۱‚۲‚۵‚۳.توسل به نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)
« وَ أَتَقَرَّبُ إِلَیْهِ بِالتَّصْدِیقِ لِنَبِیِّهِ الْمُصْطَفَى لِوَحْیِهِ الْمُتَخَیَّرِ لِرِسَالَتِهِ الْمُخْتَصِّ بِشَفَاعَتِهِ الْقَائِمِ بِحَقِّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَى أَصْحَابِهِ وَ عَلَى النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الْمَلَائِکَهِ أَجْمَعِینَ »^[۶۵۶]، ‏ «اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِحَبِیبِکَ»^[۶۵۷]، «ثُمَّ بِخَلِیلِکَ الَّذِی سَمَّیْتَهُ بِاسْمِکَ وَ فَرَضْتَ طَاعَتَهُ عَلَى عِبَادِکَ وَ افْتَرَضْتَ مَوَدَّتَهُ عَلَى خَلْقِکَ ثُمَّ آلِ طه وَ یس وَ الْحَوَامِیمِ وَ الطَّوَاسِینِ وَ کهیعص»^[۶۵۸]، «وَ لَا أَقْرَبَ وَسِیلَهً مِنْ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ»^[۶۵۹]، «بِمُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ ص أَتَوَجَّهُ»^[۶۶۰].
۲‚۲‚۵‚۳.آل رسول (علیهم السلام)
« صَاحِبِ مِیمٍ وَ عَیْنٍ وَ فا وَ ح وَ ی وَ هی هُمُ الْبَرَرَهُ»^[۶۶۱] ، «أَنَا اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِهِمْ وَ بِحَقِّهِمْ وَ بِفَضْلِهِمْ وَ بِشَرَفِهِمْ»^[۶۶۲]، «سَلَامٌ عَلَى آلِ یَاسِینَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ وَ جَعْفَرٍ وَ مُوسَى وَ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ الْحَسَنِ وَ حُجَّتِکَ رَبِّ عَلَى خَلْقِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ بِأَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ اللَّهُ إِلَهِی وَ إِلَهُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ لَا إِلَهَ غَیْرُکَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِحَقِّ هَذِهِ الْأَسْمَاءِ الَّتِی إِذَا دُعِیتَ بِهَا أَجَبْتَ وَ إِذَا سُئِلْتَ بِهَا أَعْطَیْتَ»^[۶۶۳]، « اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ بِأَسْمَائِکَ الْحُسْنَى وَ بِکَلِمَاتِکَ التَّامَّاتِ»^[۶۶۴]، توسل به صلوات (دعای ۳۷، ۳۸، ۳۹)، «اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ»^[۶۶۵]،« اللَّهُمَّ بِالْعَیْنِ وَ الْمِیمِ وَ الْفَاءِ وَ الْحَاءَیْنِ»^[۶۶۶]، «اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ نَبِیِّ الرَّحْمَهِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ عَلَى عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِینَ»^[۶۶۷]، «بِلِبَاسٍ سَابِغَهٍ وَلِأَ اهْلِ‏ بَیْتِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ»^[۶۶۸]، « اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».^[۶۶۹]
۳‚۲‚۵‚۳.آبرومندان الهی
«بِحَقِّ السَّائِلِینَ لَکَ وَ الرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ وَ الْمُتَعَوِّذِینَ بِکَ وَ الْمُتَضَرِّعِینَ لَدَیْکَ وَ بِحَقِّ کُلِّ عَبْدٍ مُتَعَبِّدٍ لَکَ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ أَوْ سَهْلٍ أَوْ جَبَلٍ أَدْعُوکَ دُعَاءَ مَنْ قَدِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ وَ عَظُمَ جُرْمُهُ وَ أَشْرَفَ عَلَى الْهَلَکَهِ وَ ضَعُفَتْ قُوَّتُهُ وَ مَنْ لَا یَثِقُ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ عَمَلِهِ وَ لَا یَجِدُ لِذَنْبِهِ غَافِراً غَیْرَکَ وَ لَا لِسَعْیِهِ [لِسَغْبِهِ‏] سِوَاکَ هَرَبْتُ مِنْکَ إِلَیْکَ مُعْتَرِفاً غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لَا مُسْتَکْبِرٍ عَنْ عِبَادَتِکَ»^[۶۷۰]،« اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحُرْمَهِ مَنْ عَاذَ بِکَ وَ لَجَأَ إِلَى عِزِّکَ وَ اسْتَظَلَّ بِفَیْئِکَ وَ اعْتَصَمَ بِحَبْلِکَ وَ لَمْ یَثِقْ إِلَّا بِکَ»^[۶۷۱] .
۴‚۲‚۵‚۳.توسل به ابدال و اوتاد
«یَا عِبَادَ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ وَ یَا سَیَّارَهَ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ رُدُّوا عَلَیَّ ضَالَّتِی فَإِنَّهَا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ عَطَائِهِ‏.»^[۶۷۲]، «مَنْ ضَلَّ مِنْکُمْ فِی سَفَرٍ أَوْ خَافَ عَلَى نَفْسِهِ فَلْیُنَادِ یَا صَالِحُ‏ أَغِثْنِی‏ فَإِنَّ فِی إِخْوَانِکُمُ الْجِنِّ مَنْ إِذَا سَمِعَ الصَّوْتَ أَجَابَ وَ أَرْشَدَ الضَّالَّ مِنْکُمْ وَ حَبَسَ عَلَیْهِ دَابَّتَه‏»^[۶۷۳].
۵‚۲‚۵‚۳.فرشتگان
«بِحَقِّ حَمَلَهِ عَرْشِکَ وَ بِحَقِّ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ وَ بِحَقِّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ عِزْرَائِیلَ »^[۶۷۴].
۳‚۵‚۳.توسل به آیات الهی
۱‚۳‚۵‚۳.توسل به قرآن
«بِذِمَّهِ الْإِسْلَامِ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ وَ بِحُرْمَهِ الْقُرْآنِ أَعْتَمِدُ عَلَیْکَ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدِ أَتَقَرَّبُ إِلَیْک» ^[۶۷۵]، توسل به آیات استغفار: «اللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی‏ مُحْکَمِ‏ کِتَابِکَ‏ الْمُنْزَلِ‏ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَوْلُکَ الْحَقُ‏ کانُوا قَلِیلًا مِنَ اللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ‏ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ» ^[۶۷۶]، «أَنْ تَجْعَلَ الْقُرْآنَ‏ نُورَ صَدْرِی، وَ رَبِیعَ قَلْبِی، وَ جِلَاءَ حُزْنِی، وَ ذَهَابَ هَمِّی، وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِی، وَ یَسِّرْ بِهِ أَمْرِی و…»^[۶۷۷] ،« اللَّهُمَّ اشْرَحْ بِالْقُرْآنِ صَدْرِی وَ اسْتَعْمِلْ بِالْقُرْآنِ بَدَنِی وَ نَوِّرْ بِالْقُرْآنِ بَصَرِی‏ وَ أَطْلِقْ‏ بِالْقُرْآنِ لِسَانِی»^[۶۷۸] .
۲‚۳‚۵‚۳.توسل به الطاف خداوند نسبت به انبیاء
« کَمَا سَخَّرْتَ الْحَیَّهَ لِمُوسَى بْنِ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَسْخَرَ لِی قَلْبَهُ کَمَا سَخَّرْتَ‏ لِسُلَیْمانَ جُنُودَهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ الطَّیْرِ فَهُمْ یُوزَعُونَ‏ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَلِینَ لِی قَلْبَهُ کَمَا لَیَّنْتَ الْحَدِیدَ لِدَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلَامُ»^[۶۷۹]، «یَا رَادَّ یُوسُفَ عَلَى یَعْقُوبَ یَا کَاشِفَ ضُرِّ أَ یُّوبَ یَا غَافِرَ ذَنْبِ دَاوُدَ یَا رَافِعَ عِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ مِنْ أَیْدِی الْیَهُودِ یَا مُجِیبَ نِدَاءِ یُونُسَ فِی الظُّلُمَاتِ یَا مُصْطَفِیَ مُوسَى بِالْکَلِمَاتِ یَا مَنْ غَفَرَ لِآدَمَ خَطِیئَتَهُ وَ رَفَعَ إِدْرِیسَ بِرَحْمَتِهِ یَا مَنْ نَجَّى نُوحاً مِنَ الْغَرَقِ یَا مَنْ‏ أَهْلَکَ عاداً الْأُولى‏ وَ ثَمُودَ فَما أَبْقى‏ وَ قَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ کانُوا هُمْ أَظْلَمَ وَ أَطْغى‏ وَ الْمُؤْتَفِکَهَ أَهْوى‏ یَا مَنْ دَمَّرَ عَلَى قَوْمِ لُوطٍ وَ دَمْدَمَ عَلَى قَوْمِ شُعَیْبٍ یَا مَنِ اتَّخَذَ إِبْراهِیمَ خَلِیلًا یَا مَنِ اتَّخَذَ مُوسَى کَلِیماً وَ اتَّخَذَ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ حَبِیباً یَا مُؤْتِیَ لُقْمَانَ الْحِکْمَهَ وَ الْوَاهِبَ لِسُلَیْمَانَ مُلْکاً لَا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ یَا مَنْ نَصَرَ ذَا الْقَرْنَیْنِ عَلَى الْمُلُوکِ الْجَبَابِرَهِ یَا مَنْ أَعْطَى الْخَضِرَ الْحَیَاهَ وَ رَدَّ لِیُوشَعَ بْنِ نُونٍ الشَّمْسَ بَعْدَ غُرُوبِهَا یَا مَنْ رَبَطَ عَلَى قَلْبِ أُمِّ مُوسَى وَ أَحْصَنَ فَرْجَ مَرْیَمَ بِنْتِ عِمْرَانَ یَا مَنْ حَصَّنَ یَحْیَى بْنَ زَکَرِیَّا مِنَ الذَّنْبِ وَ سَکَّنَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبَ- یَا مَنْ بَشَّرَ زَکَرِیَّا بِیَحْیَى یَا مَنْ فَدَى إِسْمَاعِیلَ مِنَ الذَّبْحِ یَا مَنْ قَبِلَ قُرْبَانَ هَابِیلَ وَ جَعَلَ اللَّعْنَهَ عَلَى قَابِیلَ یَا هَازِمَ الْأَحْزَابِ»^[۶۸۰] ، «یَا کَافِیَ‏ إِبْرَاهِیمَ‏ نُمْرُودَ وَ مُوسَى فِرْعَوْنَ»^[۶۸۱]، «اللَّهُمَّ یَا مَنْ ظَلَّلَ عَلَى بَنِی إِسْرَائِیلَ الْغَمَامَ بِقُدْرَتِهِ»^[۶۸۲]، «یَا مَنْ کَفَى مُحَمَّداً الْمُسْتَهْزِءِینَ یَا مَنْ کَفَى نُوحاً وَ نَجَّاهُ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّینَ یَا مَنْ نَجَّى هُوداً مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ یَا مَنْ نَجَّى إِبْرَاهِیمَ مِنَ الْقَوْمِ الْجَاهِلِینَ یَا مَنْ نَجَّى مُوسَى مِنَ الْقَوْمِ الطَّاغِینَ یَا مَنْ نَجَّى صَالِحاً مِنَ الْقَوْمِ الْجَبَّارِینَ یَا مَنْ نَجَّى دَاوُدَ مِنَ الْقَوْمِ الْمُعْتَدِینَ یَا مَنْ نَجَّى سُلَیْمَانَ مِنَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ یَا مَنْ نَجَّى یَعْقُوبَ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ یَا مَنْ نَجَّى یُوسُفَ مِنَ الْقَوْمِ الْبَاغِینَ وَ آثَرَهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ یَا مَنْ جَمَعَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَهْلِهِ وَ جَعَلَهُ مِنَ الْعَالِینَ یَا مَنْ نَجَّى نَبِیَّهُ عِیسَى مِنَ الْقَوْمِ الْمُفْسِدِینَ یَا مَنْ نَجَّى مُحَمَّداً رَسُولَهُ خَیْرَ النَّبِیِّینَ مِنَ الْقَوْمِ الْمُکَذِّبِینَ وَ نَصَرَهُ عَلَى أَحْزَابِ الْمُشْرِکِینَ بِفَضْلِهِ وَ رَحْمَتِهِ»^[۶۸۳]، «یَا مَنْ کَفَى مُحَمَّداً الْمُسْتَهْزِءِینَ»^[۶۸۴]، «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِالْآیَهِ الَّتِی أَمَرْتَ عَبْدَکَ عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ أَنْ یَدْعُوَ بِهَا فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ أَحْیَا الْمَوْتَى وَ أَبْرَأَ الْأَکْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ بِإِذْنِکَ وَ نَبَّأَ بِالْغَیْبِ مِنْ إِلْهَامِکَ»^[۶۸۵]، « اللَّهُمَّ یَا مَنْ کَفَى أَهْلَ حَرَمِهِ الْفِیلَ»^[۶۸۶]، «أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ مُوسَى عَلَیْهِ السَّلَامُ‏ مِنْ جانِبِ الطُّورِ الْأَیْمَنِ‏ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ أَلْقَیْتَ عَلَیْهِ مَحَبَّهً مِنْکَ، وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَغَفَرْتَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَتْمَمْتَ عَلَیْهِ نِعْمَتَک»^[۶۸۷] .
۳‚۳‚۵‚۳.توسل به آیات خاص
آیات اول سوره حدید و انتهایی سوره حشر: «یا مَنْ‏ هُوَ هَکَذَا أَسْأَلُکَ‏ بِحَقِّ هَذِهِ الْأَسْمَاءِ »^[۶۸۸]، «الْقَاتِلِ بِ کهیعص‏ وَ الطَّوَاسِینِ وَ الْحَوَامِیمِ وَ یس‏ وَ ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ‏ وَ الذَّارِیاتِ‏ وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏ وَ الطُّورِ وَ کِتابٍ مَسْطُورٍ فِی رَقٍّ مَنْشُورٍ وَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ»^[۶۸۹] ،« اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ»^[۶۹۰]، «یَا مَنْ‏ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ»^[۶۹۱]، قَالَ‏ إِنِّی لَأَعْرِفُ آیَتَیْنِ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ الْمُنَزَلِ تُکْتَبَانِ لِلْمَرْأَهِ إِذَا عَسُرَ عَلَیْهَا وَلَدُهَا، تُکْتَبَانِ فِی رَقِّ ظَبْیٍ وَ یُعَلِّقُهُ فِی حَقْوَیْهَا: بِسْمِ‏ اللَّهِ‏ وَ بِاللَّهِ‏، إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً، … إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً ، سَبْعَ مَرَّاتٍ. یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ، إِنَّ زَلْزَلَهَ السَّاعَهِ شَیْ‏ءٌ عَظِیمٌ، یَوْمَ تَرَوْنَها تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَهٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَ تَضَعُ کُلُّ ذاتِ حَمْلٍ حَمْلَها وَ تَرَى النَّاسَ سُکارى‏ وَ ما هُمْ بِسُکارى‏ وَ لکِنَّ عَذابَ اللَّهِ شَدِیدٌ مَرَّهً وَاحِدَهً.»^[۶۹۲] ، آیه یونسیه(طب الائمه)، وَ أَسْتَتِرُ مِنْهُمْ‏ بِکَلِمَاتِکَ‏ وَ أَحْتَجِبُ مِنْهُمْ بِحِجَابِکَ وَ أَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِکَ الَّتِی تَطْمَئِنُّ بِهَا قُلُوبُ أَوْلِیَائِکَ وَ تَحُولُ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ أَعْدَائِکَ بِمَشِیَّتِکَ و…که حضرت در ادامه آیاتی از قرآن کریم را ذکر می نمایند»^[۶۹۳]، «اللَّهُمَّ بِحَقِّ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ»^[۶۹۴]، «حِجَابَ الْحَمْدِ وَ آیَهِ الْکُرْسِیِّ وَ سِتْرَ الم ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدىً لِلْمُتَّقِینَ‏ وَ کِفَایَهَ الم اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ‏ وَ حِفْظَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ‏ وَ عِزَّ المص‏ وَ سُورَ الم‏ وَ مَنْعَ‏ المر وَ دَفْعَ‏ الر وَ حِیَاطَهَ کهیعص‏ وَ رِفْعَهَ طه‏ وَ عُلُوَّ طس‏ وَ فَلَاحَ‏ یس وَ الْقُرْآنِ الْحَکِیمِ‏ وَ عُلُوَّ الْحَوَامِیمِ وَ کَنَفَ‏ حم عسق‏ وَ بَرَکَهَ تَبَارَکَ وَ بُرْهَانَ‏ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ حِرْزَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ أَمَانَ‏ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ»^[۶۹۵]، «بِحَقِّ آیَهِ الْحَمْدِ الْمَکْتُوبَهِ عَلَى حِجَابِ النُّورِ- لا إِلهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْحَمْدُ فِی الْأُولى‏ وَ الْآخِرَهِ وَ لَهُ الْحُکْمُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ‏- إِنَّ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوى‏ عَلَى الْعَرْشِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ یَطْلُبُهُ حَثِیثاً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ وَ لا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ‏ بِحَقِّ السُّورَهِ الْمَکْتُوبَهِ عَلَى السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ عَلَى الْأَرَضِینَ السَّبْعِ- قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ»^[۶۹۶]، توسل به آیه ملک (سوره آل عمران ۲۶و۲۵) سوره فلق و ناس بِالصَّافَّاتِ بِالذَّارِیَاتِ بِالْمُرْسَلَاتِ بِالنَّازِعَاتِ »^[۶۹۷] .
۴‚۵‚۳.توسلات متفرقه
۱‚۴‚۵‚۳.اعتراف به گناه
« إلهی! إن کان قد دنا أجلى و لم یقرّبنى منک عملى فقد جعلت الاعتراف بالذّنب إلیک وسائل عللى»^[۶۹۸] ، لا شفیع انجح من التوبه، دعای ۶۹، ۷۴، ،« فَقَدْ جَعَلْتُ الإِقْرارَ بِالذَّنْبِ الَیْکَ وسِیلَتِی»^[۶۹۹].
۲‚۴‚۵‚۳.توسل به اسماء ناشناخته
« أی کنوش‏ أی کنوش‏ أرشش عطینطینطح یا میططرون فریالسنون ما وماسا ماسوما یا طیطشالوش خیطوش مشفقیش مشاصعوش أوطیعینوش لیطیفتکش»^[۷۰۰].
۳‚۴‚۵‚۳.توسل به اذکار
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ عَلَى أَثَرِ تَسْبِیحِکَ وَ الصَّلَاهِ عَلَى نَبِیِّکَ أَنْ تَغْفِرَ لِی ذُنُوبِی کُلَّهَا»^[۷۰۱]، اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ عَلَى أَثَرِ تَهْلِیلِکَ وَ تَحْمِیدِکَ وَ تَسْبِیحِکَ وَ تَکْبِیرِکَ وَ الصَّلَاهِ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ أَنْ تَغْفِرَ لِی ذُنُوبِی کُلَّهَا»^[۷۰۲]، « اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِذِکْرِکَ وَ أَسْتَشْفِعُ بِکَ إِلَى نَفْسِکَ»^[۷۰۳]، «بِحَقِّ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ اغْفِرْ لِمَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ».^[۷۰۴] ( شکل ۳ـ۵)
( شکل ۳ـ۵)
۶‚۳.گونه شناسی آیات استفاده شده در ادعیه
علی (ع) آگاه‌ترین فرد به قرآن کریم و تفسیر و تبیین آن کتاب الهی بعد از رسول خدا (ص) بوده است. نقل‌های متنوعی از ایشان در ابواب گوناگون معرفتی و فقهی برجای مانده است که نشان‌دهنده دیدگاه‌های حضرت درمورد آیات قرآن است.
براساس روایات موجود ، علی (ع) در موضوعات مختلف توصیه‌ها و تبیین‌هایی داشته است که مراجعه به کتب روایی، مخصوصاً تفاسیر روایی، صحت این ادعا را اثبات می‌کند. علی (ع) در سخنان خود به تفسیر آیات مرتبط با طهارت، نماز، زکات، خمس، روزه، حج، و جهاد پرداخته است که از فروع دین‌اند.
«عن الأَصبَغ بن نُباتَه: لَمّا قَدِمَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام الکوفَهَ صَلّى بِهِم أربَعینَ صَباحا یَقرَأُ بِهِم: «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى» قالَ: فَقالَ المُنافِقونَ: لا وَاللّهِ ما یُحسِنُ ابنُ أبی طالِبٍ أن یَقرَأَ القُرآنَ، ولَو أحسَنَ أن یَقرَأَ القُرآنَ لَقَرَأَ بِنا غَیرَ هذِهِ السّورَهِ.قالَ: فَبَلَغَهُ ذلِکَ، فَقالَ: وَیلٌ لَهُم، إنّی لَأَعرِفُ ناسِخَهُ مِن مَنسوخِهِ، ومُحکَمَهُ مِن مُتَشابِهِهِ، وفَصلَهُ من فِصالِهِ، وحُروفَهُ مِن مَعانیهِ. وَاللّهِ ما مِن حَرفٍ نَزَلَ عَلى مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله إلّا أنّی أعرِفُ فیمَن انزِلَ، وفی أیِّ یَومٍ، وفی أیِّ مَوضِعٍ.
وَیلٌ لَهُم! أ ما یَقرَؤونَ: «إِنَّ هذا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولى‏* صُحُفِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسى‏» وَاللّهِ عِندی، وَرِثتُهُما مِن رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله، وقَد أنهى رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله مِن إبراهیمَ وموسى علیهما السلام. وَیلٌ لَهُم! وَاللّهِ أنَا الَّذی أنزَلَ اللّهُ فِیَّ: «وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ» فَإِنَّما کُنّا عِندَ رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله فَیُخبِرُنا بِالوَحیِ فَأَعیهِ أنَا ومَن یَعیهِ، فَإِذا خَرَجنا قالوا: ماذا قالَ آنِفا؟^[۷۰۵]: به نقل از اصبغ بن نُباته: هنگامى که امیر مؤمنان به کوفه آمد، چهل صبح برایشان نماز گزارد و در همه [نمازها]، سوره اعلى را قرائت کرد. منافقان گفتند: سوگند به خدا که پسر ابو طالب، نمى‏تواند قرآن را نیکو بخواند و اگر چیزى از قرائت قرآن نیکو مى‏دانست، سوره‏اى غیر از این برایمان مى‏خواند!

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

این خبر به وى رسید. فرمود: «واى بر آنان! من ناسخ قرآن را از منسوخ آن، محکم آن را از متشابه آن، و وصل آن را از فصل آن، و حروف آن را از معانى آن، باز مى‏شناسم. سوگند به خدا، هیچ حرفى بر محمّد صلى الله علیه و آله نازل نشده، مگر آن که من مى‏دانم درباره چه کسى و در چه روزى و در چه جایى نازل شده است.
واى بر آنان! آیا این آیه را نخوانده‏اند: «قطعا در کتاب‏هاى گذشته، این [مطلب‏] هست؛ کتاب‏هاى ابراهیم و موسى». سوگند به خدا [آن دو کتاب‏]، نزد من است. آن دو کتاب را من از پیامبر خدا به ارث برده‏ام و پیامبر خدا، آنها را از ابراهیم و موسى علیهما السلام [به من‏] رسانده است.
واى بر آنان! سوگند به خدا که خداوند، درباره من نازل کرد که: «و گوشى شنوا آن را نگه مى‏دارد». ما نزد پیامبر خدا بودیم و به ما از وحى، خبر مى‏داد. من فرا مى‏گرفتم و کسانى دیگر [نیز] آن را فرا مى‏گرفتند؛ ولى وقتى از نزدش خارج مى‏شدیم، آنها مى‏گفتند: «چند لحظه پیش، چه گفت».^[۷۰۶]
« از امیر مؤمنان علیه السلام نقل شده که مى‏فرماید:
ما جالَسَ هذَا القُرآنَ أحَدٌ إلّاقامَ عَنهُ بِزِیادَهٍ أو نُقصانٍ: زِیادَهٍ فى هُدىً:^[۷۰۷] أو نُقصانٍ فى عَمى‏:هیچ کس با این قرآن ننشست، مگر آن که با افزایشى یا کاهشى از نزد آن برخاست: افزایش در هدایت، یا کاهش در کورى (گم‏راهى).»^[۷۰۸]
از امام على علیه السلام نقل شده که مى‏فرماید:
«اعلَموا أنَّهُ لَیسَ عَلى‏ أحَدٍ بَعدَ القُرآنِ مِن فاقَهٍ، و لا لِأَحَدٍ قَبلَ القُرآنِ مِن غِنىً؛ فَاستَشفوهُ مِن أدوائِکُم وَ استَعینوا بِهِ عَلى‏ لَأوائِکُم؛ فَإِنَّ فیهِ شِفاءً مِن أکبَرِ الدّاءِ؛ وهُوَ الکُفرُ وَ النِّفاقُ، وَ الغَىُّ وَ الضَّلالُ؛ فَاسأَلُوا اللَّهَ بِهِ، و تَوَجَّهوا إلَیهِ بِحُبِّهِ، و لا تَسأَلوا بِهِ خَلقَهُ … وَ استَدِلّوهُ عَلى‏ رَبِّکُم، وَ استَنصِحوهُ عَلى‏ أنفُسِکُم، وَ اتَّهِموا عَلَیهِ آراءَکُم، وَ استَغِشّوا فیهِ أهواءَکُم.»^[۷۰۹] بدانید که هیچ کس با داشتن قرآن، نیازمند نمى‏شود، و هیچ کس بدون قرآن، بى‏نیاز نخواهد بود. پس، درمان دردهاى خود را از قرآن بجویید و براى سختى‏ها و مشکلات خود، از آن کمک بگیرید؛ زیرا درمان بزرگ‏ترین دردها یعنى کفر و نفاق و بیراهه‏رَوى و گم‏راهى، در قرآن است. پس به وسیله آن، از خداوند مسئلت کنید، و با دوست داشتنِ قرآن، به درگاه خداوند روى آورید، و به وسیله قرآن، از خلق خدا چیزى نخواهید … با قرآن به پروردگارتان راه برید، و آن را مشاور خود قرار دهید، و آرایتان را در برابر آن، متّهم کنید، و ناخالصى عقایدتان را با آن بسنجید.^[۷۱۰]
به طور کلی دو نوع تأثیرپذیری از قرآن در ادعیه منسوب به پیشوایان معصوم علیهم السلام دیده می‌شود؛ یکی تأثیرپذیری آشکار (مستقیم)، و دیگری تأثیرپذیری پنهان (غیر مستقیم).
تاثیر پذیری مستقیم آن است که صاحب سخن عبارت یا جمله‌ای قرآنی را در کلام خود بیاورد. این شیوه به زبان اهل بلاغت خود به سه گونه تصریح، تلمیح (اشاره) و اقتباس (تضمین) بخش پذیر است.
منظور از تأثیر پذیری پنهان، آن است که امامان علیهم السلام ، با توجه به شناختی که از قرآن دارند، افکار، مضامین و موضوعات را در پرتو فرهنگ قرآن آنها را می‌پرورانند و توضیح می‌دهند. ^[۷۱۱]
۱‚۶‚۳.تصریح
نخستین گونه کارکرد آیات قرآن در ادعیه «تصریح» است. در این گونه به‌ صورت کاملاً آشکار و در قالبی جداگانه از دعا، آیه‌ای از قرآن ذکر می‌شود، مانند:
« وَ قَالَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ وَ لَوْ یُؤاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِما کَسَبُوا ما تَرَکَ عَلى‏ ظَهْرِها مِنْ دَابَّهٍ^[۷۱۲]امام علیه السلام در این نمونه، با عبارت « وَ قَالَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ» آیه را از کلام خود جدا می‌کند.
« اللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ النَّاطِقِ عَلَى لِسَانِ نَبِیِّکَ الصَّادِقِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ‏ فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ‏ فَهَا أَنَا یَا رَبِّ مُسْتَکِینٌ مُتَضَرِّعٌ إِلَیْکَ عَائِذٌ بِکَ مُتَوَکِّلٌ عَلَیْکَ وَ قُلْتَ یَا سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ‏ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ‏ تَوَّاباً رَحِیماً وَ أَنَا یَا سَیِّدِی أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ وَ أَبُوءُ بِذَنْبِی وَ أَعْتَرِفُ بِخَطِیئَتِی وَ أَسْتَقِیلُکَ عَثْرَتِی فَهَبْ لِی مَا أَنْتَ بِهِ خَبِیرٌ وَ قُلْتَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُکَ‏یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ‏…»^[۷۱۳].
«هُوَ اللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی‏ مُحْکَمِ‏ کِتَابِکَ‏ الْمُنْزَلِ‏ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَوْلُکَ الْحَقُ‏ کانُوا قَلِیلًا مِنَ اللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ‏ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ‏ ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ‏ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ‏ الصَّابِرِینَ وَ الصَّادِقِینَ وَ الْقانِتِینَ وَ الْمُنْفِقِینَ وَ الْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحارِ…»^[۷۱۴].
۲‚۶‚۳.تلمیح (اشاره)
در تعریف این اصطلاح در فن بدیع گفته‌اند:در فحوای گفتار به داستان، یا شعر یا مثلی، بی آن که اصل آنها ذکر شود، اشاره گردد.^[۷۱۵]
اشاره به آیات قرآن، بدون ذکر آنها از مصادیق تلمیح است. از آنجا که منبع اصلی و سرچشمه زلال ادعیه ائمه علیهم السلام قرآن است، بیشترین انعکاس قرآن در دعا به صورت تلمیح است.
« لَا یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَتِکَ إِلَّا الْقَوْمُ الضَّالُّونَ»^[۷۱۶]
« لَا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِکَ‏ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ»^[۷۱۷]
« وَ اسْتَجَرْتُ بِکَ فَأَجِرْنِی یَا أَکْرَمَ مَنِ اسْتَجَارَ بِهِ الْمُسْتَجِیرُونَ»^[۷۱۸]
« اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ مَلِکٌ مُقْتَدِرٌ^[۷۱۹]، وَ بِأَنَّکَ مَا تَشَاءُ مِنْ أَمْرٍ یَکُنْ^[۷۲۰]»
« اللَّهُمَّ فَالِقَ الْإِصْبَاحِ وَ جَاعِلَ اللَّیْلِ سَکَناً وَ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ حُسْبَاناً» ^[۷۲۱].
« وَ أَلْقَیْتَ عَلَیْهِ مَحَبَّهً مِنْکَ»^[۷۲۲].
« اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ الَّتِی‏ وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ‏ءٍ»^[۷۲۳].
«وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَغَفَرْتَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَتْمَمْتَ عَلَیْهِ نِعْمَتَکَ»^[۷۲۴]و …
۳‚۶‚۳.اقتباس (تضمین)^[۷۲۵]