بایست در تحقق اهداف از پیش ترسیم شده مجدانه بکوشند. (اصغری زاده و همکاران، ۱۳۸۹)
مدیریت زنجیره تامین، یکی از اجزاء استراتژی های رقابتی برای بهره وری و سوددهی سازمانی است. مدیران در بسیاری از صنایع، به ویژه آنهایی که در بخش تولید هستند، سعی در مدیریت بهتر زنجیره تامین و ارزیابی عملکرد آن می کنند. Gunasekaran et al., 2004) (A.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نقش صنعت خودرو به عنوان موتور حرکتی صنایع با سطح تکنولوژی متوسط در جامعه انکارناپذیر است. (صالحی و همکاران، ۱۳۸۸) هر شرکت خودروساز، قطعات مورد نیاز خود را برای تولید و مونتاژ خودرو از سازندگان عمده این قطعات خریداری می کند.Spearman, 2004) (Hopp & لذا مهم است که عملکرد زنجیره تامین آن ارزیابی و پیگیری شود به علت اینکه چندین سازمان در این زنجیره درگیر هستند. (طالب زاده، ۱۳۸۷)
موانع بحرانی وپیچیده زیادی ممکن است سیستم های اندازه گیری عملکرد فعلی را از ارائه کمک های قابل توجه به بهبود و گسترش مدیریت زنجیره تامین منحرف کند. بواسطه همین پیچیدگی ذاتی، انتخاب معیار مناسب برای ارزیابی عملکرد زنجیره تامین، در تحلیل آن ضروری است. (Burges et al., 2006)
لذا در این تحقیق سعی بر آن است تا شیوه ای علمی برای ارزیابی عملکرد زنجیره تامین ارائه گردد.
در این فصل ضمن ارائه بیان مسأله، موضوعات مربوط به ضرورت انجام تحقیق، چارچوب نظری تحقیق(مدل و تعریف متغیرها)، اهداف تحقیق، سوال های تحقیق، روش تحقیق، روش گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات، قلمرو تحقیق و محدودیت های انجام آن نیز شرح داده می شود.
۱-۲ تشریح موضوع و بیان مسأله
امروزه یک راه بالقوه برای حفظ مزیت رقابتی و بهبود عملکرد سازمانی، زنجیره تأمین کارا است. بدین صورت دیگر رقابت بین سازمانها نیست، بلکه بین زنجیره های تأمین است و نشان داده می شود که عملکرد مؤثرتر زنجیره تأمین به بهبود کارایی سازمان می انجامد. (Suhong et al., 2004)
بنابراین، مدیریت زنجیره تأمین(SCM)^[1] یک عامل استراتژیک برای دستیابی بهتر به اهداف سازمانی نظیر افزایش اثربخشی، بهبود خدمات به مشتری و افزایش سودآوری محسوب می شود. لیکن برای بدست آوردن یک SCM بهتر، توسعه یک سیستم ارزیابی عملکرد که بطور صحیح عملکرد واقعی زنجیره تأمین را منعکس کند، اهمیت دارد. (G.Azevedo et al., 2011)
مدیریت زنجیره تأمین نیز همچون هر نظام و رهیافت مدیریتی به نظام سنجش عملکردی در جهت شناسایی موفقیت، تعیین میزان تحقق نیازهای مشتریان، کمک به سازمان در درک فرایندها، کشف دانسته هایی که پیش از این سازمانها بدان واقف نبوده اند و در نهایت بهبودهای برنامه ریزی، نیاز دارد. (Morgan, 2007)
با پیچیده شدن رقابت در بازار امروز، مدیریت زنجیره تأمین و به تبع آن ارزیابی عملکرد فرایندهای زنجیره تأمین، به موضوعی تأثیرگذار مبدل گشته است.این امر در شرکتهای بزرگ و گروه های صنعتی بالاخص صنایع خودروسازی دارای نقش مؤثرتر و عمیق تری است. (اعتباری و پوراسفندیانی،۱۳۸۴)
رشد صنعت خودرو و افزایش تعداد قطعه سازان در زنجیره تأمین خودروی کشور، روز به روز بر اهمیت برنامه ریزی منابع در این زنجیره می افزاید. درحال حاضر زنجیره تأمین هریک از خودروهای ایرانی، تعداد قابل توجهی از واحدهای قطعه ساز در سراسر کشور را دربر می گیرد. لزوم خودکفایی در صنعت خودرو، افزایش تعداد سازندگان و بهینه سازی تأمین قطعات اولیه از تأمین کنندگان برای هر یک از واحدهای تولید، سبب افزایش اهمیت توجه به این زنجیره ها می گردد و همچنین منافع ناشی از کارایی یا هزینه های ناشی از عدم کارایی این زنجیره ها نقش مهمتری در کل هزینه ها و منافع سازندگان دارد.(آریانژاد و ذولفقار تهرانی،۱۳۸۷،۷۹)
لذا با توجه به اهمیت و نقش مؤثر مقوله ارزیابی عملکرد در مدیریت زنجیره تأمین، تدوین و پیاده سازی یک سیستم جامع و مدون ارزیابی عملکرد بایستی به عنوان یکی از نیازهای اصلی سازمانهای بزرگ مانند صنایع خودروسازی مورد توجه قرار گیرد. (اعتباری و پوراسفندیانی،۱۳۸۴)
اندازه گیری کارایی برای ارزیابی عملکرد سازمانها، همواره مورد توجه بوده است. (مهرگان،۱۳۸۷، ۶۳) میان متدهای زیاد ارزیابی، تحلیل پوششی داده ها (DEA)^[2] بطور گسترده برای ارزیابی عملکرد نسبی یک مجموعه از فرایندهای تولید که واحدهای تصمیم گیری (DMUs)^[3] نامیده میشوند، استفاده میشود زیرا مدلهای DEAبا درنظر گرفتن ورودی و خروجی های چندگانه، نیاز به رجوع به تابع دقیق تولید ندارند.( (Chen&Yan,2011 تحلیل پوششی داده ها روشی غیرپارامتری است که کارایی نسبی واحدها را در مقایسه با یکدیگر ارزیابی می کند. (مهرگان، ۱۳۸۷، ۳۱)
مدل اولیه DEAتوسط چارنز و کوپر و رودز در سال ۱۹۷۸ توسعه یافت،آنها به دیدگاه غیر پارامتریک “فارل” که در سال ۱۹۵۷ برای ارزیابی کارایی واحدهای تصمیم گیری با دو نهاده و یک ستاده مطرح شده بود،استفاده از برنامه ریزی ریاضی را اضافه کردند،که به مدل CCR، بازده به مقیاس ثابت معروف شد که توانایی اندازه گیری کارایی با چندین ورودی و خروجی را داشت(صفری و آذر،۱۳۸۳)و در سال ۱۹۸۴ ، بنکر ، چارنز و کوپر با تغییر در مدلCCR، مدل جدیدی به نام BCC با بازده بر مقیاس متغیّر را مطرح نمودند. (مهرگان ، ۱۳۸۷، ۸۴)
یکی از نواقص این مدلها غفلت از فعالیت های درونی و پیوسته است. مدلهای کلاسیک DEA نمی توانند بطور صریح به محصولات میانی رسیدگی کنند (Tone&Tsutsui,2009) بلکه هر DMU را با در نظر گرفتن فقط مصرف ورودیهای اولیه و تولید خروجی های نهایی توسط آن، یک “جعبه سیاه” تلقی میکنند. (Chen&Yan,2011) مدل های DEA سنتی، جایی که یک فرایند دو مرحله ای ارائه شود فقط کارایی یک مرحله بخصوص را می توانند اندازه گیری نمایند. (Chen& Zhu, 2004)
لذا این پژوهش یک مدل شبکه ای DEA، بصورت زنجیره دو مرحله ای تأمین کننده-تولیدکننده را برای ارزیابی کارایی زنجیره تأمین در صنعت خودروی ایران بکار میبرد. شایان ذکر است که زنجیره های تأمین می توانند تحت دو مکانیزم متمرکز و غیر متمرکز کنترل شوند. در مکانیزم کنترلی متمرکز، زنجیره تأمین توسط یک تصمیم گیرنده که فعالیتهای تأمین کننده و تولید کننده را برای حداکثر کردن کاراییِ کل زنجیره تنظیم می کند، نظارت می شود.در کنترل غیر متمرکز، چنین تصمیم گیرنده عالی برای کنترل تمام بخشها وجود ندارد و هرکدام از بخشها استراتژی خودشان را دارند. ((Chen&Yan,2011 در این تحقیق مکانیزم کنترلی متمرکز برای برخورد با تعاملات درونی زنجیره تأمین اتخاذ می شود.
۱-۳ ضرورت انجام تحقیق
اکثر مدل های سنتی که تا کنون برای ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین بکار رفته اند، تجربی بوده و بیشتر بر سنجه های مالی تمرکز دارند، از اینرو اهمیت استفاده از مدل DEA درک میشود. اما تحقیقات زیادی که از مدل های DEA سنتی برای محاسبه کارایی استفاده کرده اند، نشان داده اند که این مدل ها در اندازه گیری کارایی سیستم های شبکه ای که دارای فرایندهای داخلی هستند، دچار مشکل بوده و نتوانسته اند کارایی اینگونه سیستم ها را به درستی محاسبه کنند (Kao&Hwang, 2008)
لذا با توجه به اهمیت عملکرد موثر زنجیره تأمین برای بهبود کارایی یک صنعت و با در نظر داشتن این مطلب که زنجیره تأمین دارای خاصیت شبکه ایست، لزوم تدوین و پیاده سازی یک سیستم ارزیابی عملکرد که تعاملات درونی شبکه را در نظر بگیرد احساس می شود.
۱-۴ چارچوب نظری تحقیق
پژوهش های زیادی در ارتباط با DEA دو مرحله ای صورت گرفته است، که اهمیت استفاده از آن را در سنجش کارایی واحدهای تصمیم گیری در صنایع مختلف نشان می دهد. از جمله:
Liang و Yangو cook و Zhu در ۲۰۰۶ یک مدل دو مرحه ای را برای سنجش کارایی زنجیره تأمین (seller-buyer) ارائه دادند (با ورودیهای: نیروی کار، هزینه عملیاتی، هزینه حمل و نقل و خروجی میانی : تعداد محصول Aو تعداد محصول B و تعداد محصول Cو خروجی نهایی: فروش و سود). آن ها نشان دادند که یک زنجیره تأمین می تواند کارا فرض شود در صورتی که اعضایش ممکن است در روابط DEA غیر کارا باشند.
Ko ، Hwang در ۲۰۰۸ در صنعت بیمه تایوان یک فرایند تولید دومرحله ای را بررسی کردند. در این پژوهش ورودیها عبارت بودند از مخارج پژوهش و مخارج بیمه. خروجی های میانی شامل حق بیمه مستقیم و بیمه مجدد بودند و همچنین خروجی های نهایی از سود غیر مکتوب و سود سرمایه گذاری تشکیل شده بودند. آنها رابطه سری بین فرایندهای داخلی شرکت های بیمه غیر عمر تایوان را مدلسازی نمودند و علت اصلی ناکارایی شرکت های بیمه را ضعف در مرحله سرمایه گذاری معرفی کردند.
Chen و Yan در ۲۰۱۱ ضمن تحقیقی برای ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین دو مرحله ای، سه مدل DEA شبکه ای را تحت مکانیزم های سازمانی متمرکز و غیرمتمرکز و ترکیبی ارائه دادند (ورودی: X و خروجی میانی :Y₁ ,Y₂ و خروجی نهایی :Z₁ ,Z₂ ). در این تحقیق ارتباط کارایی سه مکانیزم سازمانی و نیز کارایی کل با کارایی بخشی و اتلاف منبع درونی مورد بررسی قرار گرفت.
۱-۴-۱ مدل تحقیق
در این پژوهش با بهره گیری از مدل DEA شبکه ای (دو مرحله ای) که Chen و Yan در سال ۲۰۱۱ ارائه کردند، قصد داریم تا کارایی زنجیره های تأمین ( کارایی روابط بین سازندگان قطعات و تولیدکنندگان خودرو) را در صنایع خودروسازی گروه سایپا بسنجیم.
شکل(۱-۱) مدل مفهومی تحقیق را نشان می دهد. به صورتی که هر زنجیره تأمین (DMU) به دو زیر واحد تقسیم شده که زیرواحد اول معرف تأمین کننده قطعات پیستون (S) و زیرواحد دوم معرف دو خودروساز می باشد. M₁ شرکت سایپا مرکزی و M₂ شرکت پارس خودرو (که یکی از شرکت های تابعه گروه سایپا است) می باشد.
: سود به ازای هر قطعهZ₁¹
M₁
: تعداد قطعاتY₁¹
: هزینه بازسازی و تعمیرات Z₂¹
(خروجی نامطلوب)
: هزینه مواد اولیهX₁
: هزینه قالبگیریX₃
: نیروی انسانیX₂
: قیمت قطعه (واحد)Y₂¹
S
: هزینه ماشینکاریX₄
: سود به ازای هر قطعهZ₁²
: تعداد قطعاتY₁²
M₂
: هزینه بازسازی و تعمیرات Z₂²
(خروجی نامطلوب)
: قیمت قطعه (واحد)Y₂²