• ارزیابی فنی

• ارزیابی مالی

• ارزیابی اقتصادی

۲-۱-۵-۱- ارزیابی بازار
بخش نخست در گزارش مطالعه توجیهی تمام طرحهای عمرانی (انتفاعی و غیرانتفاعی) را بررسی بازار و یا به عبارتی تقاضای محصول (خدمت یا کالا) تشکیل می‌دهدکه چهار مرحله زیر را در بر می‌گیرد :

• تحلیل نیاز یا تقاضای گذشته و کنونی محصول

• برآورد نیاز یا تقاضای آینده محصول

• مسأله بی‌اطمینانی به برآوردهای آینده و چگونگی رفع آن

• تعیین هدف تولیدی طرح عمرانی

در واقع باید گفت که ارزیابی بازار، به عنوان یک کار مقدماتی در انجام مطالعات یک طرح، به دنبال پاسخگویی به دو سؤال زیر است :

• نیاز بازار به محصول یا خدمات مورد نظر چقدر خواهد بود؟

• • • سهم بازار برای محصول یا خدمات طرح مورد نظر چقدر خواهد بود؟

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۵-۲- ارزیابی فنی
پس از بررسی بازار و تعیین هدف تولیدی طرح عمرانی، مسأله بعدی مطالعه و بررسی شیوه تولید محصول (کالا یا خدمت) و تسهیلات مورد نیاز و تمام مسائل فنی مربوط به طرح است. در واقع بررسی فنی طرح از مرحله مطالعه مقدماتی آغاز شده و به موازات پیشرفت مطالعه طرح، ادامه می‌یابد. در ارزیابی فنی روش تولید و تجهیزات و تأسیسات و منابع مورد نیاز مشخص می‌شود و سپس بر پایه آن هزینه های سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری طرح برآورد می‌گردد(راهنمای تهیه گزارش توجیه طرح، ۱۳۸۰).
باید توجه داشت که بررسی فنی طرح به معنی خاص آن، یعنی فقط امکان‌پذیری تولید از نظر فنی نیست، یعنی هر چند با پیشرفت فناوری و دانش فنی کنونی کمابیش تولید هر محصولی از نظر فنی امکان‌پذیر است اما نکته مهم آن است که این تولید از نظر مالی و همچنین اقتصادی نیز سودآور باشد. هدف مطالعه فنی نیز دقیقاً آن است که گزینه‌های مختلف تولید با عنایت به اوضاع و احوال موجود و پیش‌بینی‌های آینده، مورد بررسی قرار گیرد و از میان آنها مطلوب‌ترین گزینه انتخاب شود.
۲-۱-۵-۳- ارزیابی مالی
در ارزیابی مالی طرح دو سؤال زیر مطرح می‌گردد که باید پاسخی برای آنها یافت :

• آیا طرح پیشنهاد شده می‌تواند تأمین مالی گردد؟

• آیا این طرح بازده مورد انتظار صاحبان سرمایه را می‌تواند داشته باشد یا خیر؟

جنبه‌های مورد بررسی و ارزیابی مالی طرح نیز عبارتند از :

• • • میزان سرمایه و هزینه طرح
  • • تأمین مالی
  • • هزینه سرمایه
  • • میزان سودآوری
  • • نقطه سر به سر
  • • جریان نقدی
  • • جریانها و وضعیت مالی

   

همانطوری که قبلا توضیح داده شد، طرحهای عمرانی با توجه به تعریف قانون برنامه و بودجه مصوب سال ۱۳۵۱، به دو گروه کلی طرحهای عمرانی انتفاعی و غیرانتفاعی تقسیم می‌شوند. هدف طرحهای عمرانی انتفاعی، مانند سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، کسب سود است با این تفاوت که به دلیل عمرانی بودن، طرح افزون بر ضابطه سودآوری مالی باید از لحاظ اقتصادی نیز سودآور باشد.
از نظر اصول، ضابطه سنجش و گزینش طرح های عمرانی غیرانتفاعی، سودآوری اقتصادی است، اما به دلایل زیر باید همواره بررسی مالی نیز در مطالعات توجیهی طرح های عمرانی غیرانتفاعی صورت گیرد :

• مبنای برآوردهای اقتصادی محاسبات و برآوردهای فنی و مالی است.

• مداومت فایده اقتصادی طرح، به سلامت و پایداری مالی آن بستگی دارد.

• آگاهی از وضعیت مالی و تعهدات مربوط به طرح، از نظر تأمین هزینه‌های سرمایه‌گذاری و تأمین هزینه‌های جاری بابت بهره‌برداری و نگهداری طرح های عمرانی که محصولشان فروخته نمی‌شود و رایگان عرضه می‌گردد، برای تصمیم‌گیری نهایی ضروری است (مجیدیان، ۱۳۷۷).

۲-۱-۵-۴- ارزیابی اقتصادی
ارزیابی اقتصادی، به تجزیه و تحلیل هزینه و منفعت طرح از دید جامعه می‎پردازد. در چنین بررسی، بیشتر به هزینه و سودآوری جامعه توجه می‎شود و این ممکن است متفاوت باشد با حالتی که صرفاً هزینه و منفعت مد نظر است (مجیدیان، ۱۳۷۷).
از آنجا که پروژه‎های عمومی توسط دولت تصویب، تأمین اعتبار و اجرا می‎شوند، منافع حاصل از این پروژه‎ها را عموم مردم در یک کشور یا منطقه دریافت می‎دارند. در پروژه‎های دولتی تمامی هزینه‎ها و منافع اجتماعی نیز باید به ارزیابی مالی اضافه شوند. هزینه‎های پروژه‎های دولتی را می‎توان به ۴ گروه زیر تقسیم کرد: