سندروم انحراف پرونیشن^[۲۷]

ویژگی افراد دچار سندروم انحراف پرونیشن، شامل پرونیشن بیش از اندازه‌ی پا(کف پای صاف)، خم شدن، چرخش داخلی و نزدیک شدن زانو(زانوی ضربدری) می‌باشد.عضلاتی که به صورت عملکردی کوتاه شده‌اند، شامل نازک نی‌ها، دوقلو، نعلی، نوار ایلیوتیبیال، عضلات همسترینگ، عضلات نزدیک کننده‌ها و سویز می‌باشند. قسمت‌های ضعیف یا مهارشده، شامل ساقی خلفی، ساقی قدامی، پهن میانی، سرینی میانی،سرینی بزرگ و عضلات چرخش دهنده‌های خارجی ران هستند. نقص بالقوه در عملکرد مفصلی، مفاصل زیر قاپی،اولین مفصل کف پایی-بند انگشتی، ساقی قاپی، خاجی خاصره‌ای و مفاصل بین زوائد مفصلی مهره‌ها را دچار می‌کند. افراد دچار این عارضه، الگوهای قابل پیش‌بینی آسیب‌دیدگی هستند که ازان جمله می‌توان التهاب نیام کف پایی، التهاب تاندون عضله ساقی خلفی(شین اسپلینت)، التهاب تاندون کشکک و کمردرد را نام برد. [۶۳، ۸۸].

سندروم نقص حرکتی اندام تحتانی^[۲۸]

بسیاری از نویسندگان سندروم شایع نقص حرکتی(نا راستایی پویا) را که از نا راستایی ایستا و الگوهای بکار گیری عضلانی تغییریافته ناشی می‌شود توصیف کرده‌اند [۱۰۲، ۶۵، ۴۸ ].
افراد دارای سندروم نقص حرکتی اندام تحتانی، معمولاً با پرونیشن بیش از حد پا(کف پای صاف)، افزایش انحنای پا(درشت نی چرخش یافته به داخل و ران چرخش یافته به داخل و نزدیک شده یا زانوی ضربدری) و افزایش حرکت در کمربند کمری-لگنی-رانی(باز شدن یا خم شدن) طی حرکات عملکردی مشخص می‌شوند. عضلات مستعد برای سفتی یا بیش فعالی، ممکن است شامل عضلات نازک نی‌ای، دوقلو خارجی، نعلی، نوار ایلیوتیبیال، عضلات همسترینگ خارجی، عضلات نزدیک کننده و سویز باشند. عضلات مستعد ضعف یا مهار، ممکن است شامل ساقی خلفی، خم کننده بلند انگشتان و شست، ساقی قدامی، پهن داخلی، عضلات خیاطه، راست داخلی، نیم غشایی،(پس انسرین)، سرینی میانی، چرخش دهنده‌های خارجی ران، سرینی بزرگ و پایدار کننده‌های موضعی کمربند کمری-لگنی-رانی باشند. . نقص عملکردی مفاصل، ممکن است شامل مفاصل زیر قاپی^[۲۹]،اولین مفصل کف پایی-بند انگشتی^[۳۰]، مفصل ساقی قاپی^[۳۱]، مفصل پروگزیمال درشت نی-نازک نی‌ای^[۳۲]، خاجی خاصره‌ای^[۳۳] و مفاصل فاسیت کمری^[۳۴] باشد. افرادی که سندروم نقص حرکتی اندام تحتانی دارند معمولاً الگوهای آسیب قابل پیش‌بینی را که شامل التهاب نیام کف پایی^[۳۵]، التهاب تاندون عضله ساقی خلفی^[۳۶](شین اسپلینت) و درد قدامی زانو^[۳۷] از خود نشان می‌دهند [۱۰۲، ۶۵، ۴۸ ].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

زانوی ضربدری^[۳۸]

در عارضه زانوی ضربدری پاهای فرد در حالت ایستاده به طرف داخل قوس بر می‌دارند، این قوس معمولاً حول محور زانو روی می‌دهد، به طوری که در حالت ایستاده زمانی که زانوها به هم چسبیده‌اند، قوزک‌های داخلی از هم فاصله می‌گیرند [۱۷]. در عارضه زانوی ضربدری فرد مبتلا به تدریج روی لبه داخلی پا فشار بیشتری وارد کرده که در این حالت به صورت ثانویه قوس طولی داخلی ناحیه کف پا نیز کم می‌شود و نوعی عارضه صافی کف پا نیز به وجود می‌آید. در این ناهنجاری بافت‌های نرم ناحیه داخلی ران و مفصل زانو و عناصر عضلانی جانب داخلی ساق و عناصر لیگامنتی و کپسول ناحیه مچ کشیده می‌شوند. پارگی لیگامنت جانب داخلی زانو، ضعف عضلات همسترینگ داخلی(نیمه وتری^[۳۹] و نیمه غشایی^[۴۰]) کوتاهی عضلات کشنده پهن نیام و سرینی کوچک در قسمت خارجی ران نیز از دیگر علل به وجود آمدن زانوی ضربدری است [۴]. زمانی که فرد دچار این ناهنجاری می‌شود به صورت غیرطبیعی راه می رود. به طوری که زانوها به هم ساییده شده و فرد برای جلوگیری از آن پاها را دور از هم نگه می‌دارد. برای جلوگیری از ضربه زدن به زانوها فرد یک پا را روی پای دیگر تاب می‌دهد که در نهایت پاها را در وضعیت چرخش به داخل قرار می‌دهد. عارضه مذکور در کیفیت اجرای فعالیت‌های ورزشی اثر می‌گذارد و میزان فعالیت‌های حرکتی فرد را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. این عارضه معمولاً همراه با صافی کف پا است [۱۰]. شدت عارضه‌ی زانوی ضربدری به صورت زیر طبقه‌بندی می‌گردد:
زانوی ضربدری درجه ۱ : فاصله میان دو قوزک کمتر از ۵/۲ سانتی متر.
زانوی ضربدری درجه ۲ : فاصله میان دو قوزک ۵/۲ – ۵ سانتی متر.
زانوی ضربدری درجه ۳ : فاصله میان دو قوزک ۵ – ۵/۷ سانتی متر.
زانوی ضربدری درجه ۴ : فاصله میان دو قوزک بیشتر از ۵/۷ سانتی متر
در سنین بلوغ در صورتی که فاصله بین دو قوزک داخلی پا بیش از ۱۰ سانتی متر باشد باید عمل جراحی صورت گیرد [۱۰]. فشار والگوس بر اثر ضربات خارجی یکی از ساز و کارهای رایج آسیب زانو در فعالیت‌های ورزشی است و اغلب در نتیجه صدمه دیدن لیگامنت جانب داخلی به وجود می‌آید. فرد مبتلا به زانوی ضربدری با توجه به شدت ناهنجاری می‌تواند نشانه‌هایی چون نزدیک شدن زانوها به خط میانی بدن، دور شدن قوزک‌های داخل از یکدیگر، کوتاهی تاندون آشیل، تمایل کشکک‌ها به خارج و احتمال بروز دررفتگی در آن، سائیده شدن زانوها به یکدیگر حین راه رفتن، خستگی زودرس هنگام راه رفتن و دویدن، درد پشت ساق و جلوی ران، کوتاهی قد، آرتروز زودرس زانو، عوارض ثانویه مثل کف پای صاف، افزایش وزن و سائیدگی بیش از حد کناره داخلی کفش داشته باشد [۸۱،۱۰]. زمانی که ناهنجاری زانوی پرانتزی یا زانوی ضربدری روی می‌دهد یک وضعیت آناتومیک غیرطبیعی به وجود می‌آید، طوری که مسیر خط ثقل از حالت طبیعی خارج‌شده و یک اعمال فشار غیرطبیعی در مفاصل در اثر ایجاد یک نیروی گشتاور غیرطبیعی به وجود می‌آید که سازگاری‌های اسکلتی مربوط به زانوی پرانتزی و ضربدری باعث انتقال فشار از وسط مفصل زانو می‌شود.
پاتوجکسون^[۴۱] (۱۹۸۴) بیان می‌کند با افزایش سن و ضعف عضلانی احتمال افزایش شدت حالت زانوی پرانتزی در یک فرد با زانوی پرانتزی و افزایش حالت ضربدری در یک فرد با زانوی ضربدری بالا می رود. زمانی که این حالت اتفاق می‌افتد، مفاصل زانو نامتقارن می‌شوند که این حالت به نوبه خود منجر به افزایش استرس فشاری بر روی بخش‌هایی از غضروف مفصلی زانو نامتقارن می‌شوند که این حالت به نوبه خود منجر به افزایش استرس فشاری بر روی بخش‌هایی از غضروف مفصلی که در تماس باهم قرار دارند می‌شود. در صورتی که این وضعیت همچنان پا بر جا باقی بماند، غضروف مفصلی که تحت فشار بیش از حد قرار دارد، ممکن است دچار سائیدگی شود و در نهایت باعث بروز درد شود [۴].

زانوی پرانتزی^[۴۲]

زانوی پرانتزی یک اختلال در طرز قرار گرفتن پاها می‌باشد. در این حالت شکل ظاهری پاها به صورت کمان یا پرانتز می‌باشد [۱۷]. در موارد شدید این عارضه، فرد روی لبه خارجی پا راه می رود و یک نوع محدودیت حرکتی در انجام حرکت چرخش به خارج وجود دارد، در عارضه مذکور به دلیل نزدیک شدن قوزک‌های داخلی به یکدیگر و فاصله گرفتن زانوها از هم عضلات جانب داخلی ران مانند عضلات نزدیک کننده(بلند، کوتاه و بزرگ)، عضله راست داخلی و نیز عضله نیمه وتری کوتاه می‌شوند [۱۷]. کوتاه شدن عناصر استاتیک ثبات مفصلی مانند لیگامنت جانب داخلی و کپسول داخلی زانو و لیگامنت های مهم بخش‌های عمقی و سطحی آن در مچ و کشیدگی عناصر جانب داخلی و کپسول داخلی زانو و لیگامنت های مهم بخش‌های عمقی و سطحی آن در مچ و کشیدگی عناصر جانب خارجی و کپسول خارجی و لیگامنت های چهار گانه مهم مفصل مچ پا در جانب خارجی در این عارضه مشاهده می‌گردد.
فرد مبتلا به زانوی پرانتزی با توجه به شدت ناهنجاری می‌تواند نشانه‌هایی چون راه رفتن اردک وار، چرخش ساق، ضعف عضلات ناحیه خارجی زانو، کوتاهی عضلات ناحیه داخلی زانو، کشیدگی لیگامنت و کپسول خارجی زانو و مچ پا، کوتاهی لیگامنت و کپسول جانب داخلی زانو و مچ پا، کاهش ارتفاع پایین‌تنه، تغییر زاویه کشکک و تمایل آن به داخل، آرتروز زودرس، درد و احساس خستگی زودرس و سائیدگی بیش از حد کناره خارجی کفش داشته باشد [۲۹،۱۷].

آزمون افت ناوی

آزمون افت ناوی جنبش پذیری مفصل مچ پا را مشخص می‌کند و به عنوان یک شاخص در صدمات اندام تحتانی از جمله، اسپرین های مچ پا، پارگی لیگامنت متقاطع، شین اسپیلنت و شکستگی‌های فشاری درشت نی کاربرد دارد. بنابراین می‌توان از آن به عنوان یک شاخص در ارزیابی راستای اندام تحتانی استفاده کرد. آزمون افت ناوی در واقع آزمون ارزیابی قوس پا از وضعیت بدون تحمل وزن و همچنین مشخص‌کننده‌ی هرگونه عدم تقارن بین قوس‌های پا می‌باشد. اگر اختلاف حاصله بین ۵ تا ۹ میلی متر بود ، ساختار پا طبیعی و اگر بیش از ۱۰ میلی متر بود، به عنوان کف پای صاف در نظر گرفته می‌شود [۸۱،۷۴،۵۶].

۲-۲-۸٫٫ زاویه^[۴۳]Q

زاویه Q زاویه بین خط اتصال خار خاصره‌ای قدامی فوقانی و مرکز استخوان کشکک با خط اتصال مرکز استخوان کشکک و نقطه میانی برجستگی درشت نی است [۸۱]. زاویه Q برای تشخیص بسیاری از بیماری‌ها، مقایسه زانوی سالم و آسیب‌دیده و ارزیابی بهبود پس از فیزیوتراپی به کار می رود. این زاویه نقطه بارزی از سازوکار مفصل زانو و مشخص‌کننده ارتباط میان عناصر ساختاری زانو و صدمات ورزشی می‌باشد [۷۹،۷۴].
زاویه Q متوسط در مردان تقریباً ۱۴ درجه است. زاویه Q متوسط در زنان به دلیل افزایش نسبی در پهنای لگن آن‌ها نسبت به مردان تقریباً ۱۷ درجه است. اما عواملی همچون لگن پهن تر، آنتی ورژن بیش از حد ران، چرخش خارجی درشت نی و ناهنجاری‌های زانوی پرانتزی و ضربدری، زاویه Q را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین علاوه بر موارد فوق زاویه کشش تاندون عضلات چهارسر و ناحیه نگهداری برجستگی کشکک نیز روی مقدار زاویه Q تأثیر می‌گذارد [۱۷]. افزایش و کاهش زاویه Q نسبت به مقادیر و ارزش‌های طبیعی فوق با افزایش وقوع سندروم درد کشککی رانی همراه می‌باشد. از لحاظ پاتولوژی ازدیاد زاویه Q موجب افزایش بالقوه دینامیکی می‌شود که به طور کامل و یا به طور نسبی بر دررفتگی کشکک تأثیر می‌گذارد. عواملی که زاویه Q را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از: زانوی ضربدری، زانوی عقب رفته، شکل‌های غیرطبیعی کشکک، کوتاهی لیگامنت جانب خارجی همچنین وضعیت‌هایی چون چرخش داخلی درشت نی، زانوی پرانتزی و ضعف عضلات همسترینگ^[۴۴] باعث کاهش زاویه Q می‌شود [۸۱].

۲-۲-۹٫آسیب‌های شایع دوندگان در اندام تحتانی

دویدن به عنوان قسمتی از تمرینات تمام رشته‌های ورزشی باعث شده است که تعداد شرکت‌کنندگان در این نوع فعالیت بیش‌ترین میزان را در بین تمام رشته‌های ورزشی به خود اختصاص دهد. از سوی دیگر دوندگانی که به صورت حرفه‌ای در این رشته فعالیت می‌کنند دچار آسیب شده و این آسیب‌ها مشکلاتی را برای ادامه فعالیت حرفه‌ای آن‌ها در این رشته به وجود می‌آورد. از این رو ضرورت شناخت آسیب‌ها، مکانیزم و علل وقوع آن‌ها بیش از هر رشته دیگری احساس می‌شود. که در ادامه آسیب‌های شایع در دوندگان آورده شده است.

۲-۲-۹-۱٫ شین اسپلینت^[۴۵]

سندروم فشار بر روی درشت نی داخلی که اسپلینت ساق پا نیز نام دارد [۸۸]، یک آسیب ناشی از بیش فعالی بوده که ظاهراً بر اثر دویدن یا تمرین بیش از حد، کفش‌های نامناسب، نوع سطح تمرین یا عوامل بیومکانیکی به وجود می‌اید [۸۸]. افراد مبتلا به این سندروم از درد و حساسیت در طول قسمت داخلی درشت نی، معمولاً در دو سوم بخش دیستال آن شکایت دارند. اغلب بیش‌ترین درد مربوط به دردناک شدن ضریع استخوان و واکنش استخوان درشت نی به فشار می‌باشد [۸۸ ۱۰۹]. سندروم فشار بر درشت نی داخلی همچنین با افزایش دامنه حرکت پلانتارفلکشن، یا دامنه حرکتی متفاوت مفصل مچ، و نیز استفاده از آتل پا مربوط می‌باشد [۸۸، ۶۰، ۱۱۰ ]. با افزایش پرونیشن پا و افزایش دامنه غیرفعال^[۴۶] در حرکات اینورژن و اورژن مچ، چرخش داخلی و خارجی ران و استقامت ناکافی در عضلات پشت ساق نیز به عنوان عوامل خطر زا به شمار می روند [۸۸]. شواهدی مبنی بر این که آیا شدت، مسافت، سطح تمرین، تغییر در کفش یا کهنگی کفش جزو عوامل خطر زا محسوب می‌شوند یا نه وجود ندارد [۸۸].

۲-۲-۹-۲٫ استرس فرکچر^[۴۷]

شکستگی ناشی از فشار: هر دو استخوان درشت نی و نازک نی ممکن است محل شکستگی ناشی از فشار باشند. این نوع شکستگی پس از فشار طولانی مدت و ممتد اتفاق می‌افتد. برای مثال در دوی صحرانوردی و استقامت و در پرش‌های مکرر معمولاً در دو سوم بالایی استخوان درشت نی این نوع شکستگی اتفاق می‌افتد درحالی‌که در نازک نی معمولاً در ۵ تا ۷ سانتی‌متری بالای قوزک خارجی پا روی می‌دهد.
علائم این عارضه عبارت‌اند از: احساس درد پس از دویدن طولانی بدون هیچ‌گونه سابقه ضربه و برخورد. حساسیت موضعی و تورم روی ناحیه شکستگی. درمان این عارضه معمولاً فقط شامل استراحت است[۲۱].

۲-۲-۹-۳٫ زانوی دوندگان^[۴۸] (سندروم ایلیو تیبیال باند^[۴۹])

سندروم نوار ایلیوتیبیال، در نتیجه التهاب و تحریک قسمت انتهایی تاندون ایلیوتیبیال است که به دلیل کشیده شدن آن بر روی کندیل خارجی ران و یا به شکل غیرمعمول، برجستگی بزرگ ران اتفاق می‌افتد و باعث التهاب کیسه زلالی برجستگی بزرگ می‌شود. التهاب و تحریک نوار ایلیوتیبیال، می‌تواند به علت انعطاف‌پذیری کم در عضله کشنده پهن نیام باشد، که در نتیجه باعث افزایش تنش در نوار ایلیوتیبیال در هنگام مرحله تکیه در دویدن می‌شود. سندروم نوار ایلیوتیبیال، معمولاً به دلیل بیش فعالی رخ می‌دهد. اگر چه این آسیب به شکل رایج، در میان دوندگان و به علت نقص در نحوه‌ی گام برداشتن یا بیومکانیک دویدن اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند سایر ورزشکاران (مثلاً دوچرخه‌سواری، تنیس) را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ضعف گروه‌های عضلانی در زنجیره‌ی حرکتی نیز می‌تواند موجب بروز سندروم نوار ایلیوتیبیال گردد. ضعف در عضلات دورکننده ران مانند سرینی میانی می‌تواند باعث برتری عملکرد عضله کمکی یعنی عضله کشنده پهن نیام شود. در نتیجه این موضوع می‌تواند سبب افزایش تنش در نوار ایلیوتیبیال و از این رو افزایش اصطکاک بافت شده که نتیجه نهایی آن التهاب خواهد بود [۵۸، ۵۹]

۲-۲-۹-۴٫ درد قدامی زانو (سندروم درد کشککی-رانی^[۵۰])

درد جلو زانو را اغلب استحاله زودرس غضروف نسبت می‌دهند. آسیب سطح مفصلی استخوان معمولاً در افراد سنین ۱۰ تا ۲۵ سال مشاهده می‌شود و با درد به ویژه هنگام بالا و پایین رفتن از پله یا خم شدن زانو در ارتباط است. هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها و تپه وقوع درد در مفصل شایع است. برخی از علل این عارضه عبارت‌اند از: برآمدگی یا بیرون زدگی کشکک، دررفتگی کامل یا جزیی کشکک، زاویهQ بیشتر از ۲۰ درجه، عملکرد ناصحیح مکانیزم بازکننده مفصل زانو، چرخش خارجی افزایش‌یافته پا، ضعف عضلات چهار سر. علائم این عارضه عبارت‌اند از: درد گسترده در زانو و پشت استخوان کشکک در زمان اعمال فشار و تحمل وزن، احساس سفتی و درد در هنگام برخاستن از وضعیت نشسته به وضعیت ایستاده(در هنگام خم شدن مشکلات و درد بیشتر می‌شود).احساس درد هنگامی که استخوان کشکک روی ران فشار داده شود، حساسیت اطراف کشکک، شنیدن صدا از پشت کشکک در هنگام خم و باز کردن مفصل زانو،ناهنجاری‌های اندام تحتانی شامل چرخش افزایش‌یافته پا به داخل، زانوی ضربدری،انتیورشن افزایش‌یافته گردن استخوان ران[۲۱].

۲-۲-۹-۵٫ پلانتارفاشییت^[۵۱]( التهاب نیام کف پایی)

نیام کف پایی، یک نوار ضخیم از جنس بافت فیبروز است که از پاشنه به سمت سر استخوان‌های کف پایی کشیده می‌شود و قوس طولی کف پا را حمایت می‌کند. نیام کف پایی در هنگام التهاب و تحریک، می‌تواند بسیار دردناک باشد. التهاب نیام کف پایی، علت معمول درد پاشنه می‌باشد، و بیشتر بیماران، درد در ناحیه پاشنه را به ویژه پس از بیدار شدن از خواب در صبح یا پس از نشستن به مدت طولانی، گزارش می‌کنند [۶۲]. ناتوانی در حرکت دورسی فلکشن مچ پا را همان طور که در وضعیت چرخش به داخل پا وجود دارد[۸ همان]، به التهاب نیام کف پایی نسبت داده‌اند [۶۲،۸۵]. افزایش شاخص توده‌ی بدن (BMI) در افراد غیر ورزشکار نیز به عنوان یکی از عوامل به وجود آورنده این مشکل، به شمار می رود [۸۵].

۲-۲-۹-۶٫ تاندونیت آشیل

مجموعه عضلات دوقلو که شامل عضله‌ی دوقلو و نعلی می‌شود، تاندون آشیل را که به تکیه‌گاه استخوان پاشنه می‌چسبد در بر می‌گیرند. تاندونت، یا التهاب این تاندون یک آسیب رایج ورزشی است. اگر التهاب به صورت متناوب نباشد، اما بیماری و آسیب تاندون و تخریب آن وجود داشته باشد، به آن تاندینوزیس میگویند [ ۱۰۰]. شایع‌ترین دلیل بروز آسیب تاندون آشیل، پریدن و دویدن می‌باشد [۷۲]. ممکن است علائم و نشانه‌ها شامل بروز درد در خلال فعالیت‌های بدنی یا در هنگام استراحت، التهاب، تورم و ضخیم شدن تاندون باشند. سخت شدن تاندون آشیل ( ناتوانی در انجام دورسی فلکشن) و افزایش اینورژن پا، را به آسیب تاندون آشیل نسبت داده شده است [۵۶]. به علاوه دوندگانی که مبتلا به آسیب آشیل هستند، بیان داشته‌اند که دامنه حرکتی زانوی آن‌ها کاهش‌یافته و فعالیت عضلات درشت نی قدامی، راست رانی و سرینی میانی، قبل و پس از لحظه برخورد پاشنه با زمین، کم شده است [۳۱].

۲-۲-۱۰٫ آنتروپومتری

۲-۲-۱۰-۱٫ مفهوم آنتروپومتری

آنتروپومتری را در مفهوم عمومی آن می‌توان به صورت اندازه‌گیری ابعاد بدن انسان تعریف نمود که سابقه تاریخی آن به زمان‌های گذشته بر می‌گردد. آنتروپومتری کلمه‌ای یونانی است که از دو واژه Anthropo به معنی انسان و Metry به معنی سنجش تشکیل شده است [۱۸]. در واقع آنتروپومتری ویژگی‌های فیزیکی بدن از نظر اندازه، شکل، نسبت‌ها و ترکیب بدن را سنجیده و ارتباط آن‌ها را با رشد، تغذیه و ورزش بررسی می‌کند و ابزاری است جهت تجزیه و تحلیل حرکت بدن انسان. توسعه علم تجربی آنتروپومتری به ویژه در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم تمرکز بر ابعاد سنجی بدنی داشته که در جهت طبقه‌بندی نژادها بر اساس ویژگی‌های فیزیکی افراد بود [۲۳]. با توجه به اهمیت و تأثیر شناخت ویژگی‌های فیزیکی بدن انسان و رابطه آن با بهبود اجرای مهارت‌های حرکتی، بسیاری از محققان، معلمان، مربیان ورزش و یا فیزیوتراپیست ها تلاش کرده‌اند ارتباط ویژگی‌های کالبد شناختی و فیزیکی بدن انسان را بررسی کنند. زیرا شناخت ویژگی‌های مذکور آنان را در تجویز یا تعیین فعالیت‌های جسمانی مناسب برای افراد در گروه‌های سنی مختلف یاری می‌رسانند [۱۶].

۲-۲-۱۰-۲٫ روش‌ها و ابزارهای آنتروپومتری

به طور کلی اندازه‌گیری ابعاد بدن در دو وضعیت ساکن^[۵۲] (ثابت) و وضعیت متحرک^[۵۳] صورت می‌گیرد. در وضعیت ثابت اندازه‌گیری در حالتی صورت می‌گیرد که بدن هیچ حرکتی نداشته باشد و این اندازه‌گیری را اصطلاحاً آنتروپومتری استاتیک می‌گویند. در وضعیت متحرک اندازه‌گیری ابعاد بدن در حالتی که بدن در حال حرکت باشد صورت خواهد گرفت. این اندازه‌گیری نیز آنتروپومتری دینامیک گفته می‌شود [۱۸،۲۳]. در آنتروپومتری از ابزارهای نظیر آنتروپومتر^[۵۴]، کالیپر^[۵۵]، نوارهای اندازه‌گیری، کالیپر دو وجهی^[۵۶]و ترازو^[۵۷] به ترتیب برای اندازه‌گیری طول قسمت‌های مختلف بدن قطر استخوان‌ها، محیط قسمت‌های مختلف بدن، قطر پوست و چربی زیر پوست و جرم استفاده می‌شود [۱۶].

۲-۲-۱۰-۳٫ کاربردهای آنتروپومتری

مبحث آنتروپوومتری امروزه در بحث استعدادیابی^[۵۸] ورزشکاران برای ورزش قهرمانی، شناسایی ورزشکارانی که به دلیل مختصات آنتروپومتریکی خاص مستعد دریافت آسیب‌های اسکلتی- عضلانی هستند و نیز تغییر شکل‌های بدنی ورزشکاران حرفه‌ای کاربرد فراوانی یافته است. مطالعه ارتباط میان ابعاد آنتروپومتریکی به عنوان یک پتانسیل اولیه در ابتلا به دردها، آسیب‌ها و ناهنجاری‌های وضعیتی با احتمال بروز آن‌ها در میان شاغلین نیز بسیار مورد توجه است. کاربرد آمار و اطلاعات منتج از ابعاد آنتروپومتریکی در تعیین شکل و اندازه ابزار و وسایلی است که در محیط کار مورد استفاده قرار می‌گیرد تا به دو هدف عمده جامعه عمل بپوشاند، اول برای تطابق و تناسب ماشین با انسان در جهت راحتی و افزایش کارایی کاربر و دوم در جهت استانداردسازی وسایل و تجهیزات مورد استفاده برای یک فرد یا کل جامعه می‌باشد [۱۸].

۲-۲-۱۰-۴٫ تفاوت‌های بشری از لحاظ ساختار اسکلتی- عضلانی

ابعاد بدن افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است. این مسئله ناشی از رشد، نژاد و ساختار ژنتیک افراد می‌باشد. داده‌های آنتروپومتریک مربوط به دو جنس اختلافات زیادی را با یک دیگر نشان می‌دهند. همین طور اختلاف‌های ژنتیک میان افرادی که در کشورهای مختلف زندگی می‌کنند بسیار آشکار است [۲۰]. برخی از تفاوت‌ها ناشی از عوامل محیطی نظیر تغذیه، فعالیت‌های جسمانی و ورزش هستند. آنچه به عنوان واژه نرمال در اندازه‌گیری‌های آنتروپومتریک شناخته شده است طیف وسیعی را در بر می‌گیرد [۱۶].
به طور کلی آنتروپومتری شامل اندازه‌گیری اندازه‌های مختلفی از طول بدن ، عرض قسمت‌های مختلف بدن، وزن ، قد، و حجم یا محیط اندام‌ها، فضای حرکتی و زوایای حرکتی هر یک از اندازه‌ها می‌باشد. که در پژوهش حاضر علاوه بر وزن و قد در اندام تحتانی طول‌هایی که اندازه‌گیری می‌شود عبارت‌اند از: طول اندام تحتانی، طول ران، طول ساق و طول کف پا و عرض‌هایی که در اندام تحتانی اندازه‌گیری می‌شود عبارت‌اند از: عرض زانو و عرض مچ پا

پیشینه تحقیق

مقدمه

تحقیقات انجام‌گرفته در این زمینه حاکی از حجم زیاد مستندات مربوط به ارتباط آسیب‌های اندام تحتانی با ناهنجاری‌های اندام تحتانی در دوندگان و سایر ورزش‌های مختلف می‌باشد. در این فصل با توجه به موضوع حاضر به مرور تحقیقات انجام‌گرفته در زمینه ارتباط آسیب با عوامل مرتبط با نیم‌رخ ساختاری دوندگان و همچنین ارتباط عوامل آنتروپومتریک با بروز ناهنجاری‌های اندام تحتانی و آسیب‌های آن پرداخته خواهد شد. ویژگی‌های مورد آزمون در این مطالعات عمدتاً شامل ناهنجاری‌های پاسچرال مربوط به دوندگان بوده که در کنار آن به ارتباط عوامل آنتروپومتریک با بروز ناهنجاری‌های وضعیتی و همچنین ارتباط ناهنجاری‌های وضعیتی با آسیب در دوندگان پرداخته شده است.

مطالعات انجام‌شده در زمینه ارتباط ناهنجاری با آسیب

داهلی^[۵۹] و همکاران (۱۹۹۱) به بررسی رابطه بین عوامل آناتومیکی پا و آسیب‌های اندام تحتانی بر روی ۵۵ ورزشکار پرداختند. آن‌ها بین عوامل آناتومیکی پا (چرخیده به داخل^[۶۰]، چرخیده به خارج^[۶۱]،طبیعی^[۶۲]) و آسیب اسپرین مچ پا رابطه معنی‌داری پیدا نکردند [۴۵ ]. شامباگ^[۶۳] و همکاران(۱۹۹۱) در مطالعه‌ای که روی ۴۰ بسکتبالیست انجام دادند به این نتیجه رسیدند که بسکتبالیست‌هایی که سابقه آسیب اندام تحتانی داشتند والگوس پشت پای^[۶۴] بیشتر، زاویهQ بزرگ‌تر و اختلاف طول پای بیشتر نسبت به افراد سالم داشتند [۱۰۳ ]. مسیر^[۶۵]و همکاران (۱۹۹۱) طی تحقیقی با عنوان عوامل موثر بر ایجاد درد مفصل زانو در دوندگان به بررسی ارتباط میان آسیب‌های زانو با خصوصیات آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، قدرت عضلانی و نوع تمرین پرداختند. این پژوهشگران آزمودنی‌ها را در گروه بدون سابقه آسیب به عنوان گروه کنترل(۲۰ نفر) و یک گروه باسابقه آسیب(۱۶نفر) قراردادند. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها مشخص شد دو گروه کنترل و آسیب‌دیده از نظر مقدار زاویهQ اختلاف معنی‌داری دارند[ ۸۶]. کوان^[۶۶] و همکارانش (۱۹۹۳)، در تحقیقی تحت عنوان ارتباط نوع قوس پا با صدمات ورزشی، ارتباط بین قوس و صدمات اندام تحتانی وابسته به آن را در نوآموزان ارتش بررسی کردند و گزارش کردند که با افزایش قوس کف پا صدمات اندام تحتانی نیز افزایش یافته است. آن‌ها همچنین نتیجه گرفتند که کف پای صاف که غالباً با چرخش خارجی زیاد پاشنه همراه می‌باشد، به عنوان یک عامل خطرآفرین در ایجاد صدمات دخیل نیست و بیان داشتند که این وضعیت(کف پای صاف+افزایش چرخش خارجی پاشنه) ممکن است حتی نقش حفاظتی نیز داشته باشد و همچنین قوس زیاد کف پا ممکن است استرس فراکچر را افزایش دهد. [۴۲ ].
سالیوان^[۶۷] و همکارانش(۱۹۹۶) شکستگی‌های فشاری در ۵۱ دونده که ۵۷ شکستگی فشاری را تجربه کرده بودند را بررسی کردند و در پایان به این نتیجه رسیدند که بین بروز شکستگی فشاری و صافی کف پا، فاصله تمرین بیش از ۲۰مایل در هفته و سطوح تمرینی ارتباط معنی‌داری وجود دارد. [۱۰۶].