آبها – پایان نامه محمد حسن مظفری/ بررسی مسئولیت بین المللی دولت ها ناشی از آلودگی غیر نفتی در دریا - سعیده رمضانی/ مهدی فیروزی حق بر محیط زیست در اسناد بین المللی و اسلام می باشد.
همچنین کنوانسیون های بین المللی زیست محیطی که موضوع آلودگی دریاها را مورد توجه قرار داده اند عبارت اند از:
کنوانسیون همکاری منطقه ای برای مبارزه با آلودگی ناشی از نفت و سایر مواد مضره در موارد اضطراری که میان کشورهای حوزه دریای عمان و خلیج فارس مثل ایران، عراق، امارات، قطر و عربستان و کویت در آوریل ۱۹۷۸ منعقد گردید.
کنوانسیون بین المللی مسئولیت مدنی ناشی از خسارات آلودگی نفتی در مناطق دریایی در سال۱۹۹۲٫

روش تحقیق
با توجه به اینکه پژوهش حاضر به دنبال بررسی مسئولیت دولت ها در قبال خسارت های زیست محیطی دریا می باشد، بنابراین تحقیق کاربردی محسوب می شود و با روش تحلیل محتوایی به تبین مفاهیم و مصادیق موضوع می پردازد.

شیوه جمع آوری اطلاعات
گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای صورت خواهد گرفت و با بررسی کتب و مقالات فارسی و انگلیسی ارائه شده در این زمینه به تحلیل دو موضوع پرداخته خواهد شد. بدین منظور ابزار گردآوری اطلاعات شامل کتب، مقالات، اینترنت، مصاحبه و تبادل نظر با اساتید حقوق و همچنین بررسی قراردادهای بین المللی خواهد بود.
فصل دوم
«ادبیات تحقیق»
مقدمه
مفهوم محیط زیست در برگیرنده‌ی حوزه‌ی وسیعی از موضوعات اعم از آب، هوا، خاک، جنگل، بیابان، دریا و محیط زیست دریایی، جو و آثار تاریخی و بسیاری موارد دیگر است. انسان در طول تاریخ به منظور بقاء و بالا بردن سطح رفاه در تلاش برای تسلط به محیط زیست پیرامون خود بوده است. این فرایند با پیدایش انقلاب صنعتی و توسعه جوامع سرعت بیشتری به خود گرفت و موجب استفاده بیش از حد از منابع طبیعی گردید. برداشت ناصحیح از منابع طبیعی، جنگل ها و مناطق دریایی و این ایده که باید بیشترین استفاده ممکن از محیط زیست را داشت، مهمترین فرضیه‌ی جهان صنعتی در طی چندین قرن اخیر و به خصوص قرن بیستم بوده است. بین ترتیب محیط زیست با مشکلات متعدد و متنوعی روبه رو شد. امروزه بعد از چندین قرن از شروع فرایند صنعتی شدن جوامع، همان انسان هایی که بیشترین استفاده از منابع طبیعی و محیط زیست پیرامون خود را در دستور کار داشتند، به این نتیجه رسیده اند که فرایند کنونی استفاده بی رویه از منابع طبیعی و محیط زیست موجب نابودی بسیاری از جوامع و پیدایش مشکلات عدیده ای برای بشریت خواهد شد.
۲٫۱- تعریف محیط زیست و سیر تکامل تاریخی حقوق بین الملل محیط زیست
محیط زیست مجموعه محیط طبیعی (فیزیکی، شیمیایی، زیستی) و فرهنگی (اجتماعی) می باشد که عناصر جاندار به ویژه انسان در آن به حیات خود ادامه می دهند.
بشر از ابتدای پیدایش تا به امروزه ۳ نوع تجربه را در رابطه با محیط زیست پیرامون خود داشته است:
۱- دوره ای که بشر کاملاً مقهور طبیعت بوده:
این دوره از ابتدای پیدایش بشر تا تمدن های باستانی و انقلاب صنعتی را در بر می گیرد. دخل و تصرفات بشر در این دوره در محیط به گونه ای نبوده تا بتواند آثار مخربی بر محیط زیست داشته باشد. بشر کاملاً مقهور طبیعت و تابع عوامل و پدیده های طبیعت بوده و توان مقابله با آن ها را نداشته است.
۲- دوره تسلط بشر بر طبیعت:
در این دوره متناسب با دست یافتن به ابزار نوین تولید، تصرفات بشر در طبیعت بیشتر می گردد و پدیده های طبیعی را بهتر درک می کند و شروع به دخل و تصرف در طبیعت می کند. هدف بشر از این تصرفات در طبیعت دستیابی هر چه بیشتر به توسعه اقتصادی و رفاه می باشد. مثلاً با ایجاد سد در رودخانه ها و ایجاد کانال ها از طرفی باعث انحراف رودخانه ها و به زیر کشت بردن زمین ها می شود و از طرف دیگر باعث جلوگیری از سیلاب ها و نیز دستیابی به انرژی الکتریکی از نیروی رودخانه می شود. همچنین در رابطه با جنگل ها اگر در گذشته ساعت ها وقت لازم بود تا درختی قطع شود امروزه با مته برقی و دیگر وسایل در عرض چند ساعت بشر می تواند درختان بسیاری را قطع نموده و بدین طریق بخش وسیعی از جنگل ر از بین ببرد و یا در رابطه با صید ماهی امروزه به دلیل پیشرفت علمی و دست یابی به فن آوری ماهواره ای، صید ماهواره ای باعث شده تا نسل برخی از انواع ماهی ها به خطر بیفتد.
بدین ترتیب برای رسیدن به زندگی بهتر بشر هر چه بیشتر از طبیعت بهره برداری می نماید. استخراج بیش از حد از معادن، شکار بی رویه حیوانات و صید بی رویه ماهی ها، قطع بی رویه درختان و غیره. نتیجه این اقدامات در دراز مدت تخریب محیط زیست و بر هم خوردن تعادل اکولوژیکی می باشد که در نهایت ادامه حیات بشر را در معرض تهدید و خطر قرار می دهد.
کلیه این اقدامات با هدف دستیابی به زندگی بهتر صورت می گیرد؛ اما با اقداماتی که در طبیعت انجام می دهد بشر ناآگاهانه اقدام به آسیب رساندن به خود می نماید؛ زیرا نتیجه این اقدامات هم باعث تخریب محیط زیست و هم موجب افزایش آلودگی ها می باشد.
بنابراین توسعه اقتصادی به تنهایی و بدون در نظر داشتن مسائل زیست محیطی نه تنها باعث رفاه و آسایش نمی گردد بلکه در نهایت و در دراز مدت می تواند حیات بشری را با خطر روبرو کند.
۳- دوره هم زیستی با طبیعت:
با توجه به آنچه گفته شد امروزه تفکر جدیدی به وجود آمده است. بعد از دوران اول که بشر مقهور طبیعت بود و دوران دوم که بشر تبدیل به قوه قاهره در طبیعت گردید با توجه به آگاهی یافتن از خطرات این نوع رابطه که در نهایت می تواند حیات بشری را تهدید نماید؛ تفکرات جدیدی به وجود آمده و آن تفکر تعامل با طبیعت است. هدف حقوق توسعه و حقوق بین الملل محیط زیست این است که با ایجاد ممنوعیت ها و محدودیت ها رفتار انسان با محیط پیرامون خود را به نحوه ی تنظیم نماید که کمترین آسیب به محیط طبیعی وارد شود. در این نگرش حقوق محیط زیست حقوقی است هشدار دهنده نسبت به برخوردی که بشر باید با طبیعت داشته باشد. حقوق محیط زیست مخالف توسعه کشورها و توسعه مردم نیست. برخلاف نگرشی که بعد از آن دوره سرخوردگی از رفتارهای بشر با محیط زیست در اندیشه برخی از دوستداران طبیعت به وجود آمده که کلاً معتقدند که نباید هیچ نوع اقدامی در طبیعت صورت بگیرد که دارای آثار مخربی می باشد و به این ترتیب مخالف هر نوع پیشرفت و توسعه اقتصادی در جامعه می باشند و حتی معتقدند که بشر باید به مانند اعصار گذشته به عقب برگردد؛ یعنی نوعی نگرش افراطی نسبت به رفتاری که بشر می تواند با طبیعت داشته باشد. امروزه با رفتاری تفریط آمیز روبرو هستیم که از جانب بشر در بحث بهره برداری از منابع طبیعی و طبیعت به وجود آمده است که آثار مخرب آن هر روز بیشتر مشخص می شود. طرفداران محیط زیست دارای چنین نگرشی نمی باشند؛ به نظر این افراد حقوق محیط زیست مخالفتی با توسعه اقتصادی ندارد منتها با این شرط که هر نوع اقدامی در طبیعت باید به نحوی باشد تا کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود؛ بنابراین باید:
ضرورت اقدام اثبات شود و باید سعی گردد به نحوی آن اقدام صورت گیرد تا حداقل آسیب ممکن به محیط زیست وارد گردد.
لذا حقوق محیط زیست و حقوق توسعه حقوق هماهنگ با طبیعت بوده و با این اندیشه که توسعه نباید منجر به تخریب محیط زیست گردد و باید به نوعی صورت گیرد تا محیط زیست که به عنوان میراث بشریت از گذشتگان به ما رسیده همچنان از ما به آیندگان برسد؛ که در این مفهوم به آن حقوق توسعه پایدار می گویند^[۳].
در این چارچوب تفکرات زیست محیطی حرف اول و اولین نگرانی قبل از هر اقدامی محسوب می گردد.
۲٫۲- تاریخچه حقوق محیط زیست:
حقوق محیط زیست اگرچه حقوق جوانی محسوب می شود و تولد آن به اواخر ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ برمی گردد؛ ولی توجه به محیط زیست اگر چه نه در نگرش آگاهانه امروزی، از عهد باستان وجود داشته است. بر اساس اسناد یافت شده در ۱۹۰۰ ق‌م یک ذخیره گاه طبیعی در بابل به دستور فرعون (AKHENATON) ایجاد شد و در ۳۰۰ ق‌م در رابطه با حیوانات وحشی در هند دوران حکومت آسوکا (ASOKA) قواعدی وضع شد. سپس در قرن هفدهم در ۱۶۶۹ در فرانسه شاهد وضع مقرراتی در رابطه با آب ها و جنگل ها می باشیم.
۲٫۲٫۱- حفاظت از محیط زیست از قرن نوزدهم تا به امروز
از قرن نوزدهم شاهد توجه آگاهانه تر در سطح جهانی به مسائل زیست محیطی هستیم. این دوره را می توانیم به دو زمان قبل و بعد از جنگ جهانی دوم تقسیم نماییم.
۲٫۲٫۲- اقدامات به عمل آمده در مسائل زیست محیطی بعد از جنگ جهانی دوم
نخستین اقدامات زیست محیطی بعد از جنگ جهانی دوم در رابطه با حفاظت از طبیعت، شکار نهنگ، حفاظت از پرندگان و گیاهان بود؛ سپس در رابطه با آلودگی آب ها و سرانجام در رابطه با آلودگی دریاها از مواد نفتی بود.
نخستین اقدامات مقابله با آلودگی آب ها (کنوانسیون‌های خاص)
بین سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۳ در رابطه با حفاظت رودخانه ها و دریاچه ها از آلودگی پنج کنوانسیون به شرح ذیل منعقد شدند:
۱۹۵۰ پروتکل ایجاد کمیسیون سه جانبه در رابطه با آب های آلوده (فرانسه، بلژیک، لوگزامبورگ)
۱۹۵۶ کنوانسیون رودخانه موزل
۱۹۶۰ کنوانسیون دریاچه کنستانس
۱۹۶۲ کنوانسیون دریاچه لمان
۱۹۶۳ کنوانسیون رودخانه راین^[۴]